Bir Ürünün Yenisi Çıkınca Eskisinin Değer Kaybetmesi Durumu: Cannibalization
Standart anlamı
yeni bir ürün çıkageldiğinde, diğer benzer bir ürünün satışının düşmesi durumu. büfenizin yanına mcdonald's açılırsa sizin büfe cannibalize oluyor. aynı şekilde yengenler de cannibalize oluyor. zaten hangimiz olmuyoruz ki?
bir şirketin kendi çıkardığı yeni bir ürün ile, daha önce çıkarmış olduğu bir ürünün satışlarını azaltması
klasik bir örnek olarak ipad mini verilebilir. piyasaya çıkmadan önce apple tablet almak isteyen herkes ipad'e yönelirken, ipad mini'nin çıkması ile büyük ipad'in satışlarında nispeten bir azalma olmuştur. benzer örnek üzerinden gidecek olursak iphone 4s'in üzerine iphone 5'in çıkması da (form factor olarak aynı ürün olmasına rağmen) cannibalization'a yol açmıştır.
ürün kullanımı haricinde, lokasyon ve fiyat üzerinden de cannibalization oluşabilir
mcdonald's şubenizin 5 metre yanına yeni bir mcdonalds (evet, cannibalization için aynı şirketin yapması gerekiyor bu hamleyi) şubesi açılırsa cannibalization olur. son örnek de şu: bir perakendeci 10 marka süt satıyorsa ve 1 tanesini aniden yarı fiyata satmaya karar verirse, sattığı diğer ürünleri cannibalization'a uğratmış olur. her ne kadar bu sütleri kendi üretmese de, sattığı bir ürünün diğerlerinin payından çalmasına yol açtığı için aynı etkiyi yaratmış olur.
her ne kadar negatif gibi görünse de, cannibalization her zaman bir hata değildir; bazen de bir stratejidir. kaldı ki steve jobs'un konuyla alakalı yaklaşımı da şöyledir:
- if you don’t cannibalize yourself, someone else will.
uçak bakım camiasındaki anlamı
bu anlam, herhangi bir nedenden dolayı uçamayan, yerde bekleyen ve muhtemelen de uzunca bir süre yerde kalacak uçakların işe yarar parçalarının sökülüp o anda arıza yapmış ve parça değişimi ile arızası faal edilebilecek durumda olan ama elde o yedek parçadan olmadığı için yatmak zorunda bırakılmış diğer arızalı uçaklara aktarılması demektir.
bu işlem pek tavsiye edilmez ama operasyonel nedenlerden ötürü bunu yapmanız gerekir. elinizde 2, 3 veya 4 tane parça bekleyen uçak olmasındansa 1 tane parça bekleyen uçak olması ve diğerlerinin uçabilir olması daha önemlidir. dolayısıyla bir uçak yatmaya başladığında bir kısım sinsi, pusuda bekleyen bakımcılar avına yaklaşan aslan gibi yandan yandan uçağa yanaşmaya başlar.
klasik bir şekilde önceleri "yav bir durun dalmayın uçağa" diye söylense de eğer beklenen parçanın 20-30 günden önce gelmeyeceği haberi duyulursa o uçak artık masai mara'daki yalnız ve gariban antilop gibi potansiyel bir hedeftir.
fazla sürmez, hemen ihtiyaç duyulan parça(lar) sökülüp bekleyen diğer arızalı uçaklara takılır. elbette beklenen parça gelince bu defa da orası burası sökülmüş olan uçak yeniden toplanmaya başlar ve farklı bir uçağın parça bekleme aşamasına gelmesi beklenir. bu döngü böyle döner gider.
elbette bazı parçalar zinhar bir uçaktan diğer uçağa geçirilmez çünkü hem alındıkları hem de takıldıkları uçağı daha beter bir hale sokmaları ihtimal dahilindedir. mesela hidrolik sistem parçaları buna güzel bir örnektir. bu parça aktarım işleri elbete bazı kurallara dayandırılmıştır. öyle gidip kafanıza göre bir parçayı alamazsınız. hem gerekli izinleri almak, hem belirli şartları sağlamak hem de işlem öncesi ve sonrası detaylı kayıt kürek işlerini halletmeniz gerekir.