bu yazımda öncelikle şehre giriş, gezilecek yerler ve fiyatları ile yeme-içme kısmı yer alacak, son bölümde ise genel bir moskova izlenimi ile mini bir istanbul kıyaslamasını bırakacağım.

1. giriş

ben st. petersburg'tan buraya trenle geldiğim için havaalanı prosedürlerine değinemeyeceğim ancak siz ilk kez rusya'ya moskova üzerinden geliyorsanız şehir merkezine gidiş için iki farklı yöntem var: birincisi metro - diğeri ise aeroexpress dedikleri bizdeki havaş. sanırım aeroexpress daha hızlı gidiyor fakat ücreti onun 500 rubleydi sanırım. metro kartınızı burada kullanamıyorsunuz.

dolayısıyla aceleniz yoksa vnukovo havaalanı'ndan metroya inerek normal günlük biniş kartınızı alıp şehir merkezine geçebilirsiniz. zaten metro kartını alacaksınız. ki 3 günlük sınırsız biniş kartına 520 ruble ödüyorsunuz. ekstra shuttle için neden para ödeyesiniz?

trenle geliyorsanız şayet tren garı ana meydana yakın değil. ama garın içinde yine metro hattı var. yine buradan günlük biletlerinizi alıp istediğiniz yere gidebilirsiniz.

nasıl, ne şekilde gidebilirim diye soracak olursanız yandex maps uygulamasını indirin; o size neye bineceğinizi, nerede ineceğinizi adım adım söyleyecektir.

* konaklama için şehrin uzaklarını da tercih edebilirsiniz çünkü metro sayesinde aslında her yer yakın. önemli olan otelinizin şehir merkezine değil, bir metro istasyonuna yakınlığı olsun. ben otelimi kızıl meydan'a 11 km ötede bir yerde buldum. 3 yıldızlı ve kahvaltı dahil bir otele 3 günlüğüne 14.000 ruble (140 euro) ödedim. otelinizi ayırırken yandex maps kullanın derim. bazı otellerde indirim kuponu veriyor. otele tıkladığınızda rusça yeşil bir ikon çıkıyor. ona tıklayınca indirim kuponu uygulanmış bir biçimde otelin rezervasyon kısmına geçiş yaparsınız.

türkiye'ye dönüşte pasaport kontrolünde mini bir aksilik yaşandı. memure hanım başka bir polisi çağırdı, bir şeyler sordu ve beni koridorun sonuna götürdü. pasaportumu alıp bir odaya girdi ve benimle birlikte tacik bir kız da bekliyordu. ne olduğunu anlamadık. sonra pasaportlarımızı geri verdi. ne olduğunu sorduğumda "pasaporttaki sen misin" diye sordu. "tabii ki" dedim. 3 sene önceki fotoğrafımla şimdiki halimi benzetemediler belki. bir şey olmadan geçtim.

2. gezilecek yerler

red square: elbette ilk durağımız meşhur kızıl meydan. ikonik st. basil's cathedral'inin önünde doğru açıyla fotoğraf çekinmeye çalışacak ve lenin mozolesini göreceksiniz.

gum mall: kızıl meydan'ın içerisinde yer alan bu avm'nin tarihi bir konsepti var. ancak ülkeye karşı yaptırımlardan dolayı birçok ünlü markaların mağazası kapalıydı. kapılarında ise "geçici süreyle kapalıyız" denilmişti. yani yaptırımdan dolayı vs. gibi bir ibare yazmamışlardı. dior, hermes, cartier, hugo boss gibi mağazaların içinde yalnızca boş mankenler duruyordu.

alexander garden: yukarıdaki yerleri tamamladıktan sonra alexander bahçesinin içinden geçip kremlin sarayı müzesine doğru yola koyulabilirsiniz.

grand kremlin palace: giriş ücreti 750 ruble. kremlin sarayının içindeki tüm kilise, katedral ve müzelere giriş hakkınız oluyor. sadece armoury chamber adlı müzeye giriş yapamıyorsunuz. buraya giriş için ayrıca 1.000 ruble ödemeniz gerekiyor.

