Çin'in Sınır Komşusu Kazakistan, Nasıl Oldu da Koronavirüsten Ağır Etkilenmedi?
kazakistan, korona virüsü ile ilk günden itibaren aktif şekilde savaşan bir ülke.
çin ile sınır komşusu olmasından ötürü virüs haberleri ilk çıkmaya başladığı günden itibaren kara sınırlarını kapattı. uçuşlar ise şubat ayının ilk gününde durduruldu.
risk bölgelerinden gelen yolcular kim olduğuna bakılmaksızın ocak ayının ortasından beridir hastanelerde karantinaya alınıyor. 28 ocak gününe kadar şüpheli 35 kişi karantinaya alınmıştı. ertesi gün 27 kişi daha şüphe yüzünden haftalar önce belirlenmiş ve boşaltılmış olan karantina hastanesine yerleştirildi.
İlgili haber
ocak ayı sonunda devlete bağlı kurumların üstlendiği fuar, konferans gibi bilumum kalabalık toplantılar iptal edildi. ülkede düzenlenecek uluslararası festivaller iptal edildi. devlet çalışanlarının yurt dışına mazeretsiz çıkması yasaklandı. ocak ayında tıbbi personel için gerekli maske, eldiven, koruma kıyafetleri vs. fazlasıyla tedarik edildi. 27 ocağa kadar toplamda 20.000 kişiye test uygulandığı bilgisini başbakan yardımcısı vermişti.
kendi test kitlerinin sağlamasını yapmak için yurt dışından özel test kitleri satın aldılar. buna mukabil virüs şüphesi olan kişilere tayvan usulü benzer belirtileri olan hastalıkların testleri yapılarak net veri elde edinilmeye başlandı. yani kişiye korona virüs testi dışında hem normal grip, hem domuz gribi gibi diğer benzer semptomlara sahip hastalıkların testleri yapılarak sağlaması yapılıyor.
sağlık bakanı, il ilçe sağlık müdürlüklerinin yöneticileri durumu haber kanallarından ilk günden beri paylaşıyorlar. yukarıda verdiğim linkte kimin hangi hastaneye yerleştirildiği, hastanın nereden nasıl geldiği bilgileri ilk günden beri paylaşılıyor. bugün de hangi şehirde kaç vaka var, bunlar neredeler, durumları nedir hepsinin bilgisi isim-soyisim hariç açık ve net şekilde paylaşılıyor.
şuradan sokağına kadar nerede karantina var hepsini görebiliyorsunuz:
https://www.coronavirus2020.kz/
6 ocak'tan beridir kontroller yapılıyor. şüpheli gruplar kendi rızaları olsun olmasın karantinaya alınıyorlar. testleri pozitif çıkan kişilerin son iki hafta süresince nerelerde oldukları, kimlerle temasta bulundukları deyimi yerindeyse didik didik edilerek bulunuyor ve karantina altına alınıyorlar. örneğin dün almaty'de bu bilgiyi paylaşmak istemeyen bir kadına kamu davası açıldı. tedavisinden sonra kamu sağlığını tehdit suçundan iki yıla varan hapis cezası ile yargılanacak.
ilk vaka 13 mart günü almanya'ya özel uçakla gidip gelmiş olan bir kişide saptandı. çin'den korkarken virüs almanya üzerinden geldi. ikinci vaka moskova aktarmalı milan yolcusu çıktı. kazakistan, türkiye'nin 4-5 katı büyüklükte toprağa sahip olmasına rağmen nüfusu 1/5'i kadar. ilk günden beri sınırlarını kapatıp uğraşmasına, iki milyondan büyük nüfuslu şehiri olmamasına, kuzey bölgelerdeki şehirlere erişimin iklim koşullarından ötürü zorlaşmasına rağmen resmi vaka sayısı 26 mart itibarıyla 109. henüz 1 ölümlü vaka var fakat ocak'tan beri binlerce insanı test eden bir ülkede yükselen rakam iyiye delalet değil.
mart başında devlet uyarısıyla iki hafta aşırı tedbir dönemi başlatmıştı. 15 mart itibarıyla bir aylık olağan üstü hal ilan edildi. almaty ve astana şehirlerinin giriş çıkışları kapatıldı. 28 mart itibarıyla ise sokağa çıkma yasağı geliyor. market ve eczane alışverişi dışında dışarı çıkmak yasaklanacak. türkiye ile en büyük fark ise halkın konuya dair yaklaşımı. bakın bu ülke bir kore veya bir japonya değil. karakter olarak türk insanına çok yakın bir kitle var. yine de insanlar dünyadaki gelişmeleri doğru süzerek dikkatli davranıyor, hükümetin kararlarına saygı duyarak evlerinde kalıyorlar.
