1996'da Türkiye ve Yunanistan'ı Savaşın Eşiğine Getiren Olay: Kardak Krizi
Öncelikle kriz neden çıktı?
bodrum turgut reis açıklarında bulunan kardak kayalıkları nın adı ilk kez 27 aralık 1995 günü bir türk teknesinin burada karaya oturması ve teknenin hangi ülke tarafından kuırtarılacağı soruşturulması sırasında duyuldu.
türkiye nin 29 aralık günü "kayalıkların kendisine ait olduğunu berlirten" notayı 10 ocak 1996 günü yanıtlayan yunanistan bunun tam tersi olduğunu ileri sürdü. 20 ocak günü yunan gazetesi gramma nın olayı abartılı bir şekilde vermesiyle türkiye de de benzer yayınlar çıktı.
olay resmi bir sorun haline geldi. karşılıklı bayrak dikme, asker ve gemi gönderme ile tırmanan kriz büyük abi abd nin araya girmesiyle 1 şubat günü yatıştı. bir gazetecinin attığı taşın neredeyse 40 ülke tarafından çıkarılamaması.
Üzerinden 21 yıl geçmesine rağmen kriz neden hala tam anlamıyla çözülemiyor?
oncelikle on bilgi: turk kiyilarina 3.8 mil uzakliktadir.
konu ile ilgili uluslararasi antlasma olan lozan antlasmasi'nin ilgili maddesi;
madde 12
imroz (imbros) adası ile bozcaada (tenedos) ve tavşan adaları (iles aux lapins) dışında, doğu akdeniz adaları ve özellikle limmi (lemnos), semadirek (semendirek, samothrace), midilli (mitylyne), sakız (chio), sisam (samos) ve nikarya (nicaria) adaları üzerinde yunan egemenliği konusunda 17/30 mayıs 1913 tarihli londra andlaşmasının 5 nci ve 1/14 kasım 1913 tarihli atina andlaşmasının 15 nci maddeleri hükümleri uyarınca alınan ve 13 şubat 1914 tarihinde yunan hükümetine bildirilen karar, bu andlaşmanın, italya'nın egemenliği altına konulan ve 15 nci maddede belirtilen adalara ilişkin hükümleri saklı kalmak üzere, doğrulanmıştır. işbu andlaşmada aykırı bir hüküm bulunmadıkça, asya kıyısından 3 milden az bir uzaklıkta bulunan adalar, türk egemenliği altında kalacaktır.
madde 15
türkiye, aşağıda sayılan adalar üzerindeki bütün haklarından ve sıfatlarından italya yararına vazgeçer: bugünkü durumda italya'nin işgali altında bulunan stampalia (astropolia), rodos (rhodes, rhodos), kalki (calki, khalki), skarpanto (scarpanto), kazos (casos, casso), piskopis (piscopis, tilos), miziroz (misiros, nisyros), kalimnos (calimnos, kalymnos), leros, patmos, lipsos (lipso), simi (symi) ve istanköy (cos, kos), adaları ile, bunlara bağlı adacıklar, ve meis (castellorizo) adası (2 sayılı haritaya bakılması).
madde 16
türkiye, işbu andlaşmada belirtilen sınırlar dışında bulunan topraklar üzerindeki ya da bu topraklara ilişkin olarak, her türlü haklarıyla sıfatlarından ve egemenliği işbu andlaşmada tanınmış adalardan başka bütün öteki adalar üzerindeki her türlü haklarından ve sıfatlarından vazgeçmiş olduğunu bildirir; bu toprakların ve adaların geleceği [kaderi], ilgililerce düzenlenmiştir ya da düzenlenecektir.
işbu maddenin hükümleri, türkiye ile sınırdaş olan ülkeler arasında komşuluk durumları yüzünden kararlaştırılmış ya da kararlaştırılacak olan özel hükümlere halel vermez.
yani;
isin enteresan ve icinden cikilmaz duruma sokan tarafi sudur ki; bu kayaliklar turkiye'de 3 milden daha uzak oldugu icin lozan'a dayanarak turkiye'ye ait degildir. fakat ayni sekilde, herhangi bir yunan adasina 3 milden daha yakin olmadigi icin yine lozan'a gore yunanistan'a da ait degildir. turkiye ile yunanistan arasinda durumu acikliga kavusturan herhangi baska bir anlasma yapilmadigi icin statusu belirli olmayan bir konumdadir. hir gurun sebebi de budur.
