Deprem Tahminleri Yaptığını İddia Eden Dyson Lin'e Dair Bilinmesi Gerekenler
evet, dyson lin gerçeklerini dökelim
gerçek ismini kullanarak hakkındaki yerel haberlere göz atalım. internette çince ismini arattığımızda karşımıza çıkan şeyler:
çıkan haberlerin dil çevirisini yaptığımızda hakkında bir sürü haber olduğunu görüyoruz. en doyurucu olanı şu:
bu haber sitesini google translate'ten çevirip okuyabilirsiniz. özet geçmek gerekirse
1. dyson 10 yıldır internette deprem tahminleri yapmaktaymış.
2. twitter bio'sunda yazan, earthquake prediction research institute diye bir oluşum yok. kendi uydurması.
3. 2013 yılında tayvan'da olan bir deprem ardından, "başka bir büyük deprem gelecek" şeklinde tahmin patlatmış ve meşhur grafiklerini yayınlamış. tesadüfe eseri 100km ötede bir deprem olmuş. bunu kariyerinin tepe noktası olarak gösteriyor.
4. sonrasında halkı paniğe vermek ve yanlış yönlendirmekten dolayı yaklaşık 6 bin dolar cezaya çarptırılmış.
5. bunun üstüne tüm odağını yurtdışına vermeye başlamış. türkiye de şu an en revaçta olanı.
6. dünyada depremi kesin tahmin eden ilk insan olduğunu ve nobel ödülü alacağını iddia etmekte.
hayatı hakkında
tsing hua üniversitesi fizik bölümü mezunu.
yüksek lisansını chiao tung üniversitesi'nde fizik üstüne yapmış.
sonrasında yazılımcı olarak ise başlamış. işler rast gitmeyince yilan bölgesinde fizik ve matematik öğretmenliği yapmaya başlamış.
benim anladığım kadarıyla bu beyefendi, bilimselliği kanıtlanamayan kendince bir yöntem geliştirmiş; bunu yurt dışında tahminler tutturarak kanıtlama peşinde.
kendi ülkesinde bunu yapamıyor çünkü kişilerin deprem tahmini yapması kanunen yasak. tayvan'da ciddiye alınan bir kişi değil. bilimsel çevrelerde bir kredisi yok. magazin bilim adamı veya amerika'da yol kenarında dükkan açmış ufo gözlemcisi ayarında biri.
takipçi sayısını arttırarak yurtdışından nemalanma peşinde. küçük bir cihaz yaparak bunu ev kullanıcılarına satmaya başlarsa ikinci bir tosuncuk vakası yaşayabiliriz.
bu adamı başta ciddiye alıp "deprem tahmini" yaptığı cihazları biraz inceledim
kendi web sitesinde de air 1 ve air 2 adıyla satışa sunduğu söylenen bu cihazlar arduino uno ve işlemsel kuvvetlendirici entegresinden oluşuyor. gördüğüm kadarıyla bir tane de örnekleme devresi var, kendisi sürekli sinyalleri örnekleme marifetiyle ayrık sinyallere dönüştürmeye yarayan bir devre ve ne konumuzla ne de adamın amacıyla bir ilgisi var.
işlemsel kuvvetlendiriciler, yani operational amplifierlar, yani opamplar besleme gerilimlerinin izin verdiği ölçüde bir girişine bağlı olan gerilimi veya iki girişine bağlı olan gerilimlerin farkını çıkışında kuvvetlendirmek için kullanılan bir devre yapısıdır. tamamen ohm yasasına, yani lisede vır diye adlandırdığımız {vi * r} eşitliğine bağlı çalışır. yani 5 volt ile çalışan ve beslediğiniz bir opampın girişine 2 voltluk bir gerilim uygulayıp kullanacağınız dirençlerle bu gerilimi 2 kat artıracak şekilde uygun bir ayarlama yaparsanız çıkışında 4 voltluk bir gerilim elde edersiniz.
ancak bu gerilimin pürüzsüz bir 4 volt olmasını beklememelisiniz. çünkü elektrik ve elektronikte gürültü denen bir kavram vardır. güç spektral yoğunluğu karakteristiklerine göre sınıflandırılan bu gürültüler yüksek frekanslı işaretlerdir, devrelerimizin giriş ve çıkışlarını çoğunlukla olumsuz yönde etkiler ve sapmalara yol açar. mühendisler olarak kurulumlarımızı ve hesaplarımızı buna göre yaparız.
şimdi konumuza, yani dyson lin denilen kişiye geri dönelim. bu adam ne yapıyor?
arduino uno adlı bir mikrodenetleyiciyle az önce bahsettiğim opamp devresinin çıkışını ekrana basıyor. tek yaptığı bu. bu opamp devresinde kuvvetlendirme bile yapmamış. sadece bir gerilim izleme devresi kurup giriş olarak bacaklardan birini açık bırakıp havayı (?) bağlamış (?).
gerilim izleme opampların sık kullanıldığı amaçlardan biridir. zaten adam da hava gerilimini ölçmesi dışında bir şey iddia etmemişti. ancak az önce gürültü denen bir kavramdan bahsettim. evet, opamplar da iç dirençlerinden ötürü ve kullandığımız yarı iletken teknolojisinin sonucu olarak gürültü üretir. bu adamın paylaştığı görseller opamp'ın karakteristiği gereği sahip olduğu gürültüyü ve havanın statik elektrik yükünü göstermekten başka bir şey yapmıyor. paylaştığı grafikler büyütülmüş olduğundan görünce wow dedirtiyor olabilir ancak maksimum 0.1 voltluk bir gerilim sapmasından bahsediyoruz. hava gibi modellemesi güç olan bir yalıtkanın sahip olduğu statik elektrik böylesine basit bir devreyle ölçülemez. bu sonuçların yardımıyla deprem analizi yapılması ise abesle iştigaldir. hele bu analizin kullanılıp konum tahmini yapılması işi iyice sahtekarlık seviyesine getiriyor.
peki bunca saçma bilgiyle kendisi nasıl birkaç depremi tahmin edebildi? kendisinin tahminleri konusundaki tutarsızlığı teyit.org ve bu tweet serisi çok güzel ele almıştı zaten. söyleyecek bir şeyim yok bunun üstüne.
ben bu yazıyı yazarken dyson lin, artık tahminlerini sadece patreon üzerinden açıklayacağını söyleyen bir tweet attı. amacı belli oldu. boşuna ellerimi yormuşum haha.