Bilim Kurgu İlahı Philip K. Dick'in, Eserlerini de Etkilemiş Olan Sıradışı Yaşam Öyküsü
philip k. dick; benim için yarı-tanrı mertebesindeki bilim kurgu adamı...
çok az insan, sinema tarihinin en önemli ve başarılı bilim kurgu filmlerinden ikisinin onun kaleme aldığı metinlere dayandığını bilir.
"do androids dream of electric sheep?" (1968), ridley scott’un kamerasıyla "bıçak sırtı" (blade runner, 1982) olarak hayat bulurken, kısa hikayesi "we can remember it for you wholesale" (1966)’den ciddi şekilde etkilenen "gerçeğe çağrı" (total recall, 1990) kaotik sinema adamı paul verhoeven’in imzasını taşıyor.
her iki filmde, dick’in eserlerinin gayet serbest bir uyarlaması olmakla birlikte, yazarın yansıttığı karanlık vizyonun ve her eserinde irdelediği “gerçek nedir?” ve “biz kimiz?” sorunsalını fazlasıyla taşıyorlardı.
philip kindred dick, 16 aralık 1928 tarihinde chicago’da hayata ikiz kızkardeşi jane ile birlikte gözlerini açtı
kız kardeşinin, doğumdan 41 gün sonra anne sütüne karşı alerjik olması (bir iddiaya göre bakımsızlık) sebebiyle ölmesi, onun hayatı boyunca annesinden (dorothy grant kindred) nefret etmesine ve kardeşinin özlemini içinde taşımasına sebep oldu. çocukluğu, ebeveynlerinin boşanması ve çeşitli paranoyalar taşıması sebebiyle (açık alan korkusu vb.) evinin dört duvarı arasında, annesinin kontrolü altında geçti.
13 yasında yayımcılığını john w. campbell’in yaptığı "astounding and unknown" isimli bilim-kurgu dergisi ile tanıştı. yoğun şekilde asimov, heinlein ve van vogt –ki yazarlık hayatı üzerinde derin bir etkisi vardır- okumaya başlar. 14 yasına geldiğinde bugün artık kayıp olan ilk romanını yazdı: "return to liliput".
18 yaşında annesinin yanından, sakinlerini sanatçıların ve eşcinsellerin oluşturduğu bir eve taşındı. eşcinsellik ilgisini çekti ama kısa sürede tercihinin bu yönde olmadığını anladı. ilk defa uyuşturucu ile burada tanıştı. 1947 yılında çalışmaya başladığı elektronik dükkanında yazarlığın yanında diğer tutkusu olan müzik ile derinlemesine ilgilenme fırsatı elde etti.
mayıs 1948’de jeanette marlin ile evlendi, 6 ay sonra boşandı. iki yıl sonra kendisinden üç yaş küçük olan kleo apostolides ile ikinci evliliğini yaptı.
ilk yayınlanan hikayesi 1952 yılında "planet stories"de basılan "beyond lies the wub" oldu
ücret aldığı ilk hikayesi ise yine aynı yıl "magazine of fantasy and science fiction"da yayınlanan "roog" idi. bu gelişmelerden cesaret alan genç yazar üretimini arttırdı. onu sınırlayan tek şey hayal gücü değil, daktilo yazma hızı idi. 1953 ve 54 yıllarında toplam 56 hikayesi yayınlandı. 1955 yılında büyük başarı kazanan "solar lottery" ile ise kendini ağırlıklı olarak roman yazımına verdi.
tesadüfen tanıştığı anne williams rubinstein için karısından boşandı, hemen onunla evlendi. zaten üç çocuğu olan anne ile 1960 yılında ilk çocuğunu yaptı: kızı laura archer.
1963 yılında "the man in the high castle" ile hugo ödülüne –ki bilim-kurgu dünyasının en saygın ödüllerinden biridir- uzanması kariyerini temelden değiştirmeye yetti. artık o geniş kitleler tarafından tanınan, dehasına tapılan bir bilim-kurgu yazarı idi. hemen peşinden çatırdamaya başlayan evliliğini, 21 yaşındaki nancy hackett ile evlenebilmek için sona erdirdi. 1967 yılında ikinci kızı isa dünyaya geldi.
1964-69 yılları arası 16 romanı yayınlandı
başyapıtı sayılan "ubik"i 1968’de kaleme almasına rağmen kariyerine gerekli ivmeyi yeniden kazandıramadı.
gittikçe artan sinir krizlerine ve paranoyasına dayanamayan nancy onu 1970 yılında terk edene kadar evli kaldılar. bu aynı zamanda dick’in hayatının en karanlık döneminin başlangıcı oldu. evini uyuşturucu bağımlıları ile paylaşmaya başladı, kendisi de tükettiği uyuşturucu miktarını ciddi boyutlara çıkardı.
aynı dönemde kathy demuelle’e aşık oldu ve onunla birlikte yaşamaya başladı. peşinden yaşadığı sayısız ilişkiye –ki hepsi siyah saçlı kadınlardı- 1973 yılında tessa busby ile evlenerek son verdi. aynı yıl üçüncü çocuğu, oğlu christopher aileye katıldı.
