Dolma Kalemlerin Uç ve Gövde Yapıları Hakkında Bilgi Verici Bir Rehber
dolmakalem nedir, nasıl kullanılır, nasıl çalışır, temel problemleri nelerdir, hangi markaların kalemleri hangi ekolü temsil eder, iyi mürekkepler, iyi kağıtlar, revnak, sim, hare, gölge... hepsini anlatacağım.
ilk olarak çalışma sistemini anlatayım
dolmakalem bir kartuş veya piston sisteminde mürekkebi muhafaza eden kalem tipidir. mürekkebin akışını engelleyen bir damağa, ortasından ikiye ayrılmış, farklı ve özel metaller ile üretilen uca, daha da özel metaller ile üretilen uç topuna sahip makineler bunlar. üretimlerinde gerçekten ince bir metalurji ve kimya var.
çalışma mantığından ve damaklardan bahsedeyim
dolmakalemin damağı, mürekkebin tamamen aşağı akmasını engeller. ama özel bir kanal sistemine sahiptir. bu sayede uçtaki hava deliğinden hava içeri girer. kapillari ve yerçekimi sayesinde mürekkep tam istediğimiz gibi yazıya uygun şekilde akar. - bu yüzden ucun ve kağıdın yumuşaklığının bir limiti olmalıdır. çok yumuşak uç veya çok perdahlı kağıt kapillari efekti sıkıntıya uğratacaktır. damaklar genellikle ebonit veya abs olur. montblanc vaktiyle ebonit damak ile kalem göndermeyi bıraktı. şu an aurora, santini, bazı bock 8 numara uç kullanan markalar ve istek dahilinde türkiye'deki stüdyo ağaçkakan ebonit damak ile üretim yapabiliyor. ben her zaman ebonit damağın oyun değiştirici olduğunu düşünür, imkanım varsa tercih etmeye çalışırım. yani damakları çok severiz. yalnız tutamağı tutarsa, sizi dolmakalemden soğutabilir. bu noktada yapabileceğiniz tek şey su ile temizlemek. deterjan da ilave edebilirsiniz tabii, damaktaki sorunlar için profesyonellere danışmak sizin için en sağlıklısı olacaktır...
ikinci bahsetmek istediğim malzeme ise uç
pek çok farklı metalden mamül uç geçmişten günümüze kadar üretilmiş. günümüzde çelik, titanyum, paladyum, platin ve en çok altın kullanılmakta. paladyum ve titanyum uçlar yumuşak, semifleks diyebileceğimiz tipte, bozulmaya bir tık daha müsait uçlar. özellikle paladyum uçlar bozulursa tamir etmek epey can sıkıcı oluyor benim için. platin uçlar ise çivi gibi sert, ne için üretildiğini anlayamadığım uçlar, sevmiyorum ve tavsiye etmiyorum. altın ve çelik uçlarda ise böyle bir genelleme yapamıyoruz maalesef. çünkü tek tip çelik yok, ucu üreten ne kadar üstün bir uç ortaya çıkarmak isterse, o kadar üstün bir uç çıkıyor. altın uçlar ise belli oranlarda farklı malzemeler ile karıştırıyorlar, genelde 14-18-21k uçlar var. ancak 6-12-20-23k uçları da gördüm. altın oranı da ucun yapısı ile ilgili bir fikir vermiyor maalesef. yumuşacık bir montblanc 149 ucu ile sailor'ın cross için ürettiği çivi gibi peerles uçları arasında dağlar var. yeni başlayan kullanıcılar, çelik uç mu yoksa altın uç mu ayrımına düşüyor. ben altın ucu tercih ediyor, seviyorum. tamiri nispeten kolay, daha olması gerektiği gibi davranıyor ve gerçekten ucun bir hafızası var. ama çelik uçlu kalemlerim de yok değil... uçtan bahsedipte uç topları ve şekillerinden bahsetmemek olmaz.
