paul auster... akciğer kanserinden kaynaklanan komplikasyonlar nedeniyle kaybettiğimiz büyük edebiyatçı. ışıklarda uyusun...

newark, new jersey'de 3 şubat 1947'de dünyaya gelen amerikalı yazar, denemeci, çevirmen, senarist ve şair paul auster'ın kimlik arayışı ve kişisel anlam üzerine odaklanan karmaşık romanları, sıklıkla gizem öğeleriyle zenginleşir.

columbia üniversitesi'nden mezun olduktan sonra fransa'ya taşınan auster, burada fransız edebiyatının önde gelen isimlerinin eserlerini çevirmeye ve kendi çalışmalarını amerikan dergilerinde yayınlatmaya başladı. ilk ününü, toplu olarak "the new york trilogy" (1987) ismiyle yayınlanan deneysel polisiye hikayeleri sayesinde kazandı. bu seride "city of glass" (cam kent), "ghosts" (hayaletler) ve "the locked room" (kilitli oda) romanları yer alıyor. "city of glass" suç romanları yazan ve kendini bir gizemin içinde bularak çeşitli kimliklere bürünen bir yazara odaklanır; "ghosts" ise beyaz isimli bir müşteri için siyah isimli bir adamı araştıran özel dedektif mavi'nin hikayesidir; "the locked room" ise kayıp bir yazarın hayatını araştırırken onun kimliğine bürünen başka bir yazarı konu alır.

kronikleştirilmeye saplantılı, dikkat çekici kahramanların yer aldığı diğer eserlerinde "moon palace" (1989) ve "leviathan" (1992) da öne çıkar. "the invention of solitude" (1982) ise hem babasının ölümü üzerine bir anı kitabı hem de yazma eylemi üzerine felsefi bir inceleme niteliği taşır. auster, çeşitli şiir kitaplarının ("unearth-1974", "wall writing-1976") yanı sıra denemelerden oluşan derlemelerini ("white spaces-1980", "the art of hunger-1982") de kaleme aldı.

diğer eserlerinde "the music of chance" (şans müziği, 1990) ve "mr. vertigo" (bay vertigo, 1994) da bulunmakta. "the book of illusions" (yanılsamalar kitabı, 2002) bir yazarın, karısı ve çocuklarının bir uçak kazasında ölmesiyle başlayan yas döneminde sessiz film yıldızlarına olan düşkünlüğünden bahseder; "travels in the scriptorium" (senaryo odasında seyahatler, 2007) ise kimliğini ve neden bulunduğu odaya nasıl geldiğini anlamaya çalışan bir adam etrafında döner. tüm bunlar olurken romana auster'ın eski kitaplarından çeşitli karakterler dahil olur. "man in the dark" (karanlıktaki adam, 2008) yaşlanmış ve mutsuz bir edebiyat eleştirmeninin uykusuz gecesinde zihninde gelişen distopik alternatif bir gerçekliği anlatır. "sunset park" (sunset park, 2010) ise brooklyn'de terk edilmiş bir binada yasadışı olarak yaşayan genç bir grup sanatçının öyküsünü barındırır.

auster'ın kurgusunun büyük kısmı, benlik kavramına odaklandığından ve yazarın çeşitli gizli, açık kimliklerini yansıttığı için eleştirmenler sıklıkla otobiyografik unsurlardan ne ölçüde yararlandığını sorguladılar. örneğin "invisible” (görünmez, 2009) romanının kahramanı, auster'ın kendisine çok benzese de olay örgüsündeki cinayet ve ensest gibi dramatik öğelerin kurgu olduğu açıktır. "winter journal" (kış güncesi, 2012) biçimsel kaygı gütmeyen ve fragmanter bir anlatıya sahip olsa da kurgusal olmayan bu eser, kendini sorgulama meditasyonları arasına auster'ın deneyimleri, tercihleri ve seyahatlerinin yerleştirildiği ikinci tekil şahıs anlatımından oluşur. 2013'te yayınlanan devam kitabı "report from the ınterior" (içeriden rapor), benzer şekilde kendiliğinden oluşan bir seçki sunarken; anılarını daha derin sinematik etkileriyle bir araya getirir ve eski eşi, yazar lydia davis ile mektuplaşmalarından örnekler verir. 2017'de yedi yıl sonrasında auster'ın ilk romanı "4 3 2 1" basıldı. her bir bölümün dört farklı kurgusal versiyonunu sunan kitapta kahramanı archie feguson farklı hayatlar sürer. kurgu dışı eserleri "talking to strangers selected essays, prefaces, and other writings, 1967–2017" (yabancılarla konuşmak) ve "groundwork: autobiographical writings, 1979–2012" sırasıyla 2019 ve 2020'de okuyucularla buluştu. auster bunların ardından "burning boy: the life and work of stephen crane" (2021) isimli biyografi kitabıyla karşımıza çıktı.

ek olarak yazar, "smoke" (duman, 1995) dahil olmak üzere birçok filmin senaryosunu yazdı, "lulu on the bridge" (köprüdeki lulu, 1998) ve "the inner life of martin frost" (martin frost'un iç dünyası, 2007) filmlerinin senaristliğini ve yönetmenliğini de üstlendi. gençken arkadaşının yıldırım çarpmasıyla ölümüne tanık olan auster, 2009 yapımı "act of god” (tanrının işi) isimli belgeselde yer alarak yıldırım çarpmasından sağ kurtulan insanlarla ilgili deneyimlerini anlattı. "here and now: letters 2008–2011" (burada ve şimdi) isimli çalışması ise güney afrikalı yazar j.m. coetzee ile mektuplaşmalarının toplu halidir.

Mutlu Bir Çocukluk Yaşamak İçin Asla Geç Olmadığını Düşünenlerin Yazarı: Tom Robbins