japan air lines'a ait bir boeing 747sr-46 tipi yolcu uçağının japonya'da dağa çakılarak uçaktaki 524 kişiden tam 520'sinin hayatını kaybetmesine sebep olan kazadır. sivil havacılık tarihinin can kaybı açısından en kötü üçüncü, ölen yolcu sayısı bakımından ikinci, tek uçağın karıştığı en kötü uçak kazasıdır.

kazanın hikayesi

tokyo-haneda havalimanı'ndan kalkan ve osaka-itami havalimanı'na varması planlanan 747, kalkışını sorunsuz bir şekilde gerçekleştirmiştir. jal iç hatlardaki uçuşlar için bile 747'leri kullanan dev bir firmadır. japonların kendine has obon tatili sebebiyle uçuş trafiğinde büyük bir yoğunluk yaşanmaktadır. tam dolu olan uçağın kalkışından 12 dakika sonra, uçağın arka kısmında büyük bir patlama sesi duyulur. içeriye inanılmaz bir hava akımı dolmuştur. oksijen maskeleri anında fırlamıştır. pilotlar da bir patlamanın olduğunu hemen hissederler. kaptan pilot ilk başta iniş takımı kapısının hasar aldığını düşünür ancak uçuş mühendisinin kontrolünden sonra böyle bir şeyin olmadığını tespit ederler. o sırada acil durum kodunu uçağa giren pilot, atc'lere acil durumu radardan bildirir. pilotlar ne olduğunu çözmeye çalışıyorlardır. uçuş mühendisi motorları da kontrol eder, ancak burda da bir problem yoktur. co-pilot uçağın dönüşleri gerçekleştiremediğini aktarır. uçuş mühendisinin verdiği raporla da buna neyin neden olduğu anlaşılmıştır: uçak hidroliklerini kaybediyordur...

uçağı yükseltip alçaltan elevator ve dönüşleri sağlayan aileronlar büyük jetlerde hidrolik sistemle çalışmak zorundadırlar. uçağın içindeki boru sistemleriyle hidrolikler tüm mekanik sistemleri çalışır kılar. insan vücudunda kan ne kadar önem taşıyorsa, büyük jetlerde de hidrolikler o kadar önem taşır. hidroliklerini kaybeden uçakta tüm kontroller devre dışıydı artık. atc'lerin uçağın hidroliklerini kaybettiğinden henüz haberi yoktur. kısa bir süre sonra uçak tuhaf davranmaya başlar, uçak bir yukarı bir aşağı dalışlara başlamıştır. ani bir yükselmeden hemen sonra inanılmaz hızlı bir şekilde ani dalışlara başlamıştır. pilotlar bu salınımları engelleyemez. kokpit ses kayıtlarında yardımcı pilot kaptan pilota alçalıp alçalmamayı sorar. ancak ilginç bir şekilde kaptan cevap vermemiştir. bunun sebebinin uçaktaki oksijen kaybı nedeniyle pilotların saniyelik bilinç kayıpları yaşaması olduğu sanılıyor. yine aynı sebepten, uçuş mühendisi pilotlara oksijen maskelerini takmalarını önerir, olumlu yanıt aldıktan sonra hiçbiri takmaya tenezzül etmemişlerdir.

bir süre sonra uçağa gaz vermenin uçağın burnunu yukarı kaldırdığı, gazı kesmenin de burnu yere indirdiğini keşfederler. ayrıca sol ve sağ motora farklı güç vermenin uçağı yatay dengede tuttuğunu anlarlar. uçağı yavaşlatmak için iniş takımlarını açarlar ancak bu da pek fayda etmez. dev jumbo, artık yavaş yavaş felaket bölgesi olan japonya'nın en yüksek dağı osutaka'ya doğru çaresizce ilerlemektedir. iniş takımları açıldıktan kısa bir süre sonra uçak karşı koyulamaz bir dalışa geçer ve pilotların son çabaları da uçağı doğrultmayı sağlayamaz. uçak bu dalışta inanılması güç ama dakikada 5500 metrelik bir irtifa kaybı yaşamaktadır. tüm pilotaj kabiliyetlerini tecrübe eden pilotların son gördükleri şey osutaka dağının bir tepesidir. dev 747, inanılmaz bir süratle tepeye çarpar, burdan gövdesinin büyük bir bölümü sekerek ters döner ve dağa çakıldığı anda infilak eder. uçak artık radardan kaybolmuştur...

gelelim kazanın sebebine

ilk başta ortaya atılan teori(ki uçuş mühendisi de bu şekilde zannetmiş); bir kargo kapısının fırlayıp uçağın tail adı verilen kuyruk kısmının üst tarafına çarparak hasar verdiğidir. hidrolik boruları patlamasıyla hidrolik sistemin çöktüğü zannedilir. ancak enkaz bölgesinde eksik zannedilen kapı bulunmuştur. bu durum herkesi şok eder. öyleyse uçağın kuyruk kısmına ne oldu?