öncelikle japon/avrupa ayrımından bahsedeyim
pek sevgili japon'lar kandiji alfabesi kullanıyorlar, bu sebeple bazı karakterleri daha ufak alana sıkıştırıyorlar. kalın uç ile bu namümkün. bundan sebep onların uçları avrupa dolmakalemlerine göre bir tık daha incedir. (m ise f gibi) ama broad uca gelindiğinde japonlar avrupa'yı yakalıyor ve anlamlı bir fark kalmıyor bence. uç topları, sadece kalınlık ile ayrılmıyor. bir de uçların belli törpülenmeleri var, ve bu şekilde özel karakterlerde uçlar elde edebiliyoruz.
ben de türkiye'de yaşayan bir nib grinder olarak kabaca bunlardan bahsedeyim
stub, cursive italic, crisp italic: sıralama soldan sağa doğru varyasyonu artacak ama yumuşaklığı azalacak şekilde sıralandı. en keskini crisp ıtalic, en yumuşak olanı ise stub. ben ise en çok cursive ıtalik uçları seviyorum. ikisinin tam ortası :) bu tipteki uçlar dikey çizgileri kalın, yatay çizgileri ince çekerler. yazıyı çok güzelleştiriyor, tavsiye ederim.
architect point: dikey çizgileri ince, yatay çizgileri kalın çeken uç tipi, hebrew karakterde yazanlar bu uçları çok severler, yazıyı çok değiştiriyor ve yazarken pek açı değiştirmeye gelmiyor. bence en özel uç kesimlerinden biri.
oblique: kalemi hafif yatay tutan, farklı çizgiler isteyen kişiler için uygun uç tipi, nedendir bilmiyorum, ama dolmakalemde eski olan kişiler oblik uçları daha çok tercih ediyor, seviyor. türkiye'de epey yaygın.
monoline: ucun kağıda değen tarafını tam yuvarlak şekilde törpüleyip çok yumuşak, hem dikey hem yatayda çok kalın karaktere dönüştürdüğümüz uç, pelikan'da lettering nib diye geçer.
uç tipleri böyle, ben biraz da gövde malzemelerinden bahsetmek istiyorum
dolmakalem yapımında temelde kullanılan birkaç malzeme var ve eskiden kullanılmış artık kullanılmayan malzemeler var. bence alamet-i farika reçinedir. (resin). sıcak bir hissiyatı var, dayanıklı, eskimez, kimyasal reaksiyonlara ve ısıya eski malzemelere göre çok dayanıklı bir malzeme. premium kalemlerin bir çoğu bu malzemelerden mamül. ebonit de sık sık kullanılıyor, özellikle japon urushi cilalı kalemlerde ve cleo skribent kalemlerde gördüm ben, ancak ilginç bir kokusu var, pek sevmedim. plastik ise günlük kalemlerin bir çoğunda gördüğümüz bir malzeme. lamy safari, kaweco sport vb kalemler plastik. ancak reçinenin hissiyatı yok, bir de reçine kadar cilveli gövdeler ortaya çıkmıyor.
makrolon: lamy 2000'in malzemesi. özel bir malzeme, hissiyatı epey farklı. ben çok seviyor olsam da bazı kimyasallara karşı çok tepki verebiliyor, dikkatli olmalı.
hard rubber: vintage kalemlerde, genellikle waterman'larda görülen malzeme tipi, doğrusu hiç elime geçmedi. uv ışığa duyarlı olduğunu sanıyorum ama yanılıyor da olabilirim.
selüloid: eski dolmakalemlerin pek çoğunda kullanılan malzeme. hissiyatı, ele oturuşu, ağırlığı çok güzel. ama reçine'nin dayanıklılık avantajları selüloid'te yok diye biliyorum. özellikle sıcaklığa, kimyasallara çok dayanıksız olduğu için günümüzde reçine tercih ediliyor.
eğer benimle tanışmak, kalemlerinizin uçlarını özelleştirmek isterseniz instagram aracılığıyla bana ulaşabilirsiniz. sevgiler :)