TARİH 5 Mart 2021
32,1b OKUNMA     510 PAYLAŞIM

Başarısız Darbe Nedeniyle Gençliğinde Hapis Yatan Hitler'in Hapishanedeki Hayatı

Kasım 1923'te Hitler'in, Bavyera eyâletinin yönetimine el koymak amacıyla gerçekleştirdiği başarısız darbe girişiminin ardından başladığı 9 aylık hapis hayatının ayrıntılı özeti.

2010 yılında ortaya çıkan tarihi belgeler hitler'in 1924'te landsberg'de çok rahat bir hapis hayatı geçirdiğini ve istediği her şeye ulaştığını ortaya çıkarmış.

ilgi odağı şeklinde geçirdiği günlerinde hapishane yönetiminin onayıyla siyasi temaslarını da rahatlıkla sürdürüyormuş.

hapishane müdürü otto leybold 18 eylül 1924'te şöyle yazmış: "makul, tutumlu, mütevazı ve herkese, özellikle de tesisteki çalışanlara karşı her zaman nazik davranıyor. tutuklu sigara içmiyor, alkol tüketmiyor ve tüm kısıtlamalara memnuniyetle itaat ediyor."

müdürün saygıyla bahsettiği mahkum, adolf hitler'den başkası değil. o sırada hala hırslı bir birahane eylemcisi olan hitler, kasım 1923'te weimar cumhuriyetine karşı aşırı sağcı dostlarıyla birlikte darbe girişiminde bulunduğu için landsberg kalesinde hapis cezasını çekmektedir.

bu yaklaşık 9 aylık zaman, hitler ve alman tarihi için belirleyici bir dönemdi. biyografi yazarı ian kershaw'a göre, hapishanede geçirdiği süre hitler'e völkisch hareketinde daha sonraki mutlak üstünlüğünün ve ulu liderliğe yükselişinin doğuşu olarak hizmet etmişti.

yaygın şekilde bilinen, hitler'in landsberg'deki hapishane koşullarının rahat olduğu ve orada geçirdiği zamanı mein kampf'ı yazarak değerlendirdiğidir. ancak tarihi belgeler hapishane yönetiminin gözleri önünde ağını organize etmeye devam ettiğini ortaya çıkarmış.


landsberg hapishanesi'ndeki eski kayıt ofisinden geldiği düşünülen materyaller, bavyera'daki behringer müzayede evi'nde 25.000 euro başlangıç fiyatı ile açık artırmaya çıkarılmış. belgelerden yalnızca bir tanesinde hitler'in imzası bulunmasına rağmen, diğer pek çok kayıt hitler'in hapishane hayatını gözler önüne seriyor. kağıt destelerinde hitler'in ziyaretçileri tarafından doldurulan 400'e yakın giriş kartının yanı sıra cezaevi yönetiminin kapsamlı yazışmaları da var. 263 gün hapiste kalan birisi için 400'e yakın ziyaretçi manzarayı ortaya koyuyor gibidir. hatta 20 nisan 1924'te 35. doğum günü için 30-40 ziyaretçi kutlama yapmak için aynı anda içeri alınmış. o sırada hitler hapse gireli yalnızca 19 gün geçmiştir.

belgelerin bazıları önceden analiz edilmiş makalelerin nüshalarıyken bazıları da daha önce hiç bilinmeyen dökümanlarmış. içlerinde münih halk mahkemesinin verdiği aşırı hafif cezanın bir kopyası da varmış: "şartlı tahliye olasılığı ile landsberg kalesinde beş yıl hapis."

ortaya çıkan belgelerden biri de, içinde "hitler, adolf" yazan bir girdi bulunan hapishane kayıt defteriymiş

şu şekilde:

giriş tarihi: 1 nisan 1924. tıbbi muayene sonuçları: "sağlık, orta güçte." boy: 1,75 cm (5'9 ") ağırlık: 77 kilogram (169 lbs.) landsberg'de hitler'le beraber yatan sadık destekçilerinin isimleri de aynı sayfada listelenmiş: friedrich weber, hermann kriebel, emil maurice ve daha sonra vekili olacak olan, rudolf hess.

hitler hapishaneye kabul edildikten kısa bir süre sonra ziyaretçi kabul etmeye başlamış. darbe girişimine karışmaktan beraat eden erich ludenhorff birçok kez ziyaret etmiş. hitler'in diğer ziyaretçileri arasında ernst röhm, konsey üyesi wilhelm frick ve alfred rosenberg varmış. röhm, frick ve rosenberg daha sonra sırasıyla sturmabteilung'un başı, içişleri bakanı ve nazilerin baş ideolojisti oldular.

hitler'in diğer ziyaretçileri hayırsever bağışçılar olarak sınıflandırılabilecek zenginlermiş. mesela hitler'in richard wagner sevgisini paylaşan berlinli bir piyano üreticisinin eşi olan helene bechstein. diğer bir ziyaretçi münih'ten, "hitler'in annesi" lakaplı hermine hoffman. belgelere göre, bir okul müdürünün dul eşinin ve temkinli bir ziyaretçinin hitler'e gönderdiği menkul kıymetler de vardır.

