Deprem Anında Gerçekleşen En Kötü Durumlardan Biri: Zemin Sıvılaşması
yüzeye yakın kum tabakalarında, kum tanecikleri arasındaki boşluklara ani sismik kuvvet (deprem) uygulandığı zaman, tanecikler arasındaki denge bozulur ve zeminde durağan ve dağınık halde bulunan su içeriği yüzeye doğru hareket ederek zemin yüzeyine çıkmaya başlar. bu olaya zemin sıvılaşması adı verilir.
sıvılaşma sonucu kum, su ile birlikte hareket eder ve zemin sıvı gibi davranmaya eğilimli hale gelir. böylelikle sıvılaşmaya uğramış zemin üzerindeki yapılarda, ki bu yapılar depreme dayanıklı inşa edilse bile, yana yatma ve devrilme riski maksimize olur. sıvılaşma sonucu kanalizasyon, içme suyu, doğal gaz boru hatları ve iletişim hatları parçalanır ve kırılırlar.
sıvılaşma; deniz kenarlarında, özellikle körfez çamurları ile kıyı düzlüklerinde, özellikle menderesli akarsuların taşkın ovası düzlüklerinde ve gölsel çökellerde yaygın olarak gözlenir.
dört sıvılaşma tipi vardır
- kum fışkırması (kum volkanı - kum krateri)
- kum daykları ve siller
- yanal yayılmalar
- kademeli yarıklar
sıvılaşma zeminindeki yapıların okyanustaki bir gemiden farkı yoktur. sıvılaşmanın en çarpıcı örnekleri 1964 nigaata - japonya, 1967 mudurnu vadisi, 1970 gediz, 1989 lorna prieta - kaliforniya, 1995 kobe - japonya ve 1999 izmit körfezi depremleridir.
17 ağustos 1999 izmit körfezi depremi'nde, adapazarı şehir merkezindeki hasarın büyük olmasının sebebi sıvılaşmadır. sıvılaşma sonucu pek çok cadde ve binaların zemin katları, zeminin içine gömülmüştür. pek çok binada yan yatma ve devrilmeler olmuştur. benzer sıvılaşma olayları akyazı, düzce ve gölyaka'da da gözlemlenmiştir.
sıvılaşma potansiyeli olan zeminler üzerinde yapı inşa edilecekse
- enjeksiyon kazık temel sistemleri kullanılmalı,
- bina, sıvılaşabilecek zeminin altındaki sağlam zemine oturtulmalı,
- binanın altına ağır materyallerden ve kalın bir bodrum yapılmalı,
- sıvılaşma potansiyeline sahip zemine kimyasal ve fiziksel bir dizi müdahale ile zeminin sabitleştirilip sıkılaştırılmalıdır.