492 Kişinin Öldüğü ABD Tarihinin En Büyük Felaketlerinden: Cocoanut Grove Yangını
"ulusal yangından korunma birliği, abd tarihindeki en ölümcül yangın ve patlamaların bir listesini tutmaktadır. cocoanut grove yangını, 1918 yılında minnesota'da 559 kişinin ölümüne neden olan orman yangınının hemen altında, listede yedinci sırada yer almaktadır. bina yangınları arasında cocoanut grove, 1903'te chicago'daki iroquois tiyatrosu'nda çıkan ve 602 kişinin ölümüne neden olan yangının ve 11 eylül'de dünya ticaret merkezi'ne düzenlenen ve 2,666 kişinin ölümüne neden olan saldırıların ardından en ölümcül üçüncü yangındır." diyor kaynaklar. yüzlerce kişinin ölümüne sebep olan hikâyesi ise şöyledir.
"cocoanut grove, 1927 yılında inşa edilmiş ve boston, massachusetts şehir merkezindeki park square yakınında, bulunan bir restoran/supper kulübüydü (boston'da gece kulüpleri resmi olarak mevcut değildi).
cocoanut grove 1920'lerin sonlarında içki yasağı nedeniyle çok popüler olmuş, ancak 1930'larda zor günler geçirmiştir. dünya savaşı'nın ilk yıllarında yeniden popüler hale gelmiştir. 1942 yılında, önceki üç yılın sahibi barnet welansky adında bir avukattı. grove 1942'de bulunulması gereken bir yerdi. bina, altında bir bodrum katı bulunan tek katlı bir yapıydı. bodrum katında melody lounge adı verilen bir bar ile mutfak, dondurucular ve depo alanları bulunuyordu. birinci katta büyük bir yemek odası alanı ve bir balo salonu ile balo salonundan ayrı birkaç bar alanı bulunuyordu. yemek salonunun ayrıca sıcak havalarda kullanılmak üzere ay ve yıldızların görülebilmesini sağlayan açılır kapanır bir çatısı vardı. cocoanut grove'un ana girişi binanın piedmont caddesi tarafındaki döner bir kapıdan sağlanıyordu.
o akşam saat 22:15 sularında bir komi, bodrum kattaki melody lounge'un köşesinde bulunan yapay palmiye ağacının tepesindeki ampulü tamir etmesi içine görevlendirilmişti. palmiye ağacının bulunduğu bölgede ışık olmaması nedeniyle komi, ampulün soketini bulmak için bir kibrit yakmıştı.
müşteriler, palmiye ağacında bir alev titrediğini, süslemelerin renk değiştirdiğini ve yanıyor gibi göründüğünü, ancak belirgin bir alev olmadığını gördüler. birkaç dakika sonra palmiye ağacı alevler içinde kaldı ve barmenler su ve maden suyu şişeleriyle yangını söndürmeye çalıştı. bazı müşteriler melody lounge'un halka açık tek çıkışı olan ve birinci kattaki fuayeye çıkan dört ayak genişliğindeki merdivenlere yöneldi. diğer mobilyalar tutuşurken, alev ve zehirli gazdan oluşan bir ateş topu odayı boydan boya geçerek merdivenlere doğru ilerledi.
büyük bir panik yaşanmıştı ve merdivenlerin üst kısmındaki acil çıkış kapısını açma girişimleri başarılı olmamıştı. alev topu merdivenlerden yukarı doğru ilerlemiş ve vestiyerlerin, tuvaletlerin ve ana girişin bulunduğu fuaye alanına doğru patlamıştı. çığlıklar arasında müşteriler hızla çıkışa doğru ilerledi. az sayıda insan dışarı çıktıktan sonra, paniğe kapılan müşterilerin oluşturduğu izdiham nedeniyle döner kapı sıkışmıştı. dışarıdaki gözlemciler, sıkışan kapıya yönelen kalabalığın ağırlığı altında ezilen akraba ve arkadaşlarını dehşet içinde izlemekten başka bir şey yapamamışlardı.