ben başkent astana'dayım. halkın normal günlerde de zaten maske takma alışkanlığı vardı. şu an bakkal dahi nereden bulduysa koruyucu elbise giymiş. kıç kadar markette kıyafet ve maskeyle arıcı gibi dolanıyor. belediye görevlileri kapıya paket bırakmış. içeriğinde virüse dair bilgiler ve olağan üstü halde neler yapılması gerektiğini anlatan broşür, 10 adet maske, dezenfektan sabun ve plastik eldiven var.
birçok eczane normalde de 7/24 çalışıyordu. şu an her mahallede bir tanesinin 24 saat çalışması mecburi oldu. marketler temizlik ürünleri ve makarna süt gibi temel gıdalara %15-30 arası indirim yaptı. site/apartman yönetimleri dahi kendilerince bazı önlemler aldı. örneğin bizimki asansörlerin günde birkaç kez dezenfekte edildiğini fakat yine de imkanı olanların merdiveni kullanmalarını tavsiye ettiler. hem devlet hem özel bankalardaki bütün krediler 90 gün ertelendi. devlet kurumlarına giriş çıkışlar limitlendirildi. vergi dairesi borçları sadece online ödeme ile kabul ediyor. bu sürede şirketlere ceza kesilmeyecek.
maddi durumu kötü bireylere hali hazırda bir destek sunuluyordu. işe gidemeyenlere, yalnız ebeveynlere ve yaşlılara ekstra destek paketi açıklandı. evde karantinaya alan kişiler cep telefonlarını açık tutmak zorundalar. 7/24 gps ile dışarı çıkıp çıkmadıkları kontrol ediliyor. yine karantina altında olan evlerin çevresinde hem polis hem de ambulanslar hazır bekletiliyor. bu kişilerin sağlık durumları günlük olarak kontrol ediliyor. yaşlılara tabi ki eve servis yapılıyor. gönüllüler ileride gerekli olabilir diyerek maske üretiminde çalışıyorlar. ufak şehirlerde gençler bu maskeleri kapı kapı dağıtıyorlar.
şu güne kadar sağlık çalışanlarından her hangi bir şikayet duyulmadı. ne yetersiz tıbbi malzeme, ne de çalışma saatlerinden şikayet eden birisi olmadı. 109 vakadan 2 kişi tedavi sonrası taburcu edildi. haftaya daha çok kişinin taburcu edileceği bildirildi. ağır halde sadece 1 vaka var. karantina altındaki şehirlere zorla girmeye veya çıkmaya çalışanlar iki hafta karantina nezarethanelerinde tutuluyorlar. şehir için toplu taşıma çok kısıtlı ve belirli saatlerde çalışıyor. sebepsiz yere dışarı çıkanlar veya taksicilik yapanlara ise ceza kesilip evlerine gönderiliyorlar.
genel itibarıyla gayet profesyonel bir yönetim sergilendiğini söyleyebilirim. en azından ilk vakaların kim olduğu, nereden geldiği, kimlerle temas ettiği çok çabuk tespit ederek hızlıca müdahale ettiler. örneğin astana'daki ilk vakanın özel uçakla geldiği tespit edildikten sonra bütün çevresi karantinaya alınarak test edildi. uçağın personelinden tutun da hastanın 48 saat içerisinde aynı ortamda bulunduğu herkes bulundu ve test edildi. bu kişilerden 30 küsürü pozitif çıktı. düşünün sadece bir kişi ve toplumla iletişimi kısıtlı olmasına rağmen bu kadar kişiyi enfekte etti. bu kişilere bağlı onlarca insan da tabi ki karantinaya alındı.
büyük şehirlerde karantina 14 nisan'a kadar sürecek. sonrasında daha fazla da uzatılabilir. türkiye'nin hala şehir çapında karantina uygulamaması, hala sokağa çıkma yasağı ilan etmemesini de bu yüzden can sıkıcı buluyorum. umarım bu gevşek davranışların sonucu pahalıya patlamaz. kazakistan gibi küçük ve genç bir ülke dahi bu kadar ehemmiyet gösterirken asırlık cumhuriyetin şu durumda olmasını kabul edemiyorum. hala karantina ve hastalara dair haritanın yayınlanmıyor olması bile çok büyük rezalet.