1999'da THY Uçağının Adana'da Dik Olarak Tarlaya Çakıldığı Korkunç Uçak Kazası
Olay nedir?
tc-jep tescil işaretli türk hava yolları uçağı, 7 nisan 1999 tarihinde tk 5904 sefer sayısı ile adana (ltaf) havalimanı’ndan kalktıktan yaklaşık 8 dakika sonra yerel saatle 00:44 civarında (gmt olarak 6 nisan 1999 saat 21:44’te) kaza yapmıştır. bu uçuş, suudi arabistan’ın cidde (oejn) şehrinden yolcu almak üzere intikal uçuşu olarak yapılmıştır. uçaktaki 6 kişilik uçuş ekibi hayatını kaybetmiştir.
Kaza tam olarak nasıl meydana geldi?
ben üniversiteyken bu uçağın cvr ses kayıtlarını sınıfta bizzat dinledim. çünkü bu cvr ses kayıtlarını bize dinleten öğretim görevlisi, eski bir thy çalışanıydı. birkaç saniye sonra öleceği kesin olan kişilerin sesini duymak biraz değişik bir duygu. zaten son sözleri de hatırladığım kadarıyla "allahım allahım" gibi bir şeydi.
bu uçak adana'dan cidde'ye hacıları almaya boş gidiyor. o yüzden uçakta sadece uçuş mürettebatı (pilot ve hostesler) var. sanırım uçağın kaptan pilotu yaşlı bir kaptanmış ve hocamızın bize dediğine göre, pilot kalkış öncesi uçak prob'larının anti-ice switch'ini "aktif" etmeyi unutuyor. (anti ice switch, uçağın kritik yüzeylerinde -örneğin kanatlar ve motor girişleri- buzlanmayı önlemek veya mevcut buzu eritmek için kullanılır.)
bu kaza 1999 yılında oluyor. normalde uçuş öncesi checklist uygulanır (uçak kokpitinde bulunan switch'ler uçuş konfigürasyonuna uygun pozisyona alındı mı diye). belki de o yıllarda bu checklist uygulaması tam olarak yoktu veya günümüzdeki gibi uygulanmıyordu.
konumuza dönecek olursak; uçak havalandıktan sonra probların anti-ice'ı devreye sokulmadığı için, problar donmaya başlıyor. doğal olarak pitot problar da donuyor. uçaklarda hava hızını ölçmek için kullanılan bir cihaz olan pitotların donması ile uçak stall ikazı veriyor (aslında uçak stall'da değil). (stall, uçağın kaldırma kuvvetini kaybetmesi ve kontrolünü yitirmesi durumunu ifade eder.)
kaptan pilot da, uçak stall'a girdi diye telaşa kapılarak motorlara full thrust yüklenip, uçağı burun aşağı veriyor. bu ani manevra haraketine dayanamayan yatay stabilize daha havada kopuyor. zaten yatay stabilizesi olmayan bir uçağı kurtarabilmek imkansız.
uçak burun aşağı ve motorlar full thrust olarak, adeta bir roket gibi yere çakılıyor.
uçak öyle bir "g" kuvveti ile yere çakılmış ki, hocamızın bize söylediği kaptan pilot bu kuvvetin etkisi ile daha havada kalp krizinden vefat ediyor. uçaklar normalde yere çakıldıklarında birkaç parçaya bölünürler ama epten un ufak olmazlar. bu uçak yere çakılınca hem un ufak oluyor, hem de uçak o hızla yerin o kadar altına giriyor ki, uçağın fdr ve cvr kayıtlarına ulaşmak ve vefat eden mürettabatı bulabilmek günler almış.