KÜLTÜR 14 Aralık 2018
121b OKUNMA     898 PAYLAŞIM

Allah Kelimesinin İslamiyetten Eskiye Uzanan Kökeni

Allah kelimesinin etimolojisi (kökeni) islamiyetten eskiye dayanıyor.
iStock

allah kelimesi, çoğunluğun bildiğinin aksine müslümanlıkla ortaya çıkmış ve kutsal olanın kendisine yakıştırdığı bir isim değil; aslen orta doğu'da, müslümanlıktan çok uzun yıllar önce de kullanılmış ve tanrı anlamına gelen bir sözcüktür. böyle düşünmeyenlere ilk olarak sorulması gereken soru, hz. muhammed'in babasının isminin nasıl olup da abdullah (abd-allah: allah'ın kulu) olmuş olabileceği olabilir.

orijinali mezopotamya kökenli olan ve deity-teklik manasına gelen ilu sözcüğü, orta doğu'da yaklaşık 3000 senelik bir geçmişe sahiptir. aynı kelime (ilu) birebir olarak aynı kökten ibranice'ye el ve aramca'ya da aloh olarak geçmiştir. hatta incil'de çoğunlukla isa'nın tanrıya "eloiveya eli" olarak hitap ettiği de görülür (eli eli lema sebaktanı!). bu şekliyle orta doğu menşeili bütün inanışlarda kendisine tanrının ismi olarak yer bulan kelime, arapçaya da "ilah" olarak uyarlanmıştır. müslümanlıktan yüzlerce yıl önce araplar ilah kelimesinden türetilen ve başına arapça "el" artikelinin eklendiği allah (el + ilah) kelimesini zaten büyük tanrılarının ismi olarak kullanmaktaydılar. hatta erlik sıfatı atfedilen bu tanrının yanında dişillik atfedilerek belki de eş olarak ortaya çıkan "allat" (el ilahat) kelimesi de kullanılmaktaydı. bilindiği gibi islamiyetin tek tanrılı yapısı yerleşmeden önce "allah'ın kızları" olarak putları kabe'de duran "el-lat", "el-menat" ve "el-üzza" adlı tanrılara da tapınılıyor ve kurbanlar adanıyordu.

kısaca islamiyetten önce allah kelimesi zaten asıl, büyük tanrının ismi olarak kullanılıyor ancak beraberinde allat, lat, menat ve üzza gibi akrabalık ilişkileri taşıyan tanrılara da tapınılıyordu. islamiyetin yerleşmesiyle arabistan'daki bu tür pagan ve sümer kaynaklı inanışlar, aslında orta doğu'daki orijinal hal olan ve akhenaton'un devrimleriyle yerleşen tek tanrılı inanç sistemine bir geri dönüş halini aldı. 

Kökeni Sümer Mitolojisine Dayanan Eski Bir Hikaye: Habil ile Kabil