Bir Oyun Çevirmeninden: Bazı Firmalar Oyunlarına Neden Türkçe Dil Desteği Eklemiyor?
açılın! ben oyun yerelleştirme uzmanıyım ve bu işi profesyonel olarak yapıyorum
konu oyunlarda türkçe dil desteğine gelince birkaç şey söylemek isterim.
öncelikle kendimi tanıtayım. 20 yıldan fazla süredir oyun oynuyorum ve dil çıkışlıyım. dandik üniversitelerden değil, dil alanında en iyi eğitimi veren birkaç okuldan birinden mezun oldum. her neyse, oyunlara olan tutkum ve bitirdiğim bölüm sebebiyle kendimi ister istemez oyun yerelleştirme alanında çalışırken buldum.
şimdi bu oyun yerelleştirme işi bazılarınızın sandığı gibi google translate'ten kopyala yapıştır seviyesinde amatör bir iş değil. altında çok büyük emekler ve uğraşlar yatıyor.
iş sadece çeviri değil. adı üzerinde yerelleştirme. çevirdiğiniz dilin dinamiklerine, o dili konuşanların kültürüne, dini hassasiyetlerine falan dikkat etmeniz gerekiyor. söz konusu oyun olduğu için günlük kullandığınız dil gibi akıcı, çeviri kokmayan, doğal duran bir çeviri çıkarmalısınız.
sonraki konu yaratıcılık
bazen öyle şeyler karşınıza çıkıyor ki tek bir kelime için saatlerce düşünebiliyorsunuz. adamlar kelime oyunları koyuyorlar; film, kitap veya meme'ler gibi popüler kültür ögelerine gönderme yapıyorlar. alın anlamını kaybetmeden nasıl çevirebiliyorsanız çevirin. çevirseniz bir dert çevirmeseniz başka dert. sonra yetenek/silah isimleri gibi sıklıkla yaratıcılık gerektiren şeyleri çevirirken zorlanıyorsunuz. mesela yeteneğin ismi blinking olsun ve karakteriniz yetenek aktifken çok kısa süre içerisinde (yani yetenek isminin adından da anlaşılacağı üzere göz açıp kapayıncaya kadar) ışınlanmış gibi 10 adım ileri gitsin. bunu göz açıp kapatana kadar şeklinde çevirirseniz anlamını kaybeder. o yüzden esnek davranmanız lazım, ben "bir oradayım bir burada" şeklinde çeviririm. bir de dikkatinizi çektiyse blinking tek kelimeyken benim çevirim dört kelime. bu işte bazen çok büyük bir sorun olarak karşımıza çıkabiliyor. çünkü uı'de taşmalar olmasın diye kelime sınırları getirilebiliyor sık sık. şimdi sıkıyorsa derdinizi zorluk yaşamadan bir veya iki kelimede ifade edin.
sonra gelelim bir diğer konuya: bağlamsızlık
geçenlerde bir çevirmenden duyduğum güzel bir cümle vardı: "her 10 çevirmenden 4'ü bağlamsızlıktan dolayı ölüyor." gibi bir şeydi. o kadar haklı ki! bazen hiçbir detay verilmeden kör kör çeviri yaptığımız oluyor. bunun sebebiyse sızıntılara karşı tedbir, gizlilik yani. zaten çalışmaya başlamadan önce gizlilik sözleşmesi imzalıyorsunuz. şimdi gelin de bu şartlar altında iyi bir çeviri verin zorlanmadan.
daha teknik kısımlardan falan bahsetmiyorum, yoksa yaz babam yaz...
her neyse gelelim en önemli soruya: bu oyun stüdyoları neden oyunlarına türkçe dil desteği eklemiyorlar?