amatör bir fotoğrafçı, uçağı can çekişirken fotoğraflamayı başarır. bu fotoğrafta fark edilen husus uçağın kuyruk kısmının büyük bir bölümünün olmamasıdır: 

japon deniz kuvvetleri uçağın kuyruk kısmını ilginç bir şekilde denizde bulur. uçağın geçmişini araştıran müfettişler ilginç bir detayla karşılaşır. uçak kazadan 7 sene önce başka bir kazayı atlatmıştır. iniş sırasında burnu dik bir şekilde iniş yapan 747'nin kuyruk kısmı piste sürtmüş, kimse yara almadan kurtulmuştur. tamire alınan uçak hasar gören arka uç kısmı, yeni plakalarla değiştirilmiştir. son kaza sonrası bu plakaları incelemeye alan araştırmacılar, inanılmaz bir şeyle karşılaşır. plakalar birbirlerine kurallara göre monte edilmemiştir. iki katmanlı vidalanması gereken yüzeyler tek katman ile birbirlerine tutturulmuştur. bu resmen faciaya davettir. bu yanlış montaj, o bölgedeki metal yorgunluğunu %70 oranında arttırmıştır. 7 yıl boyunca basınç stresine dayanan 747, maalesef bu son uçuşunda baskıyı kaldıramamış ve arka kısımda patlamaya neden olmuştur. oluşan yüksek basınç sonrası fırlayan bu parçalar, uçağın kuyruk kısmının büyük bir bölümünü de beraberinde götürür.

kaza ile ilgili diğer notlar

- tesadüf eseri uçağın son kalkışı amatör bir video tarafından çekilmiş.

- uçakta kurtulanlar arasında yine inanılmaz bir tesadüf eseri japan air lines hostesi olan ancak kazada yolcu olarak bulunan kişiyle birlikte, kaza sırasında uçaktan fırlayıp ağaca uçan 12 yaşında bir kız ve 34 ila 8 yaşlarında bir anne ve kız vardır.

- kurtarma ekipleri kazadan tam 14 saat sonra sabah saatlerinde bölgeye ulaşıyor. amerikan hava kuvvetlerinin bölgeye yardım talebini japon yetkililerin reddetmesi sonucu kurtarma çok geç yapılmıştır. japon hükümet yetkililerinin gurur meselesi yapıp bölgeye daha önce ulaşan amerikalı yetkililere izin vermemesi daha sonra büyük tepkilere yol açtı. kaza akşamı bölgeye bir helikopter gitmiş, iniş şartları olmadığı için sadece gözlem yapmış ve hiçbir yaşam belirtisi gözlemlemediği için geri gitmiştir. kaza sonrası hayatta kalan kişilerin açıkladığına göre kaza sonrası birçok kişi hayattaymış. eğer akşam saatlerinde kurtarma çalışmaları yapılmış olsaydı çok daha fazla kişinin kurtulacağından bahsediyorlar. bu gerçekten çok acı ve trajik bir durum.

- çarpma anında bazı yolcuların yaklaşık 100glik bir g kuvvetine maruz kaldığı tespit ediliyor. bu bir misilleme füzesinin maruz kaldığı itme kuvvetine neredeyse eşdeğer bir kuvvet!

- kurtulanların hepsi uçağın arka bölgesindeki koltuklarda oturuyordu. bu en güvenli bölgenin kuyruk ve kanat kısmı arası olduğunun bir başka kanıtı.

- kaza yerinde bulunan notlarda; birçok yolcunun öleceğini anladığını ve sevdiklerine notlar yazdığı tespit edilmiştir. 

- kazadan sonra 4 ayrı uçuş ekibi bu uçağın başına gelenleri simülasyonda test etmişlerdir. hiçbir grup uçağı indirmeyi başaramadı. bu da pilotların ellerinden hiçbir şey gelemeyeceğini gösteriyor. 20 dakika havada tutmaları bile mucize.

- ölenler arasında ünlü bir japon şarkıcı ve köklü bir banka sahibi de bulunuyor.

- kaza sonrası japan air lines'ın hiçbir suçu olmamasına rağmen şirketin başkanı istifa etmiş, şirket için çalışan bir bakım müdürü ise intihar etmiştir. ayrıca boeing şirketinde çalışan, bakım sırasında süpervizörlük yapmış olan bir mühendis de intihar etmiştir.

- çok ilginç bir şekilde kazadan sadece 3 hafta önce yine bir 747 irlanda'da düşmüş ve 329 kişi hayatını kaybetmiştir.

- kaza sonrası japan air lines'ın itibarına büyük gölge düşürüldü. ancak daha sonra toparlamayı başarmıştır(iç hat uçuşlarına talep %25 azalmış, new york'a uçuşlarda büyük azalma meydana gelmiş).

- sorumluluğu kabul etmediği halde başsağlığı mahiyetinde jal, kurbanların ailelerine toplam 9.5 milyon dolar ödeme yapmış.

kazanın son 10 dakikasının kokpit ses kayıtları (psikoloji bozabilir)

kaza ile ilgili istatistikler:

- boeing 747'nin 15. kazası.
- boeing 747'nin karıştığı en kötü kaza.
- japonya tarihinde gerçekleşen en kötü kaza.

583 Kişinin Ölümüyle Sonuçlanan Dünyanın En Büyük Uçak Kazası: Tenerife Faciası