Brexit Sonucu, Birleşik Krallık ve AB Arasında Hangi Değişiklikler Olacak?
EU: European Union, Avrupa Birliği / UK: United Kingdom, Birleşik Krallık
birleşik krallık'ta yaşayan biri olarak son tahlilde kararları özet geçeyim
çünkü gördüğüm kadarıyla insanların kafası çok karışmış durumda.
öncelikle yapacağım yorumlar brexit iyi ya da kötü diye algılanmasın, o başlı başına çok uzun ve apayrı bir konu. sonda söyleyeceğimi en önce söyleyeyim, neredeyse yapılabilecek en iyi anlaşmalar yapıldı. her ne kadar masanın bir ucunda güneş batmayan imparatorluk olsa da diğer tarafı da eu. ancak bu kadar kazanımla masadan kalkabilirsin.
krallık uzun bir zamandır deniz sahasını eu ile paylaşıyordu ve bu durumdan özellikle ingiliz balıkçılar ve milliyetçiler rahatsızdı. her ne kadar balıkçılık ekonomisi krallığın gelirlerinin çok küçük bir kısmını da oluştursa (%0.01'den az), ingilizler sembolik olarak kara sularının tamamen kendi kontrollerinde olması fikrine çok önem arz ediyorlardı. müzakerelerin başından beri geri adım atmadılar ve istediklerini aldılar. eu'lu balıkçılar, özellikle de hollandalı balıkçılar burada kaybeden taraf oldu. fakat deniz ürünleri eu ve uk arasında serbest pazarda satılmaya devam edecek.
krallık en büyük tavizi kuzey irlanda meselesinde verdi
irlanda cumhuriyeti ve kuzey irlanda arasında sınır (bkz: hard border) olmayacak fakat büyük britanya ve kuzey irlanda arasına gümrük koyulacak. burada masadan eu karlı ayrılan taraf.
boris johnson, kanada tarzı bir ticaret imtiyazımız olacak dedi. gümrük birliği içinde serbest ticaret (yeni kısıtlamalarla) devam edecek. yeni kısıtlamalar belki can sıksa da bundan iyisi pek mümkün değil ve krallık eu ile bir yabancı gibi değil imtiyazlı bir ortak gibi devam edecek.
turistik seyahatler dışında iki taraf arasında serbest dolaşım bitti
hatta çeşitli denklikler de kaldırıldı (diploma, sertifika, lisanslar vs). bireyler diğer tarafa taşınmak istediklerinde çeşitli yeterlilik ve denklik belgeleri almak durumunda. çeşitli bilgi paylaşımları ve suçlarla mücadelede ortaklık ise aynen devam edecek (ekonomik veriler, kaçakçılıkla mücadele vs).
finans
finans ve sigortacılık kuruluşları krallığın vergilerinin yüzde 10 gibi büyük bir rakamını oluşturuyor. finans kuruluşları artık eu ve krallık arasında serbest olarak çalışamayacak. faaliyet göstermek isteyen kuruluş diğer taraftan lisans almak zorunda. krallık burda büyük yara alıyor, sektör yaklaşık olarak yüzde 10 daralmış durumda ve ileride yüzde 20'lere kadar çıkabilir bu rakam. bu sektörden yaklaşık 10.000 iş pozisyonu ise eu ya kaymış durumda. ama londra hala dünyanın en büyük finans merkezlerinden olmaya devam ediyor. dublin, frankfurt ve lüksemburg ise bu konuda brexit'in kazananları.
brexit sonrası etkilere baktığımızda ise bu ayrılık iskoçya'nın birleşik krallıktan çıkmasına ön ayak olacakmış gibi görünüyor
daha önce iskoçlar bağımsızlık referandumu yapmıştı fakat halk eu'dan çıkmamak için birleşik krallık'ta kalmayı seçti. şimdi ise birleşik krallık eu dan çıktı. iskoçların çoğunluğunun ayrılığı istememek için bir nedeni kalmadı. eu da açık açık iskoçlara, birleşik krallık'tan ayrılırlarsa kapılarının açık olduğunu belirtti.
iyisiyle kötüsüyle bir tarih bitti ve yeni bir tarih başlıyor. en sevindirici taraflarından birisi ise iki taraf da bu konuyu artık arkasında bırakıp önüne odaklanabilir.
londra'dan bildirdim efendim.
birkaç ekleme
ingiltere temelde almak istediğini aldı, bunu alabilmek için de vermesi gerektiği ödünleri de verdi. sıfır sürpriz resmen.
serbest dolaşımı bitirmek için ortak pazardan çıkmak dışında bir opsiyon yoktu, have your cake and eat it too dendi ama tabii ki olacak olan oldu ve ingiltere pazarı ile ab pazarı ayrıldı, ingiltere'nin ab pazarına erişimi, ab'nin de ingiliz pazarına erişimi sınırlandırılmış oldu.
yerlilik düzeyi yeterli olan mallara (yani çin'den parçaları alıp birleştirip ab'ye satmak yok, malın değerinin en az %55'i ingiltere'den veya ab'den gelmesi lazım) gümrük vergisi ve kota olmadan birbirine satabilecek ab ve ingiltere. ispanyol domatesi, fransız şarabı, alman arabası ingiltere'ye akmaya devam edecek. ingiliz cheddar'ı, ale'i, scotch'u da avrupa'ya akacak.
ingilizler için ispanyol plajlarında içmek, avrupalılar için ise 2-3 ay londra'da kalıp ortamlara akmak, dil öğrenmek aynen devam.
europol, suçlu veri paylaşımı, para aklama v.s. gibi konular aynen devam.
ingiliz mühendisin, avukatın, doktorun, hemşirenin lisansı ab'de artık geçerli olmayacak. ab'de çalışmak için denklik almaları istenecek.
ingiliz avukatlık firması, sigorta şirketi, bankası ab'de artık faaliyet gösteremeyecek. göstermek istiyorsa ab'ye taşınıp lisans alması gerekecek.
yani ab ingiltere'yi cezalandırma yoluna gitmiş gibi durmuyor. bu ab'de de hoş karşılanmayacak, kamuoyu yoklamaları insanların ingiltereye yumuşak davranılmasını istemediğini gösteriyordu.
yani ne ingiltere aldı yürüdü, ne ab ingiltere'ye haddini bildirdi. bayağı bayağı ingiltere'nin talepleri karşısında ne olacaksa o oldu gibi duruyor.
şimdi anlaşma metninin kendisi 2000 sayfaymış, şeytan ayrıntıda gizlidir ama genel hissiyat ab'nin gidene dur denmez dediği, mutluluklar dilediği bir ayrılmaya benziyor. arkadaş kalalım dendi.