EDEBİYAT 15 Aralık 2020
22,7b OKUNMA     531 PAYLAŞIM

Birbiriyle Bağlantılı, Neden Sonuç İlişkisi Kurmanızı Sağlayacak Tarih Kitapları

Tarih deyince akla hemen sıkıcı nesnel bilgiler gelir ancak bu kitaplar bağlantı kurarak aydınlanma yaşatacak cinsten.
iStock

okumuş olduğum kitaplardan yola çıkarak aşağıdaki listeyi oluşturdum. bu liste yalnızca size saf bilgileri kazandırmakla kalmayacak; aynı zamanda yüklediği bilgilerle çeşitli olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisine bağlı muhakeme yapma yeteneğinizi de tetikleyecek. ilk bakışta birbiriyle hiçbir bağlantısı olmadığını düşündüğünüz olaylar arasında bile çeşitli benzerlikleri yakalayabildiğinizi anladığınız zaman bu listenin işlevini anlayacaksınız:

başlamadan önce not: listenin büyük kısmı içinde bir "tarih" kelimesi geçen kitaplardan oluşuyor. ön yargı ile yaklaşmamakta fayda var; zira bu liste "x olayının tarihi 23 ocak 1654'tür" tarzında nesnel veriler içermiyor. ansiklopedik tarih kitapları oldukça sıkıcı oluyor zaten.

avrupa neden dünyayı fethetti / philip hoffman

batı dünyasının geriden gelerek başladığı uygarlaşma yarışmasında doğuya attığı farkın nedenlerini aktaran bir kitap. bu nedenler sanayi devrimi, veba ve diğer coğrafik etkiler gibi bilindik olaylarla sınırlı kalmamış bu kitapta. yazarın olay ilişkilendirmesini ben şahsen çok beğendim.

hava nasıl tarih yazar / ronald gerste

iklimin medeniyetin seyrindeki etkisini çeşitli örneklerle dile getirmiş bu kitap. bir çırpıda da okunuyor. yukarıda bahsettiğim kitapla birlikte güzel bir ikili olur.

modern avrupa halkları tarihi / william pelz

kitabın adına bakıp aldanmamak lazım; keza bu kitap "ya ya ye coco jambo kavmi homo erectus'lardan türemiştir" kalıbına sahip değil. avrupa'nın yaşadığı radikal dönüşümü çeşitli sınıfların yaşayış stilleri üzerinden örneklendirip akıllardaki açık kapıları kapatmaya çalışıyor yazar. baştan söyleyeyim; çok akıcı bir kitap değil. biraz sabır gerektiriyor.

amerika'nın keşfinden küreselleşmeye kısa dünya tarihi / charles mann

küreselleşmenin basamakları çok sade bir biçimde aktarılmış. tarihin seyrinde dolaylı olarak etkisi olmasına rağmen sıklıkla dile getirilmeyen olaylar işlenmiş bu kitapta. başka bir entarimde (bkz: #108783415) bahsettiğim patatesin dünya nüfusuyla olan ilişkisinden de bahsedilmiş bu kitapta.

bir nefeste 20. yüzyıl / meredith macardle, nicola chalton

üzerinde çok durmaya gerek yok, yukarıdaki listenin zemin hazırlayacağı olaylar için bu kitap bir çırpıda okunabilir.

orta çağ'dan sovyet devrimi'ne rusya / kezban acar

basit bir knezlikten imparatorluğa dönüşen rusya'nın bu süreç boyunca uygulamaya koyduğu yenilikleri ve devrimleri ele alan bir kitap. özellikle deli petro bölümünde çok etkilenmiştim; bu kitap sayesinde rusya'nın imparatorluğa açılan kapısını deli petro'nun araladığını öğrendim. (okunması sabır gerektiren başka bir kitap olduğunu da söylemeden geçemeyeceğim. x tarihinde yürürlüğe koyulan y kanunun etkileri aşama aşama anlatılıyor.)

soğuk savaş / john lewis gaddis

soğuk savaş hakkında bilmediğim şeyleri öğretti bu kitap. aynı zamanda soğuk savaş hakkında bildiğim şeylerin de yanlış olduğunu vurguladı. soğuk savaşın ana aktörlerinin abd ve sovyet liderleri olmadığını; nükleer silahların soğuk savaşın ana teması olduğunu izah ediyor bu kitap.

bilim tarihi / cemal yıldırım

bilimin ilk çağlardan başlayarak nasıl aşama aşama ilerlediğini anlatıyor bu kitap. bir bilimadamının ortaya koyduğu çalışmanın diğer bilimadamına ne şekilde katkı sağladığını; bilimin birbirine eklenen zincir bütünleri olduğunu antik yunan ve 8-11. yüzyıllar arasındaki islam devletlerinden verilen somut örneklerle pekiştiriyor. okunması zevkli de bir kitap ayrıca.