dünyadaki en zor işlerden birini başarmış, tarihte ışıl ışıl parlayan insanlardan biridir kanimca otto. prusya gibi henuz başat güç olamamış bir devleti alıp, yüzlerce irili ufakli alman devletciğini birleştirmiştir. bu birleştirme bile başlı başına muazzam bir başarıyken, buna ek olarak bir de almanya'yı orta avrupa'da başat bir güç haline getirmiştir.

birleşme seçeneklerinin olduğunun farkında bile olmayan bir ulusu bu kadar cabuk birleştirmenin ne kadar büyük bir başarı olduğunu anlatmaya gerek yok sanırım. o dönemde alman devletciklerinin sayısı bile yüzleri aşarken, böyle bir ortamda bir kaç para birimi olan devletlerin dahi olmasi işlerin çoktan ne kadar dallanıp budaklandiğini, "almanya"yi oluştururken ne kadar çok çaba sarfedilmesi gerektiğini kanitlar şüphesiz. bu genç ve kurulmasını tamamlamamiş küçük prusya'nın alman devletleri uzerinde genişlemesini gerçekleştirirken çatir çatir bünyesine kattiği alanlarda derinleşmesini de hemen başarmış, kisa sürede avusturya-macaristan imparatorluğu ile almanya hakimiyeti hususunda mücadele edebilecek konuma gelmiştir.

hatta 1866 sadowa savasi'nda bu eski imparatorlugu oyle bir yenilgiye ugratmıştır ki, ne viyana'yi ne de meclisi savunan avusturya-macaristan kuvveti kalmamıştır. iste bu noktada bismarck'in ileri gorüşlülüğü ve zekasi devreye girer; avusturya-macaristan'i inanilmaz ağır şartlarda bir barış antlasmasına bile razi edecek avantaja sahipken, bu devletin ulusal gururunun kırılmasi ve imparatorluğun rencide edilmesinin bölgede kalıcı bir barışı imkansız kılacagini bildiğinden avusturya-macaristan'la sadece doğu ve güney almanya uzerindeki imparatorluk etkisini ve egemenligini silecek bir antlaşma yapar. böylece avusturya'nin yuzyıllardır süren kendine bağlı bir alman birligi hayali de son bulur.

daha sonra prusya ufak ama modern ordusunun sağladığı güven ile durdurulamaz bir şekilde batıya ve güneye doğru ilerler. alman devletleri'nden sonra 1871'de fransa'yı da yenerek alsace-lorraine bolgesini ilhak eder. bu çevredeki son devletlerin de prusya egemenligine girmesiyle alman birliği nihayet tamamlanmış olur. prusya kralı alman imparatoru, bismarck da ilk alman sansolyesi olur.

bundan sonra bismarck'in politikasını belirleyecek olan şey almanya'nın orta avrupa'daki sıkışmış konumudur. fransa ve rusya ile ayni anda savaşmaktan ölümüne korktuğu için bir dizi çılgın ittifak oluşturur (bu ittifak zincirleri birinci dunya savaşı'ndan sonra ingiltere tarafından bu savaşın çıkmasının temel sebebi olarak algilanacak ve ingiltere dis politikasini buna gore oluşturacaktir). en az bismarck kadar etkin, ama hazira konduğu için, kan ve demir doneminin tecrübesine sahip bismarck kadar temkinli ve dikkatli olmayan, almanya ezelden beridir büyük bir güçmüşcesine herhangi bir devlete karsi (donemde altın çağını yaşayan ingiltere dahil) agresif bir tutum takinmakta bir beis gormeyen imparator ii. wilhelm, bu konuda bismarck'i cok eleştirmiş, hatta "ezik misin olm savaşırız iki cephede n'olcak" demiştir.

böylece bismarck ile imparatorun arasi acilmis, bismarck da "madem cok biliyorsun al sen yonet" diyerek 1890 yilinda bu islerden elini etegini cekmistir. bismarck gibi usta bir diplomat ve siyasetciden artik yoksun, ii. wilhelm'in ihtiraslari ve hirslari dogrultusunda ilerlemeye baslamis olan ve dunya savasi'yla sonuclanan artislik surecinin nihayete erdigi noktada bismarck'siz almanya daha geriye dusmustur.

bismarck'i digerlerinden ayiran ozelligi avrupa'daki guc dengesini yiyip bitirmis olmasindan kaynaklanmaktadir. seytan isi ittifaklar (bkz: bismarck ittifaklari) yaparak hep dogru zamanda dogru devletle savasmis, savastigi zaman da diger ulkelere ufak odunler vererek tarafsiz kalmalarini saglamis, boylece verdigi odunlerle kiyaslandiginda devasa avantajlar elde etmistir. almanya'yi yoktan var ederek avrupa'nin merkezine "iste bu da benim ulkem" diye yerlestirmis, guc dengesini paramparca etmis, dunyayi yerinden oynatmistir.