189 Kişinin Hayatını Kaybettiği 1996 Birgen Air Uçak Kazasının Sebebi Neydi?
6 şubat 1996 atlantik okyanusu uçak kazası... takip eden 5-6 gün boyunca gazetelerde farklı ihtimallerin korkunç cümleler ve fotoğraflar ile haber yapılması ile hafızamda yer eden kaza. özellikle bermuda şeytan üçgeni ile ilgili yazılan şeyleri okuduktan sonra kaza ile ilgili haberleri takip etmeyi bırakmıştım. basın etiğini geçtim içinde azıcık insan sevgisi olanın hayatını kaybedenlerin anısına ve yakınlarına saygı duyup yaptığı haberlere özen göstermesi gerekir.
içerisinde onlarca değişkeni barındıran bir kaza. yani uçuş öncesinde binbir aksiliği bilerek meydana getirseniz bu kadar vahim bir senaryoya dönüştüremezsiniz.
*bakım ekibinin günlerdir hangarda bekleyen uçağın pitot tüplerini korumaya almaması.
*mekanik arıza nedeniyle kalkamayan bir uçak yerine b757'nin kiralanması ve uçuş ekibinin apar topar çağrılması.
*kaptan pilotun hız göstergesindeki soruna rağmen hem de yeterli mesafesi varken kalkışı iptal etmemesi.
*gözlemci pilot ve yardımcı pilotun sürekli uyarısına rağmen kaptan pilotun stall konumundayken levyeyi öne itip burnu indirmemesi.
*gözlemci pilot ve yardımcı pilotun ast-üst ilişkisi ve tecrübeye saygı çerçevesinde kaptan pilota müdahale etmemesi ve uçağın kontrolünü devralmamaları.
genel itibarıyla olanlar bunlar. tabii raporları okuyup şu an yaptığım gibi burada şunlar şunlar neden yapılmadı demek çok kolay. kokpit ekibi açısından olayın duygusal yönünün, çok yanlış da olsa, bazı kararları göz ardı ettirdiğini düşünüyorum. üç haftadır evden uzak olan kaptanın hız göstergesindeki soruna rağmen kalkışı gerçekleştirmesinin sıla hasretinden başka açıklaması olamaz sanırım.
yardımcı pilotun kontrolü ele almaması da başka bir mevzu. zaten bahsedilmiş ast-üst, tecrübe, saygı, bölgesel kültür adına ne derseniz deyin böyle bir durum var. kaptan pilotun asker kökenli, yardımcı pilotun sivil kökenli olmasının da etkisi olduğunu düşünüyorum açıkçası. benzer bir durum 3 ocak 2004 mısır uçak kazası'nın da sebeplerinden biridir. yine de deneyimli pilotların simülatörde bile afallamalarını sağlayan bir olaya kaptan pilot ahmet erdem'in gerçek yaşamda maruz kaldığını hatırlamakta fayda var.
gidenler huzur içinde uyusun. yakınlarını kaybedenlere tekrar sabır diliyorum.
pitot tüplerindeki ihmalin dışında, uçağın çakılması birden çok defa engellenebilecekken engellen(e)memiş
en kötü yanı bu sanırım bu kazanın, her aklıma geldiğinde pisi pisi öldüklerini düşünüp üzülüyorum. hadi fazla hız sinyalini dikkate aldılar ikinci pilotunkini es geçip, e hızı düşürünce uçağın saçmalamasından yanlış hamle yaptıklarını anlamaları gerekirdi sanki? bir de üstüne tehlikeli derecede yavaş uyarısı almışlar (ki bu doğru) ama pilotların kafası karışmış ve o psikolojiyle sağlıklı bir karar verememişler. yardımcı pilotun göstergesi hep doğruymuş, o bunu bilemezdi ama son anda -ahmet erdemle aynı fikirde olmamasına karşın- önündeki kolu kullanıp inisiyatif almamış olması ayrı bir dönüm noktası. 80 knotsda uçuşu iptal etmemelerine hiç girmiyorum. tabii ben o baskıda adımı dahi söyleyemeyecekken bu yorumları yaparken hadsizleşmiş olabilirim, tamamen keşke yaşanmasaydı psikolojisi bu. kimse istemez bile isteye böyle bir duruma düşmeyi. hepsine allah rahmet eylesin ne diyelim.
Final notu
kaptanın kendi hız göstergesinin çalışmamasına rağmen, kalkış kararı vermesinin altında, evinden ve sevdiklerinden haftalardır ve binlerce km uzakta olmanın verdiği sabırsızlık ve bir an önce onlara ulaşma yattığı şeklinde psikolojik değerlendirme yapılmıştır izlediğim national geographic belgeselinde.
ancak uçuş prosedürlerinin, böyle bir arıza tespitinde kalkışın kesin olarak iptal edilmesini gerektirdiği de anlatılmıştı. bırakın iptal etmeyi kulenin sorundan haberi bile olmuyor. kaptanın tek yapması gereken uçuşu iptal etmekti. belki en fazla bir gün daha sonra sapasağlam gidecekti. mekanları cennet olsun.