ben açıkçası gerçek bir sarayın içerisine gireceğimi düşünmüştüm ancak öyle olmadı. çevrelenmiş geniş bir alan içerisinde park ve birkaç katedral bulunmakta. yine her binaya girişte biletinizi kontrol ediyorlar. armoury chamber'da daha çok imparatorluk dönemine ait kıyafetler, eşyalar, savaş aletleri vs bulunmakta. ben saray daha önemlidir diyerek armoury chamber için bilet almamıştım. sizin merakınız varsa gelmişken buraya da bilet alabilirsiniz tabii.

pushkin museum of fine arts: st. petersburg'daki ermitaj müzesi'nin bir tık daha küçük versiyonu olarak tanımlayabilirim. ancak giriş ücreti daha pahalı: 650 ruble. burada da yine birçok medeniyetin (özellikle antik yunan) tarihi eserleri ile resim ve heykel çalışmaları yer almakta. gayet güzel bir gezi oldu. devasa heykeller ilgi uyandırıcıydı. buraya gelmekte yarar var diyebilirim. sanata ve tarihe doyacağınız 1 saatlik gezi sizi bekliyor olacak.

cathedral of christ the saviour: müzeden sonra burası yürüme mesafesinde.

bolshoi theatre: bu tarihi tiyatroda özellikle ana binasında fırsatınız varsa bir performansı canlı izleyin. normlade bu tiyatroya turistik ziyaret için para vereceğinize hem bir opera dinlemiş olur hem de tiyatroyu görmüş olursunuz. ancak elinizi çabuk tutun. ben iki gün sonraki oyuna bilet bulamadım. maşallah biletler tükeniyor.

tchaikovsky concert hall: ancak şansımı bu yerde kullanabildim. moskova devlet senfoni orkestrası'nın icra ettiği güzel bir klasik müzik konserine katılabildim. balkon kısmından 1.000 rubleye bilet bulabilirsiniz.

mesela burada hoşuma giden bir durum da rus halkının sanata dair kültürü oldu. her sanatçı repertuarını tamamladıktan sonra normal bir şekilde salonca önce 3 defa alkışlanıyor. bu zaten türkiye'de de aynı şekilde yapılıyor. ve sanatçı 3'üncü kez sahneye çıkıp selam vereceği sırada bu kez daha önce görmediğim bir şekilde tempolu alkış tutulmaya başlanıyor. ve sonra sanatçı dinleyiciler için tek başına son bir parça daha çalıyor. o gece iki piyanist ve bir kemani solo bir şekilde kısa bir parça daha çalıp sahneyi terk ettiler. 2 saati aşkın bir konserdi ve içinde bulunduğum atmosfer muazzamdı.

tsaritsyno museum-reserve: şehrin epey dışında bulunan bu müze devasa bir parkın içerisinde yer almakta. buraya bir haftasonu gündüz vaktinizi ayırmanızı öneririm. müzelere girmesenizde binaların dışında, parkta dolaşmak; nehrin etrafında yürümek keyifli olacaktır. ki içeride birçok tarihi bina da var. sanıyorum burası yeni evlilerin fotoğraf çekimi için rağbet gösterdikleri bir yer. sürekli etrafta gelin ve damatlar gördüm.

hıı ben kalktım, 1.040 ruble vererek bu müzeye giriş bileti aldım. girişte bilet fiyatları çok farklılık gösteriyordu. ingilizce açıklamalar da yoktu. sıradaki birisinden yardım aldım ve bu bileti almamın daha iyi olacağını söyledi. ama 1.040 rublelik ne gördün derseniz koca bir hiç (ermitaj müzesinin 500 ruble olması cidden paha biçilemez). daha çok o sarayın vs. hikayesi anlatılmış, birkaç eşya vs var.

yine de kendime güzel bir şeyler çıkarabildim. bir adet sarayın genişçe salonu bulunmakta. bu salon gerçekten güzel duruyor ve burada da gelin ve damatlar fotoğraf çekiniyorlar. hemen yan tarafta ise rus tarihi kostümler kiralanıyor. e gelmişken buraya kadar 1.000 ruble vermişim, 500 ruble mi vermeyeyim diyerek ben de kostüm kiraladım. kostüm kiralayan başka birileri daha vardı. kraliçe olan birisiyle "birlikte fotoğraf çekinelim mi" isteğimi geri çevirmedi. gayet hoş bir anı oldu. şöyle bir örnek görsel bırakayım:

siz benim gibi tek başınıza gelmeyin. sevgilinizle, eşinizle gelirseniz çok güzel bir kral-kraliçe fotoğrafı anınız olabilir. bunun haricinde müze içerisinde hint kültürüne ait eserler sergilenmekteydi. diğer kısmında ise cam işçilikleri yer alıyordu.

