7. Haçlı Seferi Sırasında Yönetimi Ele Geçiren Şecerüddûr'ün Memlük Devleti'ne Uzanan Öyküsü
Önce bir tanıyalım bu seferi kısaca
7. haçlı seferi 1248-1254 tarihleri arasında gerçekleşti. kudüs müslümanlar tarafından alınınca, fransa kralı st. louis meseleye el atmak amacıyla haçlı ordusu toparladı. islam memleketlerinin üzerine yürüdü. ancak o sıralarda mısır’da yeni kurulan memlukler, haçlıları 1250 yılında, mansure meydan muharebesinde mağlup ettiler. fransa kralı memluklere esir düştü. haçlı ordusu dağıldı. sonunda kral st. louis, dimyat’ı müslümanlara iade edip ülkesine geri vites yapmak zorunda kaldı. fakat aynı st. louis bu mağlubiyetin öcünü almak için sekizinci haçlı seferini de düzenlemiştir. amma velakin yolda salgın hastalıktan ölmüştür. ordusu da fransa'ya dönmüştür.
7. haçlı seferi, birden fazla yönden son derece ilgi çekici bir savaştır
1249’da fransız kralı ix. louis’nin liderlik ettiği haçlı ordusu, hatırı sayılır bir donanmayla mısır’daki dimyat’a saldırdı. dimyat düştü. haçlı ordusu kahire'ye yürümeye devam ederken eyyubi sultanı salih eyyûb necmeddin, hastalanarak çadırında hayatını kaybetti.
işte tam bu noktada, sultanın melikesi olan şecerüddûr, tarihe yepyeni bir yön çizmek üzere sahneye çıktı. sultan'ın öldüğünü gizledi. onun adına fermanlar yazdı ve imzaladı.
amacı zaman kazanmaktı. kazandığı zaman zarfında tahtın varisi turanşah, görev yeri olan cezire'deki hısn keyfa'dan gelerek tahta yerleşti ve bu sayede toparlanan eyyubi kuvvetleri (büyük kısmı memlüklerden oluşuyordu) ix. louis’nin de esir düşeceği bir savunma ile haçlıları büyük bir yenilgiye uğrattılar.
buraya kadar her şey eyyübilerin lehine gelişmişti. genç sultan, tahta yakışır bir varis olduğunu kanıtlamış, beraberinde getirdiği mahiyeti ile güçlü bir iktidar kuracağının sinyallerini vermeye başlamıştı. sonunu getiren de bu oldu. o zamana kadar ona destek veren babasının erkanına ait vezirler ve zaferi kazanmasında büyük emeği olan üvey annesi şecerüddûr, gidişatın pek de kendi lehlerine olmadığını fark ettiler. bunun üzerine ordunun büyük kısmını oluşturan memlüklerin, önde gelen genç subaylarını satın alarak bir suikast düzenlediler. turanşah, tam da zaferini kutladığı şölen sırasında katledildi.
yaşlı vezirler böylece kendilerine iktidar yolu açıldığını düşünürlerken bu kez suikasti düzenlemiş bulunan memlük subayları olaya uyandılar. bu kokuşmuş saray entrikalarına piyon olmaktansa yönetimi bizzat ele geçirmenin en kestirme yol olduğu kanısına vardılar ve tahtı ele geçirdiler.
ama ortada büyük bir sorun vardı. ülkeyi ayaklanmadan kurtarmak adına tahta eyyubi soyundan birini geçirmek şarttı. burada şecerüddûr tekrar sahneye çıktı. görülmemiş bir zeka ve entrika örneği ile yaşlı sultan'dan olan ama birkaç ay önce ölmüş olan oğlu halil'i mezarından çıkarıp tahta oturttu. onun adına hutbe okuttu. daha sonra halil'in adını kullanarak fiilen ülkeyi yönetmeye başladı.
bu durum eyyübi sultanlığı'nın içinde karışıklığı yine de önleyemedi. bu alışılmadık durum suriye’den bağdat’a kadar tüm islam dünyasında muazzam şaşkınlığa yol açtı. halife “eğer aranızda başa geçirecek erkek kalmadıysa, biz size buradan gönderelim” diyerek memlûkleri tehdit etti. baskının ciddiyeti karşısında şecerüddûr yeni bir formülle gücünü korudu: önce atabeyi (başkomutanı) olan memlük subayı izzeddin aybek’le evlendi, ardından küçük yaşta bir eyyûbî göstermelik sultan tayin edildi. kadın sultan görünürde tahttan çekilmişti. ama artık tarih sahnesinde mısır’ı ve sonrasında suriye’yi osmanlıların fethine kadar 264 yıl boyunca yönetecek memlûk devleti vardı.
III. Haçlı Seferini Sona Erdiren Selahaddin Eyyubi İle İngiliz Kralı I. Richard'ın Kapışması
