Dünya Gibi Yaşanabilir Olduğu Tahmin Edilen Kayalık Gezegen: Proxima Centauri B
Nedir, ne değildir?
proxima centauri b, yapılan son simülasyonlara göre teorik olarak yaşam olma olasılığının ciddi derecede yüksek olduğu bir gezegendir.
en yakın komşu yıldızımızın (proxima centauri) yörüngesinde dolaşan ikinci bir dünya olabilir ve yeni simülasyonlara göre burası yaşam için rahat koşullara sahip olabilir.
proxima b’nin kabaca dünya boyutlarında kayalık bir ötegezegen olduğu ve yıldızının yörüngesinde seyreden bu ötegezegenin teorik olarak suyun göller ve akarsular meydana getirebilmesi için ortamın ne çok soğuk ne de çok sıcak olduğu varsayılan yaşanabilir bölgede olduğu düşünülüyor.
kulağa hoş geliyor fakat hala proxima b hakkında bilmemiz gereken birkaç şey var
bir atmosfere ya da suya sahip olup olmadığını dolayısıyla da sıcaklıkların nasıl olduğunu, varsa atmosferini yıldız alevlenmelerinden koruyan bir manyetik alanının olup olmadığını, belki de yıllar once kömür gibi yanıp yanmadığını bilmiyoruz.
exeter üniversitesi’ndeki bilim insanları, birkaç farklı senaryonun nasıl oynatılabileceğini görmek için proxima b verilerini genellikle dünya’daki iklim değişikliğini modellemek için kullanılan met office birleşik modeli’ne aktardılar.
proxima b’nin dünya benzeri veya sadece azot ve karbondioksitten oluşan daha basit bir atmosfere sahip olması durumunda, sıvı suyu desteklemek için rahat bir sıcaklığın muhafaza edilme şansı olduğunu buldular.
bu sonuçlar, bilim adamları simülasyona birkaç teorik anahtarı fırlattığında bile geçerliliğini korudu. proxima b yörüngesinde seyrettiği yıldızına çok yakın konumda dönüyor, bu da bir tarafının sürekli olarak ışık kaynağıyla yüzyüze kalırken diğer tarafının karanlık ve soğuk kaldığı anlamına geliyor. bu senaryoda bile sıcak tarafı maksimum 62 derece fahrenayt olarak ortaya çıktı. soğuk taraf ise yaklaşık -190 derece, dolayısıyla burası gelecekteki kolonilerimizi oluşturmak için en uygun yer olmayabilir.
benzer şekilde, proxima b’nin merkür benzeri bir yörünge dışmerkezliğine sahip olması durumunda, yani güneşin etrafında her iki defa döndüğünde kendi ekseni üzerinde üç kez dönerse bazı bölümleri hala suyu destekleyebilir. tabi dünya benzeri bir atmosferi varsa…
bu sonuçlar diğer iklim modellerinin öne sürdüğü ile aynı şekilde sıralanıyor, ancak hala bu ötegezegende neler olup bittiğini bilmiyoruz. öğrenmek için küçük uzay gemileri göndermek zorunda kalabiliriz.
kaynak: https://popsci.com.tr/…sa-yasanabilirligi-olabilir/
ilgili araştırma: https://www.aanda.org/…a/pdf/2017/05/aa30020-16.pdf
Kütleçekim kilidi?
proxima centauri b'nin, sadece bir yüzü yıldıza dönük kaldığı tahmin edildiği için gezegenin bir tarafının yüzlerce derece sıcaklığa ulaşırken diğer tarafının ortalama -33 derece civarında olduğu tahmin ediliyor.
henüz yörünge mekaniği ve kimyasal yapısı hakkında kesin bilgi olmayan gezegendir.
"tam olarak, dünya ve ay gibi, 1:1 şeklinde kilitlenmiş olabileceği gibi; güneş-merkür gibi 3:2 şeklinde de kütleçekim kilidine yakalanmış olabilir" deniyor. sürekli aynı yüzünün yıldıza dönük olup olmadığı muamma yani...
ayrıca gezegenin terrestrial, yani katı kabuklu, olup olmadığı da kesin olarak bilinmiyor henüz. sadece kütlesi için "dünya'nın 1,3 ile 3 katı arasında bir oranda" olduğu söyleniyor. süper dünya da olabilir, atanamamış neptün de yani...
Gidebilir miyiz?
strasbourg üniversitesini'nin tezlerini incelerken karşıma dünyamıza çok benzeyen, yaşamsal kanıtları bulabileceğimiz proxima centauri b gezegeniyle alakalı varış noktası hesaplamalarına konu olan makaleler dikkatimi çekmişti, 4,367 ışık yılı olan bir yerin uzaklığı ile ilgili edindiğim bilgileri burada da paylaşmak isterim. buradaki merak tamamiyle ışık hızına ulaşmayı hedeflemektedir, günümüzde imkansız görünen kavramları pek bir severim... şimdi bu gücü de elde ettiğimizi varsayalım, günümüz teknolojisinde james webb teleskobunda kullanıldığı gibi roket sistemini hidrazin ve dinitrojen tetroksit ateşleyiciler ile yaklaşık 6 sene kadar hiç bitmeden kullanılması gerektiğini hatırlatmam gerekiyor.
6 yıl bizim için minimum 299.792.458 metre yani 1 ışık hızına erişebileceğimiz süreye kadar yetecektir, yetmese de olabildiğince ışık hızına yaklaşacaktır. 6 yıl boyunca, yetecek yakıtı taşıyabilecek bir uzay gemisi yapmayı başarırsak, itici güçlerin hiç bitmediğini de düşünürsek, ilk 2 sene 149.896.229 metre, yani 0,50 ışık hızına, 5. yıla kadar da ışık hızının neredeyse 277.308.023, yani 0,85'ine kadar hızlanmış olurdu. bu şekilde yol almaya devam ederse 6 yılın sonunda ışık hızının 0,99'a kadar hızlanan gemi gerçek ışık yılı kavramını yakalayıp varacağı hedefe yeteri kadar zaman elde edebilecektir. tek sorun, herkes ışık yılı hızıyla ulaşan geminin sonuna yaklaştığında yine yavaşlaması için itici kuvvetin ters orantıda çalışması gerekmektedir.
şimdi 3 teoriyi baz alarak proxima centauri b gezegenine ulaşım teorilerini paylaşacağım:
1. günümüzde uzaya fırlatılan gemileri baz alırsak 60,000 metre hızında buraya yol almanız taktirde ortalama 75,000 yılda ulaşmış olacaksınız, bu ömrünüze yetmeyecektir, bir tek kolonileşmiş gemide varılabilir veya mikrop taşımak için kapsüller gönderilir, o da işe yarar mı bilinmez.
2. ömrünüzün yeteceği zamana kadar varmak gerekseydi; ışık hızına ulaşamasanız da normal bir nominal hız değerini yakalayabilseydik, bu bahsettiğim 0,5 yarı ışık hızının minimum değeri %13'lük seviyesinde tutuyorum, yani 129.510.341 metre hız olmalıdır ki 36 yılda bu gezegene rahatlıkla ömrünüzün yeteceği zamanı yakalamış olurdunuz.
3. 0,50 ışık hızı bana göre çok makul geliyor, ki bu bence muhtemel bir hız olarak 2*4,367 yıl*c/(0.5c)8,734 yıl demek oluyor (proxima centauri b 4.367 ışık yılı uzaklığındadır). 9 yılda varacağınız bir yer için 149.896.229 metrelik 0,5 ışık yılını hedeflerseniz çok da uzun bir zaman dilimi olarak görünmüyor. itici güç ve ters kuvveti oluşturmak için 2+2=4 sene de üzerine eklediğinizde toplamda 13 senede varmış oluyorsunuz.
4. eğer 1 ışık hızına ulaşabilirsen zamanı da yakalamış oluyorsunuz, 4,4 yıl kadar bir süre diliminde hedefinize varabileceksiniz ancak gidişin olduğu gibi varış noktası için de uzun bir süre yavaşlamanız gerekecek, ters orantılı kuvvet sistemini ne kadar hesaplasanız da, zaman kavramında kaymalar nedeniyle yörüngeyi sabitleme oranı bir hayli düşecektir. bu durumda varılacak gezegene gelmeden 8 veya 10 sene öncesi kadar bir sürenin harcanması gerekmektedir, eğer doğru zamanlarda ters kuvveti başaramazsanız çarpışma sonucu zamanda sadece ışık hızında gitmiş birisi olarak anılırsınız, bu nedenle ışık hızında bu gezegene yol almak için gidişte 6 senelik o gücü harcayacaksınız, geri kalan 6 ve 2 senelik zaman diliminde yavaşlayıp rotanızı yine sabit tutmaya çalışacaksınız, ki bu da ışık hızı süresi için bize yakın göründüğünden ışık hızında buraya yol almak zarardan başka bir şey kazandırmayacaktır, sen 6 senede bu kuvveti yakalayana kadar, zaten yolu çoktan tamamlamış olup gezegeni geçmiş olacaksın, bu da kulağa pek hoş gelmiyor. ışık hızı olarak düşünürsek bu gezegen ışık hızında ulaşabilmek için oldukça yakıdır, bu nedenle 0,5 ışık hızı teorisi çok daha akıllıca bir seçimdir. ışık hızını daha uzak gezegenler için değerlendirmek mantıklı olacaktır.
kağıt üzerinde hesaplamaktan yorulanlar buradan da hesaplayabilirler: https://www.wolframalpha.com/…vistic.v_0.5c&f4=0.5c
bir sonraki paylaşımımda dünyanın 4,2 ışık yılı uzaklığındaki proxima centauri b adlı gezegenin tezlerini derlemek olacak. şunu da unutmadan eklemek istiyorum, ekosistemin ana parçası ay gibi bir uydunun solar sistem yörüngesinde dönen gezegenin açısını ayarlaması çok önemlidir, uydusuz bir gezegen kör gibi olabilir, uzaktan yaşamsal kalıntıların olacağına dair çok büyük bulgular işaret eder ancak gezegenin ısısı, atmosferin çok geniş olmaması önemli etkenlerden sadece birisi. proxima centauri gibi güneşi andıran gezegenin fotosenteze izin verip vermeyeceği, adhezyon kavramının işe yarayıp yaramayacağı henüz bilinmiyor. toprağa ayak bastığında hiç bir verim elde edememe riskin oldukça fazla, bu nedenle tek bir şansın varsa gideceğin yeri iyi hesaplamalısın.
Final notu
proxima centauri yıldızında 24 mart 2017'de oluşan parlama sebebiyle proxima b'nin çok yüksek ısı ve radyasyona maruz kaldığı tahmin ediliyor. son birkaç milyar yıldır da bu tip parlamaların proxima centauri yıldızında tekrarlandığı göz önünde bulundurulunca, proxima b gezegeninin yaşanabilir, yaşam destekleyici özelliklere sahip olma ihtimalinin düştüğü söylenmiş. yıldızdaki bu tip parlamalar gezegenin atmosferine zarar verir ve gezegendeki sıvı suyun buharlaşmasına yol açabilir.