büyük dönüşünü 1975 yılında campbell ödülünü alan "flow my tears, the policeman said" ile yaptı
aynı tarih, tanrı ile iletişime geçtiğini iddia ettiği sanrılar görmeye başladığı yıl oldu. son dönem romanlarının tümünde yoğun olarak bu konuya eğildi.
philip k. dick bu “aydınlanma” ile birlikte en tanınan ve başyapıt mertebesine yükselmiş kitaplarını kaleme aldı: "confessions of a crap artist" (1975), "deus irae" (1976, roger zelazny ile birlike), "a scanner darkly" (1977), "valis" (1981) ve "radio free albemuth" (1985).
bilim-kurgunun büyük ustası hayatı boyunca başarısız bir iş adamı olmanın zorluklarını yaşadı
çok az ücret ödeyen yayın evleri ile çalıştı, ilk avans dışında, kitapları ne kadar satarsa satsın hiç para almadı. üretkenliği, dehasının yanında, bu devamlı para ihtiyacı içinde olma durumu ile de açıklanabilir. ancak hayatının son döneminde "bıçak sırtı" için aldığı telif hakkı ile belirli bir finansal rahatlığa ulaşabildi.
philip k. dick, film gösterime girmeden kısa bir süre önce santa ana, kalifornia’da kalp krizinden hayata veda etti. sadece 53 yaşındaydı. arkasında 36 roman ve yüzlerce kısa hikaye bırakmıştı.
"gerçek" ve "gerçek olmayan"
dick yazımlarının temel noktası olan “gerçek” ve “gerçek olmayan” ayırımı, onun karakterlerinin maceralarının temel noktası olmaya kariyeri boyunca devam etti.
hikaye normal seyrinde giderken, kahramanlarını yepyeni dünyalara atmaya bayılıyordu. temel yaklaşım noktası “herkesin kendi gerçekliği vardır” idi. uyuşturucu etkisinde görülen hayaller, robotlar, androidler, mistik sanrılar, paranoyak davranışlar onun yarattığı değişken evrenleri tamamlayan unsurlardı.
okuyucusunu etkilemek için bilim-kurgunun vazgeçilmezleri olan çılgın buluşlara, uzay gemilerine, karmaşık geleceklere asla sığınmadı. onun için önemli olan her zaman için insan faktörü oldu.
sinema ve televizyonda philip k. dick
minority report (2002) ("minority report" isimli kısa hikayesinden)
impostor (2002) ("impostor" isimli kısa hikayesinden)
total recall 2070 (1999) tv dizisi
screamers (1995) ("second variety" isimli kısa hikayesinden)
drug-taking and the arts (1994) ("a scanner darkly" isimli romanından )
confessions d'un barjo (1992) ("confessions of a crap artist" isimli romanından)
total recall (1990) ("we can remember it for you wholesale" isimli kısa hikayesinden)
blade runner (1982) ("do androids dream of electric sheep? isimli romanından)
out of this world (1962) tv dizisi ("impostor" isimli kısa hikayesinden)
türkçe’de philip k. dick
ubik (ubik/altıkırkbeş yayınları/haziran 2002)
alfa ayının kabileleri (clans of the alphane moon/metis yayınları/mayıs 2002)
albemuth özgür radyosu (radio free albemuth/altıkırkbeş yayınları/ekim 2001)
mars'ta zaman kayması (martian time-slip/altıkırkbeş yayınları/temmuz 2000)
suikastçı (solar lottery/sarmal yayınevi/ağustos 1999)
yüksek şatodaki adam (the man in the high castle/metis yayınları/temmuz 1999)
karanlığı taramak (a scanner darkly/altıkırkbeş yayınları/haziran 1998)
vulcan'ın çekici (vulcan’s hammer/metis yayınları/şubat 1998)
gökteki göz (eye in the sky/metis yayınları/haziran 1997)
dr. gelecek (dr.futurity/sarmal yayınevi/ocak 1997)
bıçak sırtı (blade runner/-/-)
biyografi (yayın yıllarına göre)
1955 solar lottery
1956 the world jones made
the man who japed
1957 eye in the sky
the cosmic puppets
1959 time out of joint
1960 dr. futurity
vulcain's hammer
1962 the man in the high castle
1963 the game players of titan
1964 the penultimate truth
martian time-slip
the simulacra
clans of the alphane moon
1965 the three stigmata of palmer eldritch
dr. bloodmoney
1966 now wait for last year
the crack ın space
the unteleported man
1967 the zap gun
counter-clock world
the ganymede takeover (ray nelson ile birlikte)
1968 do androids dream of electric sheep?
galactic pot-healer
ubik
1970 a maze of death
our friends from frolix 8
1972 we can build you
1974 flow my tears, the policeman said
1975 confessions of a crap artist
1976 deus irae (roger zelazny ile birlikte)
1977 a scanner darkly
1981 valis
the divine invasion
1982 the transmigration of timothy archer
1984 the man whose teeth where all exactly alike
lies, inc. (“the unteleported man”in yenilenmiş versiyonu')
1985 radio free albemuth
puttering about in a small land
in milton lumky territory
1986 humpty dumpty in oakland
1987 mary and the giant
1988 the broken bubble
nick and the glimmung (çocuk kitabı)