Eski Tarihteki Türklerin Kutladığı Bir Nevi Yeni Yıl Kutlaması: Nardugan Bayramı
ön türklerde ve islamiyetin kabulüne kadar olan süreçte bir çok türk topluluğu tarafından kutlanan bir bayramdır nardugan bayramı.
"nar" kelimesi güneş anlamına geliyor. "tugan (dugan)" kelimesi ise tahmin edeceğiniz üzere "doğan" demek.
inanışa göre 21 aralık'ta gece ve gündüz savaşmaya başlar, gece boyu süren savaşın ardından güneşin zaferi kazanmasıyla 22 aralık'ta gündüzler uzayıp geceler kısalmaya başlar. türkler, tanrı ülgen'e güneşi tekrar verdiği için dua eder ve yeryüzünün tam ortasında olduğuna inandıkları hayat ağacı altında bu bayramı kutlarlar, duaları tanrı ülgen'e gitsin diye ağacın altına hediyeler koyup, dallarına bantlar bağlayarak o yıl için dilekler dilerler.
sümerolog muazzez ilmiye çığ, yılbaşı kutlamalarını ve çam süsleme geleneğini eski türklere dayandırıyor. araştırmalarına göre türklerde "nardugan" adıyla kutlanan yılbaşı bayramının türklerden mezopotamya'ya göçen sümerlere, oradan da anadolu aracılığıyla eski roma'ya kadar gittiğini belirtiyor.
ancak nardugan, prof. dr. ahmet taşağıl'a göre türk yılbaşısı değil:
"nardugan, türk yılbaşısı değildir. türk yılbaşı geleneği 20 şubat'ta kutlanan beyaