Ankara Esenboğa Havalimanı'nın İsmi Nereden Geliyor?
Öncelikle kısaca bu sorunun cevabı
timur'un ordusunda görev yapan isen buga isimli bir general, 1402 ankara savaşı'nda askerlerini bu köy civarında topladığı için burada esenboğa köyü oluşmuş ve devamında buraya yapılan havaalanı da aynı ismi almıştır...
kaynak: murat bardakçı
Kimdir bu İsen Buga? Murat Bardak'çı şöyle anlatmış
"isen buga, asya'daki türk imparatorluklarından biri olan çağatay devleti'nin [çağataylılar] hükümdarıydı. hızır hoca'nın torunu ve üveys han'ın oğluydu ve soyu cengiz han'a gidiyordu. timur'un 1380'lerde kendi imparatorluğunu kurmasından sonra onun hakimiyetini kabul eden sultanlar, hakanlar ve şahlar unvanlarını korudular ama bağımsız birer devlet başkanı olmaktan çıkıp timur'un generalleri haline geldiler. doğu türkleri'nde o devirlerde hakan veya han unvanını kullanabilmek için mutlaka cengiz han'ın soyundan gelmek şartı vardı. cengiz aslen moğol'du, timur ise türk'tü, dolayısıyla cengiz'le arasında hiçbir kan bağı yoktu ve bütün gücü elinde tutmasına rağmen geleneği bozmadı ve han unvanını almadı. sadece emir unvanını kullanmakla yetindi ve cengiz han'ın torunlarından olan mahmud adındaki türkleşmiş bir moğol prensini sembolik olarak devletinin başına geçirdi. mahmud han her ne kadar han olarak görünüyor ve fermanlara onun adı yazılıyorsa da bu sadece geleneklere uymak için yapılmış göstermelik bir işti, devlet demek timur'un bizzat kendisi demekti ve mahmud han'ın asıl vazifesi timur'un ordusunda ve onun emrinde bir general olmaktan ibaretti.
mutlu öküzün filleri
işte, isen buga da aynı ordunun aynı durumdaki generallerinden biriydi. cengiz han'ın soyundan geldiği için han unvanını taşıma hakkı vardı ama her şeyiyle timur'un emrindeydi ve kumandası altındaki birliklerle timur'la beraber diyar diyar gezip savaşıyordu.
isen buga, timur'la osmanlı hükümdarı yıldırım bayezid arasında 1402'de ankara'da, çubuk taraflarında çıkan savaşta da bulundu. bazı harp tarihçilerine göre ön saftaki hücum birliklerinin, başka görüştekilere göre ise timur'un meşhur fil müfrezelerinin kumandanıydı. karargahını bugün kendi adıyla anılan yerde, daha doğrusu adının bozulmuş şekli olan esenboğa taraflarında kurdu. efendisinin 1402 temmuz'unun son haftasında yapılan savaşın galibi olmasında onun büyük rolü vardı. timur'un iki oğlunun, miranşah'la şahruh'un birliklerinin saldırıları karşısında sıkıntılı anlar geçirmekte olan osmanlı ordusu isen buga'nın fil müfrezelerini ön hatlara sürmesi üzerine tam bir bozguna uğradı. yıldırım beyazıt, timur'un kağıt üzerindeki hükümdarı mahmud han tarafından esir alındı, neticede herkesin bildiği acı son geldi, yıldırım birkaç ay sonra canından oldu ve osmanlı devleti parçalanıp bir fetret devri yaşadı.
ahi mesut'un öyküsü
ankara savaşı'ndan bugünlere işte bu acı hatırayla beraber timur'un çubuk'ta yaptırmış olduğu bir hamamın kalıntısı, yine çubuk ovası'nda arada bir hala çıkan ok başlarıyla savaş baltası parçaları ve şimdi esenboğa halini almış olan isen buga'nın adı gelebildi.
timur'un bir generalinin ankara'daki havaalanına ismini verilmesi de hadisenin bir başka tarafı:
1950'lere yani demokrat parti'nin iktidar yıllarına kadar ankara'nın havaalanı etimesut'taydı. etimesut sözünün aslı ahi mesut'tu, yani eski devirlerin bir sosyal teşkilatı olan ahilik'in önde gelenlerinden birinin adını taşıyordu. 1930'lara hakim olan güneş dil teorisi'yle eti ve sümer modası sırasında ahi mesut sözü değiştirilip etimesut yapıldı ve bazen etimesgut şeklinde yazılıp telaffuz edildiği de oldu.
gün geldi, etimesut'taki küçük alan ankara'ya yetmedi ve bir başka yerde bir yenisinin inşasına başlandı: esenboğa denilen küçük yerleşim merkezinin bulunduğu yerde... inşaat tamamlandı ve alana bulunduğu yerin adı verildi. anlayacağınız, timur'un cengiz han soyundan gelen kumandanı isen buga, türkiye cumhuriyeti'nin başkentinde kendiliğinden çok önemli bir yer edinmişti..."
kaynak: murat bardakçı, hürriyet gazetesi, 31 aralık 2000. http://webarsiv.hurriyet.com.tr/…0/12/31/277286.asp