alevler, müşterilerin çoğunun bir araya toplandığı ve 22:00 gösterisinin başlamasını beklediği yemek odası alanına doğru ilerlemişti. melody lounge'da olduğu gibi panik yaşanmış ve müşteriler bir çıkış bulmaya çalışmıştı. ne yazık ki, birçok çıkış ya kilitliydi ya da kalabalık tarafından kolayca tespit edilemiyor ya da erişilemiyordu. yangın, sıcaklıkta muazzam bir artış ve yüksek seviyelerde zehirli gaz ile birlikte tesisin kontrolünü tamamen ele geçirmişti.
tesadüf eseri, saat 22:15'te boston itfaiyesi, cocoanut grove'dan yaklaşık üç blok ötedeki stuart caddesi'nde bir otomobil yangını tespit etmişlerdi. yangını hızla söndürdükten sonra bir itfaiyeci cocoanut grove'dan duman geldiğini fark etti. itfaiyeciler grove'a vardıklarında tüm binadan yoğun bir duman yayıldığını ve hem müşterilerin hem de çalışanların binadan kaçtığını gördüler. saat 10:20'de boston yangın alarm ofisine church ve winchester caddeleri arasındaki 1521 numaralı kutudan sivil bir görgü tanığı tarafından çekildiği anlaşılan bir ihbar gelmişti. olay yerindeki itfaiye şefi, yardımcısına ikinci alarmı atlamasını ve yangın alarm telgrafı aracılığıyla kutu 1521'den üçüncü alarm talep etmesini emretmiştir. 10:23'te iletilen bu alarmı, 10:24'te dördüncü alarm izlemiştir. saat 11:02'de beşinci alarm verilmiştir.
cocoanut grove yangını sırasında yürürlükte olan boston itfaiyesinin 1521 numaralı kutuya ait çalışma kartı aşağıdadır. beş alarmın her birine verilen yanıt soldan sağa doğru yatay olarak okunmaktadır.
grove'un bulunduğu bölgedeki küçük ve dar sokaklar kısa sürede itfaiye ve diğer acil durum araçlarıyla doldu. yangın birkaç dakika içinde söndürüldü, ancak hasar çok büyüktü. kurtarma çalışmaları hemen başladı, ancak itfaiyecilerin binanın içindeki dehşeti görmeleri bir süre daha mümkün olmadı. kendi imkanlarıyla dışarı çıkabilen pek çok müşteri sokağa yığıldı ve pek çok çıkışta hem canlı hem de ölü insan yığınları vardı. yardım etmek için içeri girmek de dışarı çıkmak kadar zor olmuştu.
birçok müşteri karanlık arka koridorlarda çalışanları takip ederek kaçmaya çalışırken, diğerleri dev buzdolaplarına ve et dolaplarına saklandı. diğerleri ise yemek odasından birkaç gizli çıkış kapısını açmayı başarmıştı. ancak yangının hızla yayılması, yoğun ısı ve zehirli duman nedeniyle grove'un içindeki pek çok müşterinin hiç şansı olmadı. yeni açılan ancak resmi olarak ruhsatsız olan yeni salon'daki bir çıkış kapısı bazı müşterilerin kaçmasına olanak sağlamıştı. ancak kapı içeri doğru açılan bir kapı olarak monte edildiğinden, yangından kaçanların koşuşturması ve ağırlığı kapının kapanmasına neden olmuş ve önemli bir kaçış yolunu kesmişti. diğer çalışanlar, arka bölgelerde yollarını bildikleri için, grove'un çeşitli yerlerindeki pencerelerden kaçmışlardı.
felaketin büyüklüğü fark edildiğinde acil yardım çağrısı yapıldı. donanma, ordu, sahil güvenlik ve ulusal muhafız personeli yaralıların tahliyesi ve çıkarılmasına yardımcı olmak üzere çağrıldı. yaralıları taşımak için gazete dağıtım kamyonları, taksiler ve diğer tüm araçlar kullanıldı. kaderin ilginç bir cilvesi olarak, bölge hastaneleri yangından bir hafta önce bir afet tatbikatı gerçekleştirmişti. tatbikata rağmen yaralıların çoğu boston şehir hastanesi'ne götürüldü. diğer birçoğu ise massachusetts general hospital'a götürüldü. diğer bölge hastaneleri de bazı yaralıları kabul etmişti ve daha koordineli bir yaralı tahliye planı çerçevesinde daha fazlasını kabul edebilirlerdi. boston şehir hastanesi bir saat içinde ortalama her on bir saniyede bir yaralı olmak üzere 300 yaralıyı kabul etmişti. bu hacim, londra'da blitz sırasında karşılaşılan tedavi oranını aşmaktadır. mgh iki saat içinde 114 kurban kabul etmiştir. hem bch hem de mgh'de mesai dışı personel çağrılmış ve gönüllüler ek yardım sağlamıştı.
