Basit Bir Çizgi Roman Repliği Değil, Bir Hayat Felsefesi: Büyük Güç Büyük Sorumluluk Getirir
with great power comes great responsibility... ilk okuduğum andan itibaren beynime çakılmış ve hayat prensiplerimden biri haline gelmiş mükemmel söz. ilerde bir çocuğum olursa kendisine en çok hatırlatacağım öğütlerden biri kesinlikle bu olacak.
bu söz beni öylesine etkiledi ki yer aldığım her türlü sosyal sorumluluk projesine başlarken kendime hatırlattığım ilk şey oldu. eminim benim gibi spider-man'e hayatında -az ya da çok- yer açan herkese bir şekilde dokunmuştur.
çoğumuz bu sözün stan lee eseri olduğunu ve ben parker'ın ağzından, spider-man çizgi romanlarından popüler kültüre sıçrayarak bu kadar bilinir hale geldiğini düşünüyoruz ancak bu tam olarak doğru değildir.
spider-man'in çizgi roman severlerle ilk buluşması olan 1962 tarihli the amazing fantasy #15'te uncle ben'in ölümü anlatılsa da bu ifade aslında bir karakter tarafından değil çizgi romanın en sonunda anlatıcı tarafından yazılan bir pasaj içerisinde "and a lean, silent figure slowly fades in the gathering darkness, aware at last that in this world, with great power there must also come -- great responsibility!" şeklinde karşımıza çıkar. zaten ben amca'nın bu sayıda anlatılan orijinal hikayede sadece birkaç cümlesi vardır ve onlar basit ifadelerden ibarettir.
bu meşhur sözün ben amca ile ilişkilendirilmesi ve ben amca'nın peter büyürken ona sıklıkla verdiği bir nasihat olması ile ilgili referanslar, sonradan çıkan sayılardaki flashback'ler üzerinden oluşmuştur. ilk olarak 1972'de çıkan 5 bölümlük spider-man - a rockomic!'te ilk kez ben parker bu sözler ile ilişkilendirilirse bu dikkatlerden kaçmıştır.
spider-man - a rockomic!
1987'de çıkan spider-man vs. wolverine #1 ben'in peter'a bu sözleri söylemesi ile ilgili direkt bir referansa yer veren ilk sayı olmuştur.
1994-1998 arası yayınlanan efsane spider-man çizgi filmi spider-man the animated series'de peter amcasından "he always used to tell me with great power there must also come great responsibility" şeklinde bahseder. ancak bu sözlerin ben'in ağzından doğrudan çıkması ta 2002'de tarihli amazing spider-man, vol. 2 #38'de gerçekleşmiştir.
aynı sene çıkan spider-man filminde bu sözler ben amca rolündeki cliff robertson'dan ben amca'nın peter'a söylediği son sözleri olarak çıkmış ve bu meşhur sözün popüler kültürdeki yerini alması da bu sayede gerçekleşmiştir.
küçük bir bilgi notu olarak belirtmek gerekirse the ultimate spider-man çizgi roman serisinde de ben amca'nın ölmeden önce söylediği son sözler bu olmuştur; zaten spider-man filmi 2000'de ilk sayısı çıkan the ultimate spider-man çizgi roman serisinden hayli etkilendiğini söylemek yanlış olmaz.
esasen, büyük güç ve büyük sorumluluk arasındaki ilişkiye değinen ilk kişiler -toprağı bol olsun- stan lee ve steve ditko amcalarımız değillerdir
oldukça derine inecek olursak bu mesajın temelinin incil'de (luke 12:48) geçen "to whomever much is given, of him will much be required; and to whom much was entrusted, of him more will be asked" ayeti (daha çok imkanı olan insanların daha büyük beklentiler ile karşılaşacaklarını ifade eder) ile bağlantılı olduğu söylenir ancak luka'nın 12'inci bölümü bu durumu daha çok zenginlik ve fakirlik ile örneklendirdiği için bugün anladığımız "great power" ifadesine çok yakın değildir.
(bkz: parable of the faithful servant)
(antrparantez belirtmeliyim ki incil uzmanı değilim. ayrıca başka dini kitaplarda bu konuyla bağlantılı mesajlar içeren ayetler olup olmadığını merak ediyorum.)
"great power" ile "great responsibility" ifadelerinin direkt olarak beraber kullanıldığı örnekler ilk olarak fransız devrimi sırasında 1793'te convention nationale'de yer bulmuştur ve o tarihten itibaren william mckinley, winston churchill, william lamb, theodore roosevelt gibi isimler tarafından çoğu kez farklı şekillerde, hemen her zaman politik bağlamda bu iki ifade ilişkilendirilmiştir.
bu ifadenin çizgi roman dünyasına ilk girişi ise aslında bir sinema filminden olmuştur
bu da 1948'de başlayan superman film serinin ilk filmi olan superman comes to earth'te clark kent'e onu evlat edinen babası eben kent tarafından söylenen "because of these great powers—your speed and strength, your x-ray vision and super-sensitive hearing—you have a great responsibility." sözleridir.
peter parker'ın bir klonu olarak başarısız bir operasyonda yaratılarak peter'dan çok daha gelişmiş süper güçlere kavuşan kaine parker'i konu alan the scarlet spider çizgi roman serisi (2012) "all of the power, none of the responsibility" üst başlığı ile yayınlanmış ve bu kutsal ifadeyi ti'ye alarak çizgi romana yeni bir boyut getirmiştir. (bu serinin fazlasıyla underrated olduğunu düşünüyorum. spider-man bir anti-hero olsaydı ne olurdu diye merak ediyorsanız mutlaka okumalısınız...)