13 Ocak 1863'te Darülfünun'da Verilen Halka Açık Fizik Dersi
insana "nereden nereye" diye sordurtan bir ders bu. 13 ocak 1863'te sultan abdülaziz'in emri ile kimyager derviş paşa tarafından eski dârülfünûn binasında verilmiştir bu fizik dersi.
dersin içeriği elektrik akımı ve havadaki moleküller ile ilgiliydi. halk bu derslere çok büyük ilgi gösterince 1863 yılı boyunca ahmet vefik paşa, tarih dersleri; hekimbaşı salih efendi de biyoloji dersleri vermiştir. ayrıca bu tarih dârülfünûn'un açılış tarihi olmuştur ki günler öncesinden duyurulmuştur zaten bu tarih.
kimyager derviş paşa'nın sabah 6'da yaptığı açılış konuşmasının ardından dualar edilmiş, derslikler açılıp çoğunluğu devlet memurlarından oluşan ahâlî içeri alınmış ve ilk ders başlamıştır.
bugün kimyager derviş paşa'nın ismi yine aynı isimle istanbul'un fatih ilçesindeki bir sokakta yaşatılmaktadır. kendisi padişah ikinci mahmud döneminde devlet için yetiştirilen, avrupa'ya gönderilip orada eğitim alması sağlanan kişilerdendir. ileri derecede fransızca ve ingilizce bilmektedir. tarihimizde pek bilinmeyen isimlerdendir maalesef.
aklınızda bulunsun mezarı ikinci mahmud türbesi'nin bahçesindedir. gittiğinizde görürsünüz mezar taşı mevlevî sikkesi sembolündedir. bu da bize kendisinin mevlevîyye tarikatına mensup olduğunu göstermektedir.
kitabesinde eski türkçe ile şu ifadeler yazar:
on sekiz yaşından altmış üç yaşına kadar
devleti osmanî’ye hidemat ederek
bu müddet zarfında sefaret ve nezaret gibi
me’muriyetlere mazhar ve seksen dört tarihinde ihrazı rütbei vezaretle namver olmuş olan ve meclisi âyân ve dar-ı şurâ- yı askerî azalıkları uhdesinde iken vefat etmiş olan meşhur hikmet hâcesi merhum ve mağfur esseyyid mehmed emin derviş paşa’nın ruhu için fatiha.
....
ruhu şâd olsun.