Endonezya'nın Sulawesi Bölgesinin İzlemesi Dahi Zor Olan Kültürel Davranışları
acayip farklı bir bölgeden ve bölgenin eşi benzeri olmayan kültürel davranışlarından bahsetmek istiyorum. endonezya'nın kuzeyi ile filipinler'in güneyinde kalan sulawesi'den.
sulawesi adası, 2020'nin başından itibaren yarasa çorbası muhabbetinin dolaşıma girdiği wuhan market fenomeni yüzünden, adada bulunan tomohon market isimli bir ekstrem pazar ile anıldı. çünkü bu pazaryeri, yarasaların açıktan gıda olarak satıldığı bir yer. fakat aynı zamanda bu bölge; çok eski, renkli ve değişik kültürlerin halâ yaşatıldığı bir alan. bölge insanları çok eski kabileleri ile binlerce yıla meydan okumuşlar. halâ ayakta olan makassar, bugis, mandar, toraja, bentong, duri, enrekang konjo pegunungan kabileleri, bu bölgenin temel yerlileri.
bu yazı, genellikle sosyal medyada yarasa pişirirken ya da yerken seyrettiğimiz bölge insanlarının mö 3000 yıllarına dayanan en ilginç geleneklerini anlatmak amacıyla yazılmaktadır. bu geleneklerin en yoğun olduğu bölge ise sulawesi adasında bulunan toraja! sözü uzatmayayım ve toraja ayinlerine geçeyim.
ma'nene ayini
bu sıra dışı gelenek "baruppu utara toraja' köyü halkının tüm dünyayı şaşkına çeviren bir geleneğidir. her 3 yılda bir ağustos ayındaki büyük hasattan sonra gerçekleştirilir. ailelerin ölmüş akrabalarının mumyalanmış cesetleri, konuldukları mağaralardaki tabutlarından çıkarılır, genç aile bireyleri (çocuklar ve torunlar) tarafından temizlenir. cesetlere yeni elbiseler giydirilir. bu işlem sırasında erkekler bir daire oluşturur ve ölmeden önceki üzüntüyü sembolize eden şarkılar söylerler. elbiseleri değiştirilmiş cesetlere bölgeyi gezdirirler ve cesetleri evlerinin baş köşelerine oturtup, saygı gösterirler. bu geleneğin asıl amacı, atalara saygıdır.
bu gelenek, genellikle aristokrat aileler tarafından büyük ve şaşaalı bir ayinle gerçekleştirilir. bu tören için, benim bizzat kaç para harcadıklarını sorduğum bir ailenin cebinden 50 bin tl ye yakın para çıkmış. konu ile ilgili (bkz: endonezya'daki ölü temizleme festivali) başlıkta, yazarlarımızdan bazılarının şaşkınlıklarına şahit olmak mümkün.
dilerseniz, bu videoya bir göz atabilirsiniz. videonun bol ceset görüntüleri içerdiğini belirtmeye gerek var mı? (yalnızca youtube üzerinden izlenebiliyor.)
rambu solo geleneği
ölüleri anma ve bir nevi cenaze töreni geleneğidir. türkçesi "yalnız işaretler" anlamına gelir. bu gelenekte, bir dizi çok ilginç ritüel ile öbür dünyaya göçmüş ölüleri onurlandırmak ana amaçtır.
oldukça etkileyici yerleşim yerleri ve ayinlerini disiplinli şekilde yapmaları ile bilinirler. ritüellerini de tapınaklaşmış şehir meydanında gerçekleştirirler.
bu geleneğin çıkışı hristiyanlık ve islamın doğuşu öncesine dayandığından, cenaze töreni sonrası ölen kişilerin ruhlarının nirvana'ya ulaştığı kabul edilirmiş.
uzun süren ve birçok etkinlikten oluşan törenlerin içinde; bufalo dövüşleri, yetenek gösterileri, ölümü ve yeniden doğuşları tasvir eden dans gösterileri, yüzlerce kişiye verilen ziyafetler sayılabilir. törenin büyüklüğü; ilgili ailenin zenginliği, sosyal statüsü ile orantılı olur ve maliyeti çok yüksektir.
merak edenler için videosu burada:
tinggoro tedong
çoğu kişi için izlemesi zor sayılacak bufalo(manda) kurban etme ritüelidir. toraja atalarının inançlarına veya "aluk todolo" olarak adlandırılan kavrama göre bufalo, ruhların "puya'ya", yani öbür dünyaya seyahat etmeleri için kullanılan bir hayvandır.
"pedang" ismi verilen kılıç benzeri bıçaklarla, bufaloların boğazlarına tek darbe indirirler! ardından bufaloların ölmeleri beklenir ve sonrasında yemek üzere etleri ayıklanır. çoğu turist için izlemesi zor olmuştur.
silaga tedong
"tinggoro tedong" gibi, "silaga tedong" (manda savaşı) da solo törenlerinde düzenlenen bir dizi gelenekten biridir. amaç, kederli aileler için eğlence ve heyecan sağlayacak bufalo dövüşleri düzenlemektir. silaga tedong, türkçeye manda savaşı olarak çevirilebilir.
sisemba geleneği
bu gelenek, büyük hasadı kutlayan gençler tarafından yapılır. tarlada veya açık bir yerde gerçekleştirilir ve genellikle iki komşu köyden gelmiş iki grup arasında yapılır. oyun başladıktan sonra, her iki grup ileriye doğru hareket eder ve rakibini tekmeler. birbirine tekme atan gençlerin arasında hakemler bulunur.
birisi yaralanır ya da hile yaparsa hakemin oyunu durdurma, kınama ya da oyundan atma yetkisi bulunur. oyun bittikten sonra, gruplar arasında intikam olmaması gerekir. biraz acımasız görünse de bugüne kadar çok az kişinin yaralandığı iddia ediliyor.