3 deniz inisiyatifi, amerika'nın enerji alanındaki marshall planı olarak tanımlanan, şimdilik 11'i nato üyesi 12 ab üyesi ülkeyi kapsayan ruysa ve çin'i önleme projesi. proje kapsamında karadeniz, adriyatik denizi ve baltık denizi (muhtemelen akdeniz de dahil edilecektir) alanları üzerinden yeni enerji nakil hatları/koridorları geliştirilmesi öngörülüyor. ne yazık ki bu proje aynı zamanda türkiye'nin libya ve doğu akdeniz'deki politikalarını da çok daha içinden çıkılmaz hale getirecek gibi duruyor.

abd'nin konferans'ta önerdiği 3 deniz inisiyatifi projesi; 11'i nato üyesi olan 12 ab üyesi ülkeyi kapsıyor. bu ülkeler: avusturya, bulgaristan, hırvatistan, çekya, estonya, macaristan, litvanya, letonya, polonya, romanya, slovakya, slovenya.

amerika tarafından hazırlanan projenin en temel amacı; avrupa ülkelerini rusya'nın enerji bağımlığından çıkartmak, rusya'nın ve çin'in proje kapsamındaki deniz ve ülkelerdeki askeri/ekonomik/teknolojik etkinliğinin artmasını önlemek.

proje ilk olarak 2015 yılında gündeme getirildi. bu dönemde abd; almanya'nın rusya ile birlikte yaptığı kuzey akam 2 projesinden çekilmesini dayatmış aksi halde yaptırımlar uygulanacağını açıklamıştı.

amerika, aynı açıklamasında türkiye'yi de, rusya ile yürüttüğü türk akım projesinden çekilmesini aksi halde yaptırım uygulanacağını belirtmişti. abd dışişleri bakanı pompeo; enerjide marshall planı olarak tanımlanan bu projenin altyapı yatırımı için 1 milyar dolarlık bir bütçe hazırlandığını açıkladı. tıpkı, çin'in bir kuşak bir yol projesi'nde yaptığı gibi, 3 deniz inisiyatifi projesinin altyapı maaliyetleri abd tarafından karşılanacak.

yukarıda da belirttiğim gibi proje ile, abd'nin iki küresel rakibinin; rusya ve çin'in aşağıdaki alanlarda durdurulması hedefleniyor

1- rusya'nın avrupa ülkeleri üzerindeki enerji egemenliği,
2- çin'in bir kuşak bir yol projesi,
3- rusya ve çin'in sözü edilen bölgelerde ticari ve askeri deniz hareketliliği,
4- rusya ve çin'in sözü edilen ülkelerdeki ekonomik etkinliği,
5- çin'in avrupa'daki teknolojik etkinliği.

bunlar neden önemli ve neden abd, rusya ve çin'in bu adımlarını bertaraf etmek için kesenin ağzını düşünmeden açabiliyor?

1- yukarıda saydığımız her bir unsur, ab ülkelerinin rusya ve çin'e bağımlılığını artırıyor.
2- çin ve rusya'nın yukarıdaki alanlar üzerinden ab ülkelerindeki etkinliklerinin artması, aynı zamanda nato paktının da geleceğini ve mevcut gücünü etkiliyor.
3- yukarıdaki etkinlik alanları ve karşılıklı ekonomik-askeri-teknolojik geçişgenlik; abd'nin uzun yıllardır yürüttüğü ab/avrupa ülkelerini rusya ve çin'den kopartarak, bu iki ülkeyi temel tehdit unsuru haline getirerek kendisine yedekleme politikasının altını boşaltıyor. elbette almanya, fransa, ingiltere ve rusya ve çin ile rekabet halindeler ve tehdit olarak görüyorlar.

ancak bunu, abd'din dayattığı gibi bir yarılma, ayrışma, izolasyon konusu haline getirmek istedikleri şüpheli. belki burada kısmen ingiltere'nin abd ile aynı noktada olduğunu söyleyebiliriz.

bu proje, türkiye'nin dışta tutulması, türk akım üzerinden tehdit edilmesi, bypass edilmesini gündeme getirmesi bakımından da oldukça önemli. zira sözü edilen 3 denizden birisi, bizim kıyıdaşı olduğumuz karadeniz'dir. bir diğeri ise adriyatik denizi'dir.

bu durum şunlara yol açabilir

1- karadeniz'de güvenlik risklerinin oluşmasını beraberinde getirebilir.
2- türkiye'nin içinde yer almayacağı yeni enerji nakil hatlarını gündeme getirecektir.
3- türkiye'nin bir şekilde projeye-sürece dahil olmaması halinde türkiye-abd ayrışmasını daha da derinleştirebilir. dahil olabilmesi durumunda ise rusya ile ilişkileri ve enerji ortaklığı tartışmaya açılacaktır.

buyurun size doğu akdeniz'deki sorunlu süreci tamamlayarak çok daha büyük bir çıkmaz yaratacak yeni bir sorun!

kaynak

Türkiye ve Libya Arasında Yapılan Deniz Suları Yetki Anlaşması Ne Anlama Geliyor?