Çalışmaya veya Okumaya Gidecekler İçin Norveç Nasıl Bir Yer?
bu yazıyda norveç'e öğrenci ya da çalışan olarak göçmek isteyenler için adım adım nasıl yapılabileceğini ve günlük hayatın nasıl olduğunu açıklamaya çalışacağım.
öncelikle, herkesin ilk sorusu: soğuk mu?
kısa cevap: evet.
güneye gittikçe aşırı soğuklar azalıyor. kışın 1-10 derece arasında genelde. yani öyle aman aman öldüm bittim gibi bir soğuk değil. burada önemli olan yağmur. çok yağmurlu ve rüzgarlı. her gün ama her gün yağmur yağıyor, saattle 10-13 km hızı bulan rüzgar esiyor. güneybatıdaki stavanger şehri için yağmurun aşağıdan yukarı yağdığı tek şehir derler. normal kaban vs. pek işlemiyor yani.
insanlar genelde dışarı çıkarken (kışın) normal iş pantolonu üstüne su geçirmez dağcı pantolonu giyiyorlar, ofiste değiştiriyorlar. eğer güneş ve yaz insanıysanız iklim sizi zorlayabilir.
insanları nasıl?
kısa cevap: sakin, kibar, soğuk.
insanları kültürlerine çok bağlı. burada herkesin benimsediği janteloven dedikleri bir felsefe var. kimseden daha iyi değilsin ve kimse senden daha iyi değil, herkes eşit inancı. yani böbürlenmek, kendini övmeye çalışmak büyük günah. bu felsefeyle çok övünüyorlar. onun dışında herkes çok kibar ve yardımsever. arkadaş edinmek zor. herkesin bir ya da maksimum iki arkadaşı var onlarla da genelde ilkokulda tanışmışlar. onun dışında çıkarsınız takılırsınız sonra haftalarca mesaj gelmeyebilir. bu durumda “bişey mi yaptım lan?!” demeyin. siz yazın davet edin.
çok utangaçlar. otobüste yabancıların yanlarına oturmasından, durduk yere bakıp gülümsenmesinden ve hatta durduk yere yüzlerine bakılmasından hoşlanmıyorlar. herkes ingilizce biliyor (en son gördüğüm istatistikte %90 gibi bir oran vardı) fakat ingilizce konuşmaktan hoşlanmıyorlar. eğer norveçli arkadaşım olsun isterseniz norveççe öğrenmelisiniz.
alkol aldıkları anlar için yukarıda söylediğim her şeyin zıttını düşünün. sarhoşken (ki burada keyif almak için içilmez, gecenin sonunda bayılmak için içerler) dünyanın en sıcak en konuşkan insanı haline gelirler. ertesi gün hatırlamaz konuşmazlar bile. alınmayın.
pahalı mı?
kısa cevap: çok pahalı.
isveç dahil avrupa'da gördüğünüz tüm fiyatları unutun. asgari ücret aylık 25bin kroner civarıdır. araba, ısıtma, her şey elektrikli ve elektrik çok pahalı. tek kişilik bekar biri için stüdyo daire ya da 1+1 fiyatları 8-10bin kronerden başlar. elektrik fiyatı kışın 3-5bin kronerden başlar. özellikle bu aralar büyük bir elektrik krizi içinde norveç. 8bin ödeyen gördüm ben bu ay. (10 kroner 1 euro olarak hesaplayın)
alkol yine avrupa'nın en pahalısı. dışarıda 8-10 euro bir bira, marketlerde 3.5-5 euro arası. ağır alkole girmiyorum bile, siz anladınız. temel hijyen ihtiyaçlarını çok komik ücretlere bulmak mümkün. sabun, hijyenik ped, şampuan vs. 10-15 kroner'e bulabilirsiniz. tuvalet kağıdı (bkz: swh) 8lisini 12 kronere bulmak mümkün. erkekler için saç kestirmek 30-40 euro, kadınlar için astronomik fiyatlar. fön çektirmek 50-60 euro civarı.
dışarıda yemek yemek tek kişi için (alkolsüz) 30-40 eurodan başlar. hayatın pahalılığı hakkında bir fikriniz olmuştur sanıyorum. gelen ingilizler bile çok pahalı diye ağlayıp duruyorlar.
maaşlar nasıl?
kısa cevap: çok yüksek.
hayat dışarıdan gelenlere çok pahalıyken norveçlilere gayet yetecek miktarda. asgari ücretle çalışan bir insan yurtdışında tatilini yapar, bir haftalık maaşıyla iphone alabilir, 3 ayda arabasını alabilir vs.
not: norveçliler çok çalışmayı pek sevmezler ve oldukça yavaşlar. türkiyedeki 1 iş günü burada 3 iş günü eder. hafta sonu, bayram ve resmi tatillerde çalışmanız gerekirse saatlik ücretin 2 katını alırsınız.
sosyal yaşam nasıl?
kısa cevap: durağan.
haftasonları ve her boş zamanda doğa sporları ya da içmek dışında yapacak pek bir şey yok. ya partiye gidip içip çıldırırsınız ya da dağa çıkar kabinde (hytte) içersiniz.
nasıl gelirim?
kısa cevap: master + iş bulma ya da direkt iş bulma.
master için soknadsweb denen genel bir sayfa var. o sayfaya girip, başvurmak istediğiniz okulu seçip hangi bölümler var bakabilirsiniz. liste halinde yüklemeniz gereken tüm evraklar var.
okullar genelde öğrencilerin yıllık yaşam masrafı olarak belirlenen (13bin euro) gibi bir ücreti göstermenizi, daha sonra da yatırmanızı isteyecekler. eğitim tamamen bedava (dönemlik 70 euro civarı temsili bir ücreti var). yatırdığınız 13 bin euronun tamamı okula başladığınızda size geri veriliyor. bir sonraki sene tekrar kendi banka hesabınızda bu ücreti yalnızca gösteriyorsunuz. tekrar göndermek gerekmiyor. part-time iş bulmak çok zor değil. haftada 20 saat çalışarak öğrenci olarak bir ay geçinirsiniz. norveççe biliyorsanız part time iş bulmama ihtimaliniz yok.
iş bularak gelmek biraz sıkıntılı ama imkansız değil. özellikle sağlık ve yazılım konusunda müthiş bir ihtiyaç var. büyük şirketlerde dil ingilizceyken belli bir oranda norveççe bilmeniz ya da ilk yıl kursa gitmeniz istenebilir. norveççe biliyorsanız şansınız çok daha yüksek. özellikle sağlık sektöründe çok fazla göç alıyor. tus'a çalışana kadar norveççe çalışıp b2 seviyesine çekerseniz gelirsiniz. günde maksimum 5-6 hasta görüyorlardır herhalde. sağlık bedava fakat eğer ölmek üzere değilseniz acilde bile 2-3 saatlik bekleme süreleri var. yoğunluktan değil, tamamen rahatlıktan.
norveççe öğrenmek için internette yeterli kaynak var. dil ingilizceye epey benziyor. tek sıkıntı diyalektler. belli bölgelerde birbirlerini bile anlamıyorlar.