moscow state university: en beğendiğim noktalardan birisi bu yer oldu. açık bir kampüs var ve otobüslerle üniversitenin önüne dek gelebiliyorsunuz. o muhteşem, heybetli binada okumanın nasıl bir his olduğunu tatmak isterdim. gerçekten muazzam. insan karşısında durunca ''burada dünyanın en saygın proseförleri yer alıyor olmalı'' diye düşünüyor.

kampüsün kendisi ise adeta bir huzur, esenlik, ferahlık cenneti. ağaçlı yollar, geniş yeşillikler, yerlere dökülmüş yapraklar, koşusuna çıkmış gençler... kendi üniversitemle kıyaslayamadım dahi. burada okumanın insana neler katacağını tahmin edezsiniz.

vorob'yevy gory: üniversiteden bu noktaya yürüyün ve şehri panaromik olarak seyretme imkanı bulun. yine buradan 250 ruble verip teleferiğe binerek luzhniki stadyumu alanına inebilirsiniz.

the ministry of foreign affairs: rusya dışişleri binası heybeti ve görkemiyle epey ilgi çekici. bu binada kim bilir hangi ülkelerde ne dolaplar çeviriyorlardır diye düşünüyor insan.

floating bridge: yine nehir üzerinde güzel manzaralara tanık olup fotoğraf çekinebileceğiniz bir nokta.

arbat street: bizdeki taksim caddesi gibi turistik bir cadde. sağlı sollu kafeler, restoranlar yer almakta. burada kesinlikle ama kesinlikle grabli adlı yerde yemek yiyin. yani ben ne yiyeceğime karar veremedim. her şey çok güzel göründüğü gibi ucuzdu da. balık güveç, salata, peynirli krep ve sos aldım. 700 ruble tuttu.

vndh: diğer bir turistik park ise burası. girişinden itibaren sonuna dek sağlı sollu birçok müzeler ve turistik binalar bulunmakta. öncelikle bu parkın başından sonuna doğru yürüyün. sol tarafta mini bir lunapark da yer almakta. ayrıca teleferik de vardı ancak çalışmıyordu. kullanamadım. bazı müzeler ücretli. bazıları ücretsiz.

ilginizi çekebilecek olanlar: museum of soviet arcade games ve moskvarium. birisinde eski sovyet arcade oyunları; diğerinde ise devasa bir akvaryum yer almakta. her ikisi de ilgi alanlarım olmadığı için girmedim, dolayısıyla fiyatlarını da bilmiyorum.

şimdi buraya kadar yürüdünüz, müzelere girip çıktınız ve yoruldunuz. ''e şimdi bu yolu geri mi yürüyeceğiz?'' derseniz hemen size bir tüyo: akvaryumun alanında mini bir otobüs durağı göreceksiniz. oraya her 15 dakikada bir servis geliyor ve sizi alıp kozmonotluk müzesi ile metro girişine ücretsiz bir şekilde bırakıyor.

museum of cosmonautics: servisle bu müzenin önünde inip 350 ruble vererek sovyetler tarihinde yapılan uzaya seyahatler hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz. yuri gagarin'in ilk uzay deneyimi, diğer yapılan çalışmalar, uzay roketlerinin parçaları, replika kopyaları, uzay kostümleri vs. uzaya dair ne varsa burada bulabilirsiniz. içindeki otomatlardan uzayda astronotların yediği gıdaları 500 ruble karşılığında alabilirsiniz.

metro istasyonları: efendim malumunuz moskova, metro istasyonlarıyla ünlüdür. müthiş bir metro ağı olmakla birlikte kimi durakları ise adeta bir müze, bir sanat eseri ya da bir saray gibidir.

sokolniki park ile izmailovsky park olanlar ise diğer büyük, rahatlatıcı yürüyüş yapabileceğiniz büyük parklar.

