30 Yıl Önce Keşfedilen, Erkeği Olmadan Üreyebilen Mutant Canlı: Benekli Kerevit
evrim teorisi, hepimizin az çok bildiği üzere iki temel dinamiğe dayanmaktadır
bunlardan biri doğal seleksiyon, diğeri ise türlerin mutasyona maruz kalmasıdır. doğal seleksiyon, halihazırda gözlemlemeye imkan bulduğumuz bir olgu iken; mutasyon konusu oldubitti tartışmalara konu olmuştur. mutasyonun büyük ölçüde zararlı olduğu, faydalı denebilecek mutasyon örneklerine ise pek rastlanmadığı genel anlamda dile getirile gelmiştir. gerçekten öyle mi peki. türü başkalaştırmaya ve başkalaştıktan sonra yeni bir türün hayatta kalmasına yetebilecek bir mutasyona şahit olmak mümkün değil mi? mümkün. şöyle ki, benekli kerevit denilen ve otuz yıl öncesine kadar yeryüzünde var olmayan elimizde yeni bir türümüz var. ve hazır olun, bu tür bir mutasyon sonucu oluştu ve hayatını devam ettirmeyi sürdürdü. hem de nasıl bir azimle.
kerevit, basit anlamda anlatacak olursak, on ayaklı kabuklu türlerinin ortak adıdır. bizim mutant benekli kerevit ise, dna'sındaki bir mutasyon sonucu tek başına üreyebilen tek bir dişiye dayanmaktadır.
peki mutant benekli kerevit nasıl dünyaya geldi?
her şey 1990'lı yıllarda almanya'daki bir evcil hayvan dükkanında başlamış. florida'ya özgü bir tür olan pullu kerevitin bir dişisi ek bir kromozom dizisiyle dünyaya gelmiş. böylece erkeği olmadan üremeye başlamış. bu dişiden doğan kerevitler de her seferinde yüzlerce yumurta üretmeye devam etmişler. ancak yeni tür sadece birkaç ay içinde aşırı bir şekilde türeyince, insanlar benekli kerevitleri avrupa genelindeki göllere bırakmışlar. madagaskar'da da ucuz bir protein kaynağı olarak ülkeye getirilen kerevitler şu anda yerli türleri tehdit eder hale gelmiş.
görüldüğü üzere yaşam bir şekilde yolunu bulmaya devam ediyor.
benekli kerevitin sorunu
bilimsel adı procambarus virginalis olan ve 1990'larda fark edilen benekli kerevitin en büyük avantajı olarak gösterilen eşeysiz üremenin en ciddi sorunu farklılık yaratamamaktır. yani sadece uygun ekosistemlerde yaşayabilir ve çoğalabilir. hatta uygun ekosistemlerdeki ufak değişikliklerden (sıcaklık vb.) kolayca etkilenerek yok olabilirler. bakteri ve ya virüs kaynaklı salgın hastalık türün tamamını öldürebilir çünkü hiç birinde diğerinden farklı bir özellik bulunmamaktadır.
bu özellikleriyle endemiktür olma yolunda hızla ilerlemekten başka bir çaresi yok gibi gözükmektedir. ayrıca eşeysiz üreyen deniz yıldızı, yengeç, kertenkele gibi canlıların özelleşmiş türleri bulunmaktadır. fakat yeni bir mutasyon ile eşeysiz üremesine devam edebilirken aynı zamanda eşeyli de üreyebilirse (bu şekilde üreyebilen bitkiler bulunmaktadır) işte o zaman ekosistemdeki tek kerevit türü olarak kalabilir.