hiç tren yolculuğu sırasında telefonunuzun çekmediği oldu mu? 

hızlı hareket halindeyken kesintisiz bağlantı sağlamanın ne kadar zor olduğunu bilirsiniz. telefonunuz bir baz istasyonundan diğerine geçmeye çalışırken, sinyal sürekli dalgalanır ve iletişiminiz sekteye uğrar. şimdi bir de saatte 27.500 kilometre hızla dünya yörüngesinde döndüğünüzü ve iletişim kesintisinin ölümcül sonuçlara yol açabileceğini düşünün. işte uluslararası uzay istasyonu'ndaki (uui) astronotlar tam da böyle bir durumla karşı karşıya.

görev kontrol ile uui arasındaki kesintisiz iletişim, istasyonun sorunsuz çalışması ve astronotların güvenliği için hayati önem taşır. ancak, görev kontrol ile uui arasında doğrudan iletişim kurmak, dünya üzerindeki tek bir alıcı-verici ile mümkün değil. çünkü radyo dalgaları dünya'nın içinden geçemez. bu da demek oluyor ki, uui dünya'nın diğer tarafındayken, 90 dakikalık yörünge turunun büyük bir bölümünde bu alıcı-vericinin kapsama alanı dışında kalır.

peki, nasa bu sorunu nasıl çözüyor? 

işte burada devreye tdrs (tracking and data relay satellite system - izleme ve veri aktarım uydu sistemi) giriyor. tdrs, uui ile dünya'daki çeşitli yer istasyonları arasında sinyal alıp gönderen bir uydu ağıdır. bu ağ, yedi adet aktif uydudan oluşur ve bu uydular, dünya'nın etrafında eşzamanlı yörüngelerde konumlandırılmıştır. bu sayede uui, sürekli olarak tdrs uydularının kapsama alanı içinde kalır.

astronotların görev kontrol ile iletişim kurması gerektiğinde, mesajlar öncelikle uui'den tdrs ağındaki en yakın uyduya gönderilir. bu uydu, mesajı alır ve dünya'daki bir yer istasyonuna iletir. yer istasyonu da sinyali ilgili görev kontrol merkezine aktarır. görev kontrolün uui'ye ulaşması gerektiğinde ise süreç tam tersi şekilde işler. sinyaller yer istasyonundan tdrs uydusuna, oradan da uui'ye ulaşır.

tdrs, sadece uui ile iletişimi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda diğer alçak dünya yörüngesi görevlerinin (örneğin hubble uzay teleskobu) ve amundsen-scott güney kutbu araştırma istasyonu gibi uzak üslerin iletişim ve veri aktarımını da destekler.

tdrs uyduları, dünya'nın etrafında jeosenkron yörüngede dönerler. bu, uyduların dünya ile aynı hızda döndüğü ve bu nedenle dünya üzerindeki belirli bir noktanın üzerinde sabit göründüğü anlamına gelir. bu sayede uui, her zaman en az bir tdrs uydusunun kapsama alanı içinde kalır.

tdrs uyduları, s-bandı, ku-bandı ve ka-bandı frekanslarında çalışır. s-bandı, düşük veri hızlarında ses ve telemetri (uzaktan ölçüm) verilerini iletmek için kullanılır. ku-bandı, daha yüksek veri hızlarında video ve bilimsel verileri iletmek için kullanılır. ka-bandı ise en yüksek veri hızlarında büyük miktarda veri iletmek için kullanılır.

tdrs uyduları, uui'nin yanı sıra diğer birçok uzay aracı ve yer istasyonuyla da iletişim kurabilir. bu, tdrs'yi uzay araştırmaları ve keşifleri için vazgeçilmez bir araç haline getirir.

tdrs, 1983'ten beri faaliyettedir ve uzay araştırmalarında önemli bir rol oynamıştır. ancak, teknolojinin gelişmesiyle birlikte tdrs'nin de güncellenmesi gerekmektedir. nasa, tdrs'nin yerini alacak yeni bir uydu sistemi üzerinde çalışmaktadır. bu yeni sistem, daha yüksek veri hızları ve daha fazla kapsama alanı sunacaktır.

ekşici toparlaması yaparsak

tdrs, uzay araştırmalarının ve keşiflerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. uui ile görev kontrol arasındaki kesintisiz iletişimi sağlayarak, astronotların güvenliğini ve istasyonun sorunsuz çalışmasını garanti altına alır. aynı zamanda diğer uzay araçları ve yer istasyonlarıyla da iletişim kurabilme yeteneği sayesinde, tdrs, uzay keşfinin geleceği için de önemli bir rol oynamaya devam edecektir.