gorky park eklemesi: orada yaşayan birçok yazardan ''bu parka keşke gitseydiniz'' yönünde mesaj aldım. içerisinde göl ve deniz bisikleti varmış. sincapları da besleyebiliyormuşsunuz. aslında bu parka gitmek için parkın metrosunda inmiş ama sonra gözümde büyüyünce vazgeçmiştim. hata yapmışım sanırım. o yüzden bunu da buraya ekleyeyim.

novodevichy cemetery eklemesi: yine buraya da uğramak aklıma gelmedi. nazım himet ran'ın mezarı da buradadır. ziyaret etmek isteyene hatırlatmış olalım.

dream island: mini bir tematik disneyland parkı. çocuğunuzla gelmiyorsanız ya da çocuk ruhlu değilseniz size göre olacağını sanmıyorum.

bunker: şehirde 42 ve 703 numaralı sığınaklar var. ilkinin girişi 1.800 ruble, diğerinin ise 600 ruble. açıkçası 1.800 ruble çok pahalı geldi bana. diğerine de gitmeye hevesim kaçtı.

3. yeme - içme

nedense burada çok fazla yemek yeri deneyimleyemedim. ancak deneyimlediklerimle, listeme kaydedip de gidemediğim yerleri bir fikir vermesi açısından buraya bırakmak isterim.

* grabli: az önce yukarıda da değindiğim üzere arbat caddesinde yer alan bu yere mutlaka bir uğrayın derim.

* pushkin cafe: epey ünlü bu yerde yer bulmak pek mümkün değil. tahmini 1 saatlik bekleme süresi ile sizi bar kısmında ağırlayabilirler.

* i love cake: kahve ve tatlı ihtiyacınızı karşılayabileceğiniz iyi bir yer olacaktır.

* moloko: yine çok kaliteli bir restorandır.

* cafe tchaikovsky: çok ama çok güzel tatlıları var. konser salonunun altında yer alan bu kafede konserinizin başlamasını beklerken bir şeyler yiyebilir, içebilirsiniz. ben tok olduğumdan tatlı yemiştim ve çok beğendim. diğer masalarda kocaman bir tabak ve somon balıklı bir yemek yiyorlardı. merak etmedim değil.

* eurospar adlı marketten mesela pizza, sushi, salata gibi şeyler denedim. hem çok ucuz hem de beklediğimden daha lezzetli çıktılar. yine birçok et, tavuk ve balık yemeği; fast-food tarzı yemekler yer alıyor. çeşit çeşit salata bar kısmı da var.
____
şehirde elbette gece hayatını da merak ediyorsunuzdur. ben gece kulübünden ziyade pub/bar tarzı sevdiğimden buraları deneyimledim. bunları da yazayım hemen:

* dark patrick's bar: bir irlanda barıydı ama pek hoşuma gitmedi. bir içki içip ayrıldım. biralar 300-350 ruble; kokteyller ise 400-450 ruble.

* kozlov club: bir binanın en son katında, hafta sonları girişinin ücretli olduğu (1.500 ruble) bir yer burası. canlı müzik 23:00'e doğru başlıyor ve kalabalıkta bu saatten sonra geliyor.

* shirokuyu na shirokuyu: lokal insanların takıldığı samimi bir yer arıyorsanız buraya gelin. burada da fiyatlar aynı segmentte. daha sıcak bir ortam vardı. ister mekanın içerisinde oturun, isterseniz içkinizi elinize alıp dışarıda takılın. size kalmış.

4. genel moskova izlenimi ve istanbul karşılaştırması

* tam bir başkent ve tam bir metropol havası var. gayet büyük bir şehir. st. petersburg daha avrupai ve sanatsal açıdan daha estetik bir şehirken moskova'da kendimi daha çok rusya'da hissettim. gerek lenin heykel ve portreleri, komünist propaganda gibi birçok anıtta kullanılan semboller vs. bir rus şehrinde olduğumu her seferinde daha çok hatırlattı.