film dağıtım garajında geçici bir morg kurulmuştu. öldüğü tahmin edilen bazı kurbanlar doğrudan kuzey morgu ya da güney morgu'na gönderildi. morga bırakılan ve ölü olduğu düşünülen birkaç kurban aslında hayattaydı. hastaneye nakledildiler ve hayatta kaldılar. morglarda personel ve gönüllüler ölenlerin kimliklerini tespit etmek için çalıştı. kadın kurbanların kimliklerini tespit etmek zordu çünkü kişisel kimlikler genellikle cüzdanlarda ya da el çantalarında saklanıyordu ve bunlar yangının yarattığı panik ve karmaşa sırasında sahiplerinden ayrılmıştı.
yanıkların ve iç yaralanmaların bu kadar büyük ölçekte tedavi edilmesi, tıbbi personelin yeni geliştirilen bakım yöntemlerini benimsemesine neden oldu. bazı yöntemler iyi bir şekilde test edilmişken, diğerleri test edilmemişti. yanık kurbanlarında enfeksiyonla mücadele için penisilinin kaydedilen ilk genel (test hastası olmayan) kullanımı 2 aralık 1942'de mgh'de gerçekleşti.
yangının ardından çeşitli kurumlar tarafından soruşturmalar yürütüldü. itfaiye komiseri william reilly'nin soruşturması 29 kasım pazar günü başladı. faciayı çevreleyen gerçeklerle ilgili olarak birçok tanığın ifadesi alındı. çoğu kişi olaydan kominin sorumlu olduğuna inanırken, bazıları da olayın elektrik kaynaklı olduğuna inanıyordu. büyük jüri daha sonra on kişi hakkında suç duyurusunda bulunacaktı, ancak bir suçtan hüküm giyen tek kişi işletme sahibi barney welansky oldu. charlestown eyalet hapishanesinde 12-15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. ilerlemiş kanser hastalığı nedeniyle 3,5 yıl hapis yattıktan sonra vali maurice tobin tarafından affedildi. hapisten çıktıktan birkaç ay sonra, 1947 yılında, 50 yaşında öldü.
şehirde ve başka yerlerde bina yönetmelikleri değiştirildi. döner kapılar yasaklandı. çıkış kapıları açıkça işaretlenmeli, içeriden kilitlenmemeli ve perde, örtü, mobilya veya iş malzemeleri tarafından engellenmemeliydi. acil durum aydınlatması ve fıskiyelerin yerleştirilmesinde olduğu gibi, yanmaz dekorasyon ve yapı malzemelerinin kullanılması emredildi. popüler söylentiye göre 'cocoanut grove' ismi boston şehrinde yasaklanmıştı. bu bir söylentiydi tabii, ancak yangından bu yana hiçbir işletme 'cocoanut grove' ismini kullanmayı teklif etmedi veya lisans almadı.
komiser reilly tarafından belirlenen sayı 490 ölü ve 166 yaralıydı. yaralı sayısı, hastanede tedavi gören ve daha sonra taburcu edilenlerin sayısıdır. diğer birçok müşteri de yaralanmış ancak hastaneye kaldırılmamıştır. yıllar geçtikçe, kabul edilen ölü sayısı 492 oldu. tek bir yangın olayında ölenlerin sayısı, 30 aralık 1903'te chicago'da meydana gelen ve çoğu çocuk 603 kişinin ölümüne yol açan iroquois tiyatrosu yangınında ölenlerin sayısını geçmiştir. ayrıca, 11 eylül 2001'de new york'taki dünya ticaret merkezi'ne yapılan saldırılarda yaklaşık 2.750 kişi ölmüştür, ancak bu olay yangın ve çökme olaylarının bir kombinasyonudur.