ön not 1: aşağıdaki ilk bölüm, filmle alakalı olarak (ilginç bulduğum) imdb trivia içeriğidir, spoiler içerir. yine aşağıda, trivia bilgileri sonrası konulan linkler, filmdeki, gözlerden gizlenmiş çekim kesintilerine (editlenerek birleştirilmiş parçalı çekimlere) işaret etmektedir. sosyal medyada 'tek plan' çekimle alakalı olarak çok yanlış bilgiler verilmiş. aşağıdakiler biraz da bu sebeple not düşülmüştür.

ön not 2: film elbette bir görsel şölen. konu veya oyunculuktan ziyade benim seyir keyfim elbette sinematografiydi. ama keyfimi kaçıran husus ise film veya film ekibi ile alakalı değil, tamamen biz'le ilgili. yönetmen mendes, büyükbabasının parça parça anlattıklarından hareketle bir senaryo kurguluyor ve müthiş bir görsel ziyafete imza atıyor. öte yandan, dünyanın en müthiş devrimlerinden birine imza atmış halkız biz ve sinemamızın, binlerce anlatılmamış öykü barındıran destansı devrimimizi, perdeye yansıtmakta ne kadar isteksiz ve unutkan kalmış olduğu gerçeği de bu yakada can sıkıyor (en azından benim)...

ilk bölüm: trivia

- filmin ortalarına doğru, başrol oyuncusunun baygın kaldığı sahnedeki durma haricinde film adeta kesintisiz, tek seferde çekilmiş izlenimi veriyor. oysa, yönetmenin ve editörün de belirttiği üzere onlarca parçalı edit/ekleme bölümü mevcut. yönetmen mendes'e göre 'en kısa' kesintisiz çekim 39 saniye ve en uzunu da 8 dakika 30 saniye...

- oyuncular, çekimler başlamadan önce 6 ay süreyle prova yapmışlar.

- film için 1584 metre uzunluğunda siper kazılıp hazırlanmış.

- yönetmen sam mendes'in dedesi alfred, 1. dünya savaşı devam ederken (1916) orduya katıldığında 16 yaşındaymış ve savaş boyunca, çatışan her iki tarafa da ait olmayan tarafsız bölgelerde, 1.62'lik kısa boyunu da avantaja çevirerek, postacı (kurye) olarak görev yapmış. iki yıl boyunca çamurlu, pis siperlerde koşuşturmaca sonucu, hayatı boyunca üzerinden atamayacağı sık sık ellerini yıkama takıntısı üzerine yapışmış kalmış. filmin senaryosunun, yönetmenin dedesinin savaş deneyimlerini içeren otobiyografisinden esinlenilerek adapte edildiği düşünüldüğünde; büyükbabanın, savaş anılarından ancak 70 yaşından sonra bahsetmeye başlamış olduğu ayrıntısı, önem kazanıyor.

- yanmakta olan kilisenin çekimleri için hazırlanmış olan aydınlatma düzeneğinde, tam 2.000 adet halojen ampul kullanılmış. bu ışık tertibatı, bir film için hazırlanmış en büyük düzenek olmasa da en büyüklerinden biri sayılıyor. kayıt altına alınan ışık parıltıları, çekimler bittikten sonra, görsel efektler kullanılarak cehennemi alevlere dönüştürülmüş ve yanan kilise, böylelikle perdeye yansımış.

- şelale ve nehir görüntüleri, ingiltere'de, tees nehri'nde çekilmiş. nehrin bulunduğu riversdale vadisi, aynı zamanda vatandaşların ziyaretine de açık, turistik bir bölge. çekim ekibi, nehir civarında dolaşanların, farkettiklerinde paniğe kapılmalarını önlemek amacıyla, 'çekimler için nehir üzerinde cansız ölü mankenlerin bulunduğuna' dair uyarı işaret ve yazıları koymuşlar nehrin kenarlarına.

- filmin sonunda, cepheye paralel olarak koşma sahnesinde, schofield karakterini canlandıran george mackay'in, farklı zamanlarda iki figüran askere çarparak düştüğü ve kalkarak devam ettiği ve rolde kaldığı görülür. her iki durum da tamamen kazara olmuştur ama yönetmen sam mendes'in koyduğu kat'i kural gereği akış durmamıştır: yönetmen dur demediği sürece oyuncu rolde kalacaktır...

- birkaç sahnede, askerlerin alkol kullandığı görülür. gerçekten de 1. dünya savaşı süresince, birleşik krallık ordusu askerlerinin tayınlarına 70 ml alkol de dahildir. cephe gerisindeki askerler, bu oranla haftada iki kez buluşabilirken, ön cephede olanlara ise her gün alkol verilir. hücum hattında olup da saldırıya hazırlananlar içinse oran iki katına çıkarmış. ölüme koşacakken kafanın biraz güzel olmasında sanırım sakınca olmamalı.

- filmin sonunda, schofield karakteri teğmen blake'i bulur ve ona, kardeşinin ölüm haberini ve yüzüklerini içeren emanetlerini verir. bu son sahne, aslında yönetmen mendes'in çektiği ilk sahnedir. kısacası son sahnenin çekimleri en başta yapılmış.

- son sekansta izlendiği üzere onbaşı schofield, teğmen blake'ten ayrıldıktan sonra gider bir ağaca sırtını yaslayarak oturur (tıpkı ilk sahnedeki gibi). işte filmin finalindeki o ağaçla alakalı olarak, çekimlerde görev alan bir figüranın ilginç bir iddiası var: "filmin finalinin tam da o ağacın altında çekilmiş olduğunu her düşündüğümde, gülesim geliyor. tuvaletler, çekimlerin yapıldığı alana o kadar uzaktı ki nereden baksan 100'den fazla figüran, gidip gelip, finaldeki o ağacın dibine işiyordu çekimler boyunca."

ikinci bölüm: plan sekans mevzusu

screenrant 34 noktada kes/edit bulmuş ama elbette çok daha fazla var

bir başka sinefilin tespitleri ... yeşil işaretli olanlar emin olduğu 'cut/edit'ler ve kırmızı işaretli olanlar da emin olamadıkları

12 Monkeys Filmi Hakkında Önceden Muhtemelen Bilmediğiniz Yapım Notları