Banliyö Kelimesinin Etimolojik Kökeni Nedir?
banliyö kelimesinin kökeni oldukça ilginç bir hikayeye sahiptir dostlar.
öncelikle, wendy bouchard ve bernard fripiat isimli büyük larousse yazarlarımız l'almanach des amoureux isimli eserlerinde bunun ban ve lieue kelimelerinden geldiğini bize söyler. sanırım şimdi bir şeyler canlanmaya başlar.
ban -> banlamak
lieu-> yer
yani banlanmış yer diye özellikle gaming dünyasına biraz vakıf dostlarımız atlayabilir ama biz işi geleneksel biçimde anlatalım.
banna’dan gelir ilk kökeni ve germen dilinde komutan anlamında kullanılmıştır. oysaki franklar ban kelimesini uyulması gereken kural, yasa olarak kullanmışlardı. bu anlam her iki dilde de orta çağ boyunca huzuruna çıkılan akil kişi, bürokrat, kuralları koyan soylu gibi tanımları bize verir.
lieue ise latince leuca kelimesinden gelir. lieutenant, yani teğmen diye çevirdiğimiz şahıs ise yer tutan (tabii ki de böyle çevirmiyoruz) belirli bir yerden sorumlu olan kişi.
tenir - tutmak
tenant tutan, yani şu gerund denilen dil bilgisi.
neyse efendim, aslında latinceye bu anlamı kazandıran demeyelim de oturtan galyalılar olmuştur ve belirli bir uzaklıkta bir otorite altında yaşayan topluluk anlamında kullanmaya başlamışlardır.
burada önemli olan orta çağ döneminde devlet otoritesinin henüz belirgin olmadığı bir coğrafya olan avrupa’da, bugün kent dediğimiz veya eski yunanlıların polis dediği yapıya benzer bir noktaya işaret eden banliyö kelimesi olmuştur. ancak bunlar önce büyük şehirlere kaynak sağlayan uzak minik şehirler olmuştur jean robert adlı profesör abimize göre.
ancak banliyöler hiçbir zaman şehir olmamıştır. şehirlerin buyruğu altına girip banliyö olarak kalmışlardır.
ban yargı/yasak, lieu ise yer demek. kısaca bir şehrin yargı ve kural alanına dahil olmayı başarmış gayrı resmi şehirler de diyebiliriz...