ingilizce ve diyalektleri. bu versusa şunları da eklemek isterim: amerikan ingilizcesi vs ingiliz ingilizcesi vs avustralya ingilizcesi vs kanada ingilizcesi vs irlanda ingilizcesi vs yeni zelanda ingilizcesi vs iskoç ingilizcesi. biz her şeyi amerikan ingilizcesi ve amerikan ingilizcesi olmayan olarak ikiye ayırmış gibi gözüküyoruz ama nihayetinde öyle değil. nedir bunun sebebi?

nüfus. amerika'da 300 milyona yakın kişinin amerikan ingilizcesi kullanması büyük bir etken. ingiliz (yalnızca ingiltere değil birleşmiş krallık da dahil) ingilizcesi ise ortalama 65 milyon kişi tarafından konuşulmakta. gelelim farklılıklarına nedir bunlar?

a. sözlüksel farklılık

*düşündüğünüzden çok çok daha fazla olan farklılıktır. birkaçını buraya yazayım şimdi.

bar (amerikan) - pub (ingiliz)
wasted (amerikan) - pissed (ingiliz)
movie (amerikan) - film (ingiliz)
vacation (amerikan) - holiday (ingiliz)
backyard (amerikan) - garden (ingiliz)
cookie (amerikan) - biscuit (ingiliz)
dessert (amerikan) -pudding (ingiliz) * pudding deyince istemsiz hala puding beliriyor aklımda. ingilizcenin tatlı kelimesini neden dilimizde spesifik bir tatlıya vermişiz şayt (scottish shit!)
candy (amerikan) - sweets (ingiliz)
potato chips (amerikan) - crisps (ingiliz) (bu bildiğiniz ruffles lays anlamında cips)
french fries (amerikan) - chips (ingiliz) (bu patates kızartması. evet. ingilizler patates kızartmasına cips diyor, bu durumda biz cipsi amerikanlardan almışız, evet.)
trash (amerikan) - rubbish (ingiliz)
butt/booty/ass (amerikan) - bum (ingiliz) (biraz da slang efenim.)

- amerikan küfür: oh, fuck!
- ingiliz küfür: bloody fucking mary sues pixie dust and for the love of the god, the queen and holy shit!

*şimdi meraklısına ingiliz küfürlerini bırakıyorum. komple ingiliz, evet. hiçbir amerikan yerlisinin ağzından duyamacaklarınız. üstelik açıklamaları ile birlikte. bunun için linguist olduk evet! tüüüüüüm ingiliz argosu aşağıdadır.

1-) bloody hell
hadi be,yapma canım,vay anasını olarak çevirebiliriz. amerikan ingilizcesinde daha çok you gotta be kidding me olarak görülür.

2-) git
adi,şerefsiz herif, aşağılık puşt. genellikle erkeklere denir. amerikan ingilizcesinde bence asshole'dur bunun yeri.

3-) bugger
fuck'ın böyle daha kibarımı desen demesen mi bilemedim. bugger me! ( hadi canım), i want him to bugger me ( beni becerse keşke yav). amerikan ingilizcesinde bugger oğlancı demek bu arada. 

4-) piss off
siktir git!, çek git! uza! menvalindedir. amerikan ingilizcesinde get out ya da fuck off'a karşılık gelir.

5-)rat arsed
zil zurna sarhoş, kafası nası ama nası güzel anlamındadır. amerikan ingilizcesinde şey olabilir as drunk as a lord.

6-) shag
seks demek, evet. s e k s. 

7-) bellend
çük,pipi,penis. işte bizim gibi onlar da penis için çok fazla argo isme sahip. ama bellend tam bir çük, afedersiniz ya*rak.

8-) fanny
bu da tam olarak kukuş demek. kuku. kadın vajinasına takılan argo adlar işte. pıtış.

9-)tosser
mankafa,ahmak,aptal demek.aynı zamanda osbirci demek. çok mastürbasyon yapan beylere derler.

10-) pillock
bizdeki mal bu. aha mal. 

11-) bollocks
bunu sıkça duymuş olabiliriz. iki kullanımı vardır
ya saçmalıyorsun anlamında ya da boku yedim anlamında. daha çok saçmalamak anlamında. hatta direkt şu: shakespeare hayranı olduğunu söylüyor ama -yarrağımı- hayranıdır daha romeo kim bilmiyor bile. hah. tam olarak bollocks kullanımı o. 

12-) shite
shit işte bu. shite daha çok scottish ama british işte. bokumu demek. sıçtık demek. şayt!

13-) bastard
amerikan dilinde de kullanılır bastard. piç demek. ingilizlerde çok yaygındır. piç kuruları!

14-) wanker
sözlük anlamı olarak otuzbirci. pislik,aptal,mal değneği vs. demek için kullanılır.

15-) twat
kuku demek. evet. fanny gibi vajinaya takılan adlardan biri. ama aynı zamanda kişiye hakaret olarak da kullanılır. bizdeki amcık gibi bir şey. a ne ayıp be! 

dip not: amerikanlar buna twot diyorlar. asla twat dedirtemezsiniz, twottur o twot.

16-) cunt
g*t oğlanı demek, g*t oğlanı! amerikanlar için çok daha ağır bir küfür imiş bu. ingilizlerin slanginde sıklıkça görülür ama.

ve ta da! bu 16 kelime ile british swearing'de artık bir ustasınız! tebrikler.

b. imla farklı

evet. sözlüklerinin dışında bazen aynı kelimeleri farklı şekilde okurlar. misal:

(flavour) / (flavor)
(centre) / (center)
(dialogue) / (dialog)
(defence) / (defense)
(localise) / (localize)

c. dilbilgisel farklılıklar/gramer

*topluluk isimlerini farklı söylerler. amerikanlar toplulukları hep tekilmiş gibi söyler. misal: "the team is successful." ingilizlerde durum biraz daha farklı. misal: they are a successful team,” ya da “ıt is a successful team.