çok basit. fakir olduğumuz için? "fakirlikle ne alakası var?!?" diye sorduğunuzu duyar gibiyim. şöyle söyleyeyim, kaçımız aaa oyunları çıkar çıkmaz tam fiyatla veya ön sipariş vererek satın alıyoruz? ben dahil birçoğumuz indirimlerde satın alıyoruz, o da oyunun ilk finansal çeyrek yılından sonraki yaz veya kış indirimlerinde. ilk finansal çeyrek yıl diyorum, çünkü stüdyolar bu ilk çeyrek yıldaki kazançlarına bakarlar. oyunları çıkar çıkmaz kaç kopya satmış? başarılı çıkış yapmak her stüdyonun birinci önceliğidir. bundan sonra gelen satışlar çok önemli değildir, yani önemlidir tabi ama onların esas odaklandığı nokta çıkış sürecidir. çünkü başarılı mı yoksa başarısız mı oldukları o süreçte belli olur. sonra oyun çıkmadan önce türkiye'den kaç kişi oyunu istek listesine eklemiş ve çıktıktan sonra türkiye'den kaç kişi tam fiyattan almış bakıyor, görüyor ki pek fazla değil. bir kısmı torrent'e asılmış, bir kısmı indirim bekliyor. "alayı varoş lan bunların! bunlardan bana bir yol olmaz!" diyor, sonraki oyunlarında da sikine takmıyor. o yüzden türkçe dil desteği de gelmiyor. o kadar basit. ben de dahil olmak üzere "ulan kıçı kırık lehçe, kimsenin sallamadığı brezilya portekizcesi'ni ekliyorlar da türkçe'yi eklemiyorlar!" diyoruz ama şöyle bir durum var: brezilya latin amerika'daki en büyük pazar ve 214 milyon nüfusu var. o yüzden es geçilemez orası. polonya ise oyun sektöründe büyük ivme kazanmış olan bir ülke.
bu yerelleştirme işi epey masraflı
bir ton süreci var, inciği boncuğu var. çeviri süreci var, kelimeleri oyuna entegre ettikten sonra test süreci var. bunların hepsi için para ödüyor şirketler.
mesela disco elysium 'da 1 milyondan fazla kelime varmış.
https://twitter.com/…ium/status/1215597783509610497
yine dying light 2 'de 350 bin kelime varmış.
https://www.gamespot.com/…of-dialogue/1100-6499794/
varın fallout'u, skyrim'i siz hesap edin. dying light 2'de mesela 17 dil var ve bu 1 milyon dolara yakın bir maliyet oluşturuyor. ayrıntılı hesabı yazamayacağım buraya. adamlar haliyle yaptıkları masrafın karşılığı alınmış mı alınmamış mı bakıyor.
türkçe yukarıda saydığım sebepler yüzünden çok talep gören bir dil değil. ona mail atıyorum, "şu an türkçe çevirmen aramıyoruz!" diyor, buna mail atıyorum "şu an türkçeyi eklemeyi düşünmüyoruz." diyolar. kazın ayağı sandığınız gibi değil. türkçe dil desteği istiyorsanız tam fiyattan alacaksınız, deliler gibi alacaksınız. başka yolu yok. o da maalesef çok mümkün değil. elin amerikalı liselisi 60 $'lık oyunu harçlıklarıyla gözü kapalı alıyor. biz ise belki bir aylık mutfak masrafını vermek zorundayız. tabii içiniz el verdiği sürece. alsan olmuyor, almasan gönül razı değil. o yüzden de kısır bir döngüye giriyor. bunun sebepleri malum ama yoruldum artık bunu konuşmaktan. türk gençliğine bunu reva görenlerin, elin amerikalı, avrupalı çocuğu her şeye kolayca erişirken yetişkin türk'e bile erişilemez kılanların ocağı sönsün. diyeceklerim bu kadar!
ekleme: belirttiğim 1 milyon ve 350 bin kelime sayısının daha iyi anlaşılması için 300 sayfalık bir kitabın ortalama 70 bin kelime ettiğini belirteyim.
ekleme 2: fırsatları bizzat takip ettiğim subreddit linkini bırakayım: https://www.reddit.com/r/gamedeals/