bir mahkum olarak, hitler istediği her şeye sahipmiş

ikinci katta onun bulunduğu kanada "feldherrenhügel" (alm. komutanlar tepesi) veya "generalin tepesi" deniliyormuş. yakın dostu ernst hanfstaengl, hitler'i ziyaretiyle ilgili daha sonra şöyle söylemiş: "bir şarküteriye girmiş gibi hissettim, meyveler, çiçekler, şarap ve diğer alkollü içecekler, jambon, sosis, kek, kutu kutu çikolata ve daha pek çok şey vardı." hitler, cömert hapishane menüsünün sonucu olarak önemli miktarda kilo almış olmasına rağmen, hanfstaengl'in biraz egzersiz yapması yönündeki önerisini reddetmiş.

belgelerin ortaya çıkışı da çok ilginç. behringer müzayede evinde satışa sunulan bu belgeler 55 yaşındaki bir taksi firması sahibine ait. adamın babası bu belgeleri 1970'lerin sonlarında birinci dünya savaşı'ndan kalma diğer kitaplarla beraber nürnberg'de bir bit pazarından satın almış.

belgelerin bit pazarına kadar olan yolculuğu nasıl oldu bilinmez ama ihtimallerden biri, amerikalılar 1946'da landsberg'de savaş suçluları için bir hapishane kurduğu sırada çalınmış olmaları. diğeri de üçüncü reich sırasında hitler'in takipçilerinin yürütmüş olması. naziler gücünün doruğundayken, hitler'in vaktiyle kaldığı ve sözde "çok zor günler geçirdiği" bu hapishaneyi bir hac merkezine çevirmişler.

hapisteki zamanını ideolojisini ve hırslarını detaylandıran meşhur manifestosu "mein kampf"ı yazarak geçirirken, aynı zamanda münih'te bir araba satıcısı olan jakob werlin'e yazdığı bir mektup, hitler'in daha yavan düşünceler için de zamanı olduğunu gösteriyor.


19 aralık 1924'te serbest bırakılmadan çok önce, hitler çoktan ne tür bir araba satın alacağını düşünüyormuş: "şu anki ihtiyaçlarımı karşılayacak" bir benz 11/40 veya daha güçlü bir motor ile 16/50. karar vermekte zorlanıyormuş. 16/50'nin yüksek rpm değerlerinin daha fazla mekanik problem çıkarabileceğinden endişeleniyormuş. "her iki üç yılda bir yeni araba alamam" diye de eklemiş. tercih ettiği renk griymiş ve "telli jant" istiyormuş :)

Benz 11/40

ayrıca araba satıcısından ayrıcalıklı muamele de istemiş. satın alma işlemi için muhtemelen bir kredi alması gerekeceğini, serbest bırakıldığında birçok mahkeme masrafı ile uğraşmak zorunda kalacağını ve bu masrafların tüylerini diken diken ettiğini yazmış. mektupta hitler werlin'den, kendisine nasıl bir indirim yapabileceklerini merkeze sormasını istemiş. hatta özellikle bir 11/40'a göz koymuş: "her halükarda, geleceğim netlik kazanana kadar lütfen münih garajınızdaki gri arabayı benim için ayırınız" diye yazmış.

ve görünen o ki istediği gri araba olmamış. onun yerine siyah bir 16/50 almış. ve çıkarken yeni arabasıyla şimdi ananızı laciverte boyadım temalı fotoğrafını da çektirmiş:


ilginç şekilde yukardaki fotoğraf gelişigüzel çekilmemiş. fotoğrafı çeken heinrich hoffman'ın hitler'in salıverişini almanya'ya ve dünyaya görkemli bir şekilde duyurmak istediği belli. arkada görünen tarihi kapının hapishane ile ilgisi yok. aslında burası, hapishaneden bir kilometre ötedeki, eski landsberg şehrinin güney girişi.

hitler'in mektupla kendisine araba ayarlamasını istediği jakob werlin de hitler'le olan bu erken münasebetinden ötürü daha sonra onursal ss liderlerinden biri olmuş ve savaş sonuna kadar daimler-benz ile nazilerin arabalar konusundaki en önemli irtibat kişisi olmuş. çocuklarının hala traunstein'de bir mercedes bayisi bulunmakta...

bence ilgi çekici olan bir diğer şey de üzerinde hitler'in imzası olan bir kağıdın bir bit pazarında karşınıza çıkabilmesi. hala almanya'da hitler'e dair izlerin bulunabiliyor oluşu. bu bit pazarı hikayesi bana bir de şunu hatırlattı: (bkz: 13 bin dolara alınan eşyanın 33 milyon dolar çıkması)

kaynaklar:
https://www.spiegel.de/…dsberg-prison-a-702159.html
https://www.seattletimes.com/…on-hitlers-jail-time/