*benzer durum geçmiş zaman eklerinde de yaşanır. misal amerikanlar geçmiş fiilleri -ed eki ile bitirmeye eğilim gösterirler. misal: i learned. ingilizlerde ise durum biraz daha farklıdır: i learnt. onlar ise -t eki ile bitirmeye eğilimlidirler.

*edat (preposition) kullanım farklılıkları vardır. amerikanlar haftasonunda demek için on the weekend derken ingilizler at the weekend der. ingilizler at school derken amerikanlar in school der.

d. sayısal farklılıklar ve ölçüm

*amerikanlar 191 demek için one hundred ninety one derken ingilizler one hundred and ninety one der. yani and ekini kullanmazlar. tarih yazarken de ingilizler 25 december derken amerikanlar december 25 kullanır.
...

ee farkları bunlar da neden farklılar bremen diyenleri de aşağıya alayım. ilk maddeye çok şaşırabilirsiniz.

1. amerikan ingilizcesi, ingiliz ingilizcesinden daha eskidir. nasıl mı?

amerikan ingilizcesi aslında eskinin ingiliz ingilizcesine daha çok benzer. zamanında ingilizler amerikaya göçerken dilleri ve dolayısı ile aksanlarını da beraberinde götürdüler. bu rhotic speech dili idi. nedir rhotic speech? r sesinin kullanıldığı aksan biçimi. yani şu an amerika'da olan ve ingilizlerin ağzından silinen ses dili. fonoloji sen harika bir şeysin! ingilizce'de aksanlar rhotic ve non-rhotic olarak ayrılır. aslında biz british ve american diye ayırdığımızda dilbilimsel olarak rhotic ve non-rhotic olarak ayırıyoruz. neyse.

bu sırada ingilterede yeni yeni yeşillenen elit ve zengin kesim kendi dillerini diğer kesimden ayırmak istediler. (bkz: sosyodilbilim). bu ayrımda dilin önemi büyüktür. bu yüzden british aksanı kraliçe aksanıdır. ve böylece rhotic dillerini non-rhotic'e taşımanın ilk adımı atıldı. ve gelsin size winter'ın wintah oluşu. hadi bakalım.

işe yaradı mı? hayır. nasıl ki şu anda türkiye'de ülkenin çoğu zamanın elit ve zengin kesmi olan istanbul ağzını konuştularsa ingiltere'de de aynı şey oldu. halk komple londra dilini kopyaladı ve ülkenin çoğunda bu ağız konuşulmaya başladı.

işte sebebi budur! aslında amerikan ingilizcesi ingiliz ingilizcesidir ve inanır mısınız bu durumda amerikan ingilizcesi british ingilizcesinden daha eskidir!

2. ingiliz ingilizcesinin fransızcaya benzemesi

bir dil, bir dili bu kadar mı etkiler? evet. işte fransız dili ingiliz ingilizcesini o kadar etkilemiştir. (bkz: i. william) normanca'yı ülkeye üniversite, yüksek kesim, mahkeme ve okullara soktuğunda herkesi düşündüğünden daha çok etkiledi. fransız ağzı ile konuşmak o zamanlarda çok havalı bir şeydi ta ki orta ingilizceyi oluşturana kadar. 1700'lerde bu fransız havalılığı daha da gündem oldu ve o dönemde amerikanlar okyanusun öteki tarafında bu durumu umursamadı. meh, kimmiş o fransızlar?

3. amerikan imlası bir isyandır!

evet, yanlış duymadınız. amerikan ve ingiliz sözlükleri birbirinden farklıdır. ingiliz sözlüğü londralı alimler tarafından yazılmış iken, amerikan sözlüğü ünlü sözlükbilimci noah webster tarafından yazılmıştır. webster sözlüğün anlaşılır olması bir yana aynı zamanda ingiliz sözlüğünden farklı olmasını istemiştir. neden mi? biz amerikanlar, siz ingilizlerin kurallarından bağımsısız! isyanından ötürü. colour ve honour sözcüklerindeki u harfini kasten düşürmüştür. -ise ekini -ize'ye de o dönüştürmüştür, evet.

4. amerikanların kelimeleri cümlelerinden tamamen atabilmesi

bir ingilizin bir amerikanı anlamakta en çok zorluk çektiği husustur. bir ingiliz bir amerikana alışverişe gitmek ister misin (if they want to go shopping) diye sorduğunda amerikan şöyle cevap verir: isterim (i could). ingilizler de şöyle: neyi istersin ya? neyi lanet olsun. duymak istedikleri şudur: i could go!. neden atıyorsun o go'yu ha? seni bloody cunt!

i'll write them. tamam da neyi? mektubu işte. i'll write letters to them desene adama. uh yes i would, uh no i couldn't! ingilizler bağlamdan uzak kalmasa da bu tür kesip atmalardan hoşlanmıyor ve dillerinde kullanmıyorlar. birileri gidip bu atarlı ingilizlere dil ekonomisi nedir anlatsın. şaka bir yana benim için her türlü ingiliz ingilizcesinin kazandığı versustur.

ve the end.

İngilizceyi Kendi Kendine Öğrenen Birinden Kritik Tavsiyeler ve Faydalı Kaynaklar