* ingilizce ya da latin alfabesine karşı bir gıcıklıkları mı vardır bilinmez ancak koskoca moskova havaalanının dış hatlar -bakın tekrar ediyorum dış hatlar- bölümünde bulunan kafe/restoranda dahi ingilizce menü yok. allah'tan metro duraklarını latin alfabesiyle yazmışlar da nerede ineceğimi anlayabiliyorum. halkın çoğunluğu da ingilizce pek bilmiyor ancak siz ne vakit ingilizce konuşsanız sanki bir mahcubiyet duyuyorlar. sizi anlamadıklarını utangaç bir gülümsemeyle belli ediyorlar.

* politik yakınlıktan mı yoksa coğrafik yakınlıktan mı bilemem ancak çince tabela daha çok. e haliyle şehirde çinli de çok. çinlilerin haricinde bir de türki cumhuriyetler'den insanlar gördüm. genellikle marketlerde kasiyerler, avm ve restoranlarda temizlikçiler gibi hizmet sektöründe çalışanlar ekseriyetle kazak, kırgız, türkmen tipli insanlardan oluşmaktaydı. çeçen tarzı sakal bırakan ve müslüman ruslara da rastlamak mümkün.

* güvenlik konusunda hiçbir endişem olmadı. birçok yerde 24 saat açık süper marketler bulunmakta. metrolar ise gece 1'e kadar açık. geceleri ıssız parklardan da yürüdüm ne bir korku ne bir gasp endişesi duymadım.

* çok canlı bir şehir. kalabalık bir insan topluluğu olmasına rağmen caddelerin, yolların ve binaların büyüklüğünden ötürü o kalabalıklığı hissetmiyorsunuz bile. yoğun insan kalabalığına denk gelmiyorsunuz. bir de herkes burada sakin. bir koşturmaca, alel acelelik yok.

* yukarıda haritasını paylaştığım metroları muazzam. insan gerçekten anlamıyor. hani başka ülkelerin 100 yıl önce yaptığı şeyleri biz neden yapamamışız o ayrı bir konu. benim anlamadığım, aradan 100 yıl geçse de biz neden hâlâ yapamıyoruz?

* yani pazar günü bu güzelim metroyu kullandıktan hemen sonra pazartesi işe gelmek için ben istanbul'daki metroya daha da çok sövdüm. 8 vagonlu gelen ilk metroya binemeden doldu. ikinci 4 vagonlu hınca hınç dolu geldi. ancak 3. metroya binebildim.

* ya insan sorguluyor: neden? allah'ın bir kulu bana açıklasın: yaklaşık 12 milyonlu bir şehir olan moskova'da bile metrolar 1.5 dakika arayla çalışırken 20 milyonluk bu şehirde neden metro aralıkları 4-5 dakika? böylesi bir şehirde neden 4 vagonlu metro var? neden hepsi 8 vagonlu değil? bu kalabalık nüfusu, mevcut toplu taşımalar kaldırmıyor. bunu neden kimse görmüyor? bir de illa bir yürüyen merdiven ya da asansör bozuk olur. gel de çıldırma.

* istanbul bir tek ingilizce konusunda öne çıkıyor. bizim metrolarımızda, istanbul kart dolum yerlerinde vs. hep ingilizce anons veya dil seçeneği sunuyoruz. ne yazık ki moskova'da bu pek mümkün değil. burada yaşanılacaksa rusça bilmek şart gibi. ne kiosklarda, ne bilet otomatlarında ingilizce bir bilgi yok. st. petersburg'da ingilizce fiyat listeleri vardı mesela.

* hıı bir de istanbul'un metrolarında allah var şimdi arada bir çalışmasa da asansör var. moskova'da asansör imkanı olmadığı için engelli insanlar burada ne yapıyor diye bir düşündüm. hiç öyle birisine denk de gelmedim. bilenler varsa aydınlatabilirler.

* moskova'nın öne çıktığı konu ise metroda şebekelerin tam çekmesiydi. ben istanbul'da 5 metre aşağıya indiğimde bir tek duraktan durağa şebeke çekerken moskova'da belki 10 metre derine iniyorsunuz ve tüm yolculuk boyunca şebekeniz kesilmiyor.

sözün özü: ben moskova'da yaşardım

çok beğendiğim bir şehir oldu. hem şehir hayatını sunması hem ulaşım imkan ve olanakları hem de insanların gayet sakin, telaşsız oluşları beni cezbeden etkenler oldu. istanbul'da metroda vagona binmek için dahi inenleri beklemeyen bir güruhtan sonra burada insanlar boş vagonda dahi oturmayıp ayakta bekleyebiliyorlar. hiçbir şeye aceleleri yok. gürültülü değiller, medeni bir izlenimleri vardı. ha keza yaya geçidine geçince duran arabalar. yani biz bunu kendi toplumumuza neden öğretemedik? o kadar büyük parkların, bahçelerin yeşilliklerinde neden çer çöp yok? o koca koca yollarda, kaldırımların bitki örtüsü neden izmarit değil?

ekonomik olarak da bana uygun geldi. tabii burada asgari ücret nedir bilmiyorum fakat bir türk'ün istanbul'da yaşama maaliyetinin, bir rus'un moskova'da yaşama maliyetinden daha fazla olduğunu düşünüyorum.

bakın ben orada haftalık 50 gb internet olan bir hattı toplam 300 rubleye (90 lira) aldım. hatta 3.000 mi demek istedi diye önce bir şaşırdım. çünkü çok ucuz gelmişti. kendi türk telekom hattımı ise burada düşürdüm ve türkiye'ye dönünce yedek hattımı çıkarayım dedim. bakın kendi üstüme olan bir hattın sadece yedeğini çıkarmak için 300 lira ödedim. şaka gibi. kendi yedek hattıma bu parayı ödeyince merak edip turist hatlarını sordum. 30 gb interneti olan hattı 800 liraya satıyorlar. yahu bu nasıl bir fiyat politikasıdır? rusya bir hattı 90 liraya satabiliyor iken biz nasıl bir hattı 800 liraya satıyoruz? ya da bir yedek sim kartın maaliyeti nasıl 300 lira olabiliyor?

rusya ukrayna'yı işgale kalkıştığı tarih olan 24 şubat 2022'de 1 dolar81 ruble imiş. şu an ise 99 ruble seviyesinde. yani birçok ülkenin yaptırım uyguladığı; instagram, facebook gibi uygulamaların dahi çalışmadığı ve hâlâ fiili bir işgalde bulunan bu ülkede bir senedeki döviz artış oranı %22.

herhangi bir ambargo veya yaptırım olmayan türkiye'nin 1 sene önceki (3 ekim 2022) dolar kuru: 18,50 lira. bugün 1 dolar ise 27,50 lira. aradaki artış oranı tam %48,6.

insan gerçekten hayret ediyor. o yüzden sevgili sözlük ailesi. çok kolay bir şekilde e-vizenizi alıp bu güzel ülkeye gelebilirsiniz. doyasıya gezip yiyip için. hiç öyle aşırı pahalı diye düşünmeyin. üstelik türk lirası, bu seviyelerdeyken dahi rusya tatil için bence uygun bir yer.

hı tabii ki kişinin eğlence anlayışına göre günlük 200 euro da harcarsınız, günlük 100 euro da harcarsınız. benim toplam 1 haftalık st. petersburg ve moskova gezim için ayırdığım bütçe 750 euro idi. kredi kartı geçmediği için ve herkes çok pahalı deyince +250 euro daha almıştım yanıma. ancak geziyi tamamladığımda toplam 600 euro harcamıştım. konaklamalarım da dahil üstelik. o sebeple maddi olarak zorlanmadan bir gezi programı oluşturabilirsiniz.

şimdiden iyi gezmeleriniz ve tatilleriniz olsun. aklınıza gelen herhangi bir soruda da çekinmeden sorabilirsiniz.

ekleme: ekşi sözlük'ten @stalinin sol bassagi adlı moskova'da yaşayan bir yazar engelli yolcu konusuna açıklık getirdi. metrolarda yürüyen merdivenlerin başında oturan görevlilere söyleyip bu kişiler yardımcı oluyorlarmış. yeni yapılan metrolarda ise engelli rampası ve asansörler mevcutmuş.

asgari ücret için ise 23 - 24.000 ruble civarı olduğunu ancak bu fiyata çalışılmadığını belirtti. kfc, burger king gibi yerlerde dahi maaşların 50-55 bin arası olduğunu, merkezdeki restoranlarda çalışanların ise 80 ile 100 bin arasında kazandığını belirtti.

En Güncel Fiyat ve Koşulları Tecrübe Eden Birinden: Saint Petersburg Gezi Rehberi