Alman Saldırısına Karşı Yapılıp Çürümeye Terk Edilen Çakmak Savunma Hattı
ikincü dünya savaşı esnasında, nazi almanyası'nın genişlemesi karşısında marmara denizi ile büyükçekmece arasında oluşturulan savunma hattıdır çakmak hattı. çatalca ve büyükçekmece civarında bunkerleri (koruganları) hâlâ görebilirsiniz. hattın yapımında büyük emek, maddi kaynak sarf edilmiş.
cumhurbaşkanı mustafa kemal atatürk, fevzi çakmak'ın kendi soyadını vermek istediği bu savunma hattına karşı çıkmış ve şöyle demiştir:
"savaş, oldum olası toprak üstünde yapılır ve toprak üstünde kazanılır, yahut kaybedilir. çakmak hattı ne kadar güçlü olursa olsun ömrü, bir muharebeninki kadar kısadır. ben milletimin parasını bir kapris uğruna toprak altına gömdürmem."
atatürk, ölüm döşeğindeyken bu hattın yapımına karşı çıkmış ve öldükten sonra da yapılmamasını salık vermişti. bu hattın para israfından başka bir işe yaramayacağını defalarca söyledi. ne yazık ki arkadaşları ismet inönü ve fevzi çakmak onu dinlemedi. yaklaşık 400 bin ton çimento harcandı. inşaatlarda birçok işçi soğuktan ve hastalıktan öldü.
1941'e gelindiğinde atatürk'ün haklılığı acı biçimde anlaşıldı. fransızların 2 milyon ton çimentoluk devasa maginot hattı, almanlar tarafından altı gün içinde çökertilmişti. bu olaydan sonra çakmak hattı üzerine olan şüpheler yoğunlaştı ve sonunda inşaat yarım kaldı. bir dünya para çöp oldu gitti...
bu savunma hattı üzerindeki korugan ve mevzilerin bazıları ray döşeli yeraltı tünelleriyle birbirine bağlanmış.. tünellerdeki dahili demiryolu bağlantısı vasıtasıyla cephane ve asker sevkiyatının yeraltından yapılması öngörülmüş ama proje tamamlanamadan atıl duruma düştüğü için bu tünellerin de yarım kaldığını düşünüyorum.
internette bulunması mümkün olmayan bu metruk ve sahipsiz yapıları bir arada gösteren plan ve haritaları, artık askerî bir kıymeti kalmadığı için (aslında bu statik savunma yapılarının alman panzerleri karşısında o yıllarda da bir kıymeti olduğunu düşünmüyorum) genelkurmay arşivlerinden çıkartılabiliyor olmalı.
o zor yıllarda büyük fedakarlıklarla inşa edildikten hemen sonra kaderine terk edilmiş olan bu büyük savunma hattı, bugün bilinen ve bilinmeyen tünel bağlantılarıyla mevzilerinin tamamı ortaya çıkarılarak turizm başta olmak üzere pek çok sivil amaçla kullanılabilir.
Fransa Tarihinin En Büyük Fiyaskolarından Biri: Maginot Hattı
