nedir bu?

nafta antlaşmasının geçmişi kanada ile abd arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasına dek gitmektedir. iki ülke 1992'de yapılan görüşmeler sonucu bu anlaşmanın hükümleri meksika'yı da içine alacak şekilde genişletilmiş ve anlaşma 92'de imzalanmış ve 94'te yürürlüğe girmiştir.

buna göre üç üye ülke arasındaki gümrüklerin ve diğer ticaret engellerin kaldırılması öngörülerek ticaret, himez ve sermaye akışının artırılması sağlanacaktı. bazı tarifelerde hemen indirime gidilirken özellikle meksika ekonomisini korumak amacıyla bazı alanlarda bu süre 15 yıla kadar uzatılmıştı.

böylece, kuzey amerika bölgesinde avrupa birliği'ne rakip olarak görülen bir ticari bölge kurulmakla birlikte, nafta ab düzeyinde kurumlaşmaya gitmedi ve bir bütünleşme girişimi olmadı. (bkz: avrupa bütünleşmesi) abd'den çok sayıda firme, faaliyetlerini işgücünün daha ucuz olduğu meksika'ya kaydırdığı için amerikan sendikaları ve meksika'dan ucuz tarım ürünleri girdiği için de tarım sektörü nafta'yı eleştirdi. fakat genel olarak 1994'ten bu yana bu üç ülke arasındaki ticaret ve yatırımlarda büyük artış yaşandı ve toplam ticaret hacmi 750 milyar dolara ulaştı.

detaylandıralım

nafta amerika, kanada ve meksika'nın imzaladığı, belirli ticaret ürünleri üzerindeki gümrük tarifelerinin belli şartlar altında sıfırlanmasına yönelik ticaret anlaşmasıdır.

birincil olarak otomotiv sektörüne yaramıştır ve bölge için bakıldığında win-win anlaşmasıdır. amerika daha ucuz üretimle, dünya markalarınla rekabet eden araçlar üretecek ve özellikle meksika'da yarattığı istihdam sebebiyle oradan gelen yasadışı göçü azaltacaktır. meksika ve kanada da finansal olarak kalkınacaktır.

nafta kabaca şunu yapmıştır: bir aracın parçalarının %62.5'i kadarı, kuzey amerika'dan temin ediliyorsa gümrük vergisi ödemiyorsun. daha azı o bölgeden temin edilirse, %2.5 gümrük vergisi ödüyorsun. yani ford'un 3 ülkede parçalarını topladın, az bir şey denizaşırı ithal ettin, amerika'da birleştirdin, vergi yok. almanya'dan merso'yu getirdin %2.5 hop tak. bu sebepledir ki, birçok avrupa markasının özellikle suv segment üretimi amerika'dadır.

anlaşmaya taraf ve karşı olanların ortamı kirletmeleri söz konusudur.

nafta ile ilgili bazi gercekler sunlardir

amerika'da satılan araçların %75'i türlü hesaplar sayesinde vergi yükü olmadan satılmaktadır. yani godaman markalar -kalp- nafta.

90'lı yılların başından günümüze, değişen akşamlara, eklenen teknolojiye, artan kaliteye rağmen, amerika'da araçların satış fiyatları sadece %7 civarı artmıştır. düşün, 28 sene sonra karşılaştıramayacağın kadar kalitelenmiş bir ürüne sadece %7 daha fazla ödüyorsun. bu değer, gıda, enerji sektörlerinde filan %86 civarında. bunun en büyük sebebi nafta'dır. yani nafta araçların tüketici tarafından erişilebilirliği için de yararlıdır. tüketici - kalp - nafta.

ilerleyen 15 sene içerisinde istihdamı neredeyse 3 katına çıkarmasına rağmen, meksika'dan gelen göçe hiçbir şekilde bir etkisi olmamıştır. gelen gelmeye devam etmektedir. amerika burada patlamıştır.

nafta'nın en çok eleştirildiği nokta, abd'deki otomotiv sektöründe işleri 2/3 oranında azaltmasıdır. evet, geçilen yıllarda var olan işçilerin neredeyse 3'te 2'sinin işlerini kaybettiği doğru bir rakamdır ama çalışmalara göre bunun sadece %5'inin faturası nafta'ya kesilebilir. işsizliğin asıl sebebi, %95 oranla fabrikalardaki otomasyondur. ama popülist cumhuriyetçi amcalar işin bu yönünü görmezler. onlara ilk suçlayacakları yeri göster, kolay olsun; oraya uçarlar. obama amca bile bu popülist tuzağa düşmüş ve nafta'ya hata demiştir. halbuki amerikan markaları bu sayede dünyayla rekabet edebildiler. yoksa japon'un, alman'ın arabası varken kim binsin senin koca g*tlü arabana. şu anda bile zor biniyorlar.

nafta'nın yerini günümüzde usmca almıştır

USMCA: United States–Mexico–Canada Agreement.

kasım 2018 sonu ülke liderlerinin imzaladığı yeni anlaşmayla 2 temmuz 2020'de yerini nafta 2.0 ya da resmi adıyla usmca'ye (united states - mexico - canada aggreement) bırakan ticaret sözleşmesi. yürürlüğe girmesi için yasama organlarının onaylaması gerekmişti ama yenilik olarak ne getirdi derseniz:

- otomotiv endüstrisinde eski sözleşmede %62.5lük kuzey amerikan üretimi koşulunu %75'e çekti.

- otomotiv endüstrisinde çalışan işçilerin %40-45'lik bölümüne 2023 itibariyle saatte 16$ asgari ücret koşulu koydu.

- kanada'nın abd'li süt ürünlerine uyguladığı tarifeleri hafifletti. peynir ve yoğurtçular için iyi haber.

- abd'den kanada'ya geçişte uygulanan gümrüksüz (duty-free) alışveriş limitlerini 20$'dan 150$'a çıkartıyor.

- trump'ın yasadaki boşluktan faydalanıp çelik ve alüminyum'a uyguladı tarifeler kalkıyor.

- telif haklarını 50 yıldan 70 yıla çıkartıyor. burdaki en önemli konu ilaç endüstrisiyle alakalı zannediyorum.

açıkçası gelen yeni koşullarla araba üreticileri sokarım sizin %2.5'lük tarifenize, ben çin'e gidiyorum derlerse şaşırmamak lazım. adamlara hem %75 koşul koyuyorsun, hem asgari ücretleri arttırtıyorsun; ceza olaraksa %2.5 tarife. ne anladım bu işten?

usmca'nın 30 haziran 2020’de geçerliliğini yitiren nafta’dan başlıca farkları şunlardır

açılımı us-mexico-canada agreement olan, 1 temmuz 2020’de yürürlüğe giren taşımacılık anlaşmasıdır.

usmca nafta gibi spesifik certificate of origin istemiyor.
gümrük vergisine tabi minimum tutarlar değişti.
otomotiv bileşenlerine dair kurallar güncellenmiştir.
süt ürünleri ithalat ve ihracatına ilişkin kurallarda yenilemeler söz konusudur.

Amerika'nın Dünyada Dengeleri Değiştirmiş Olan Büyük Hamlesi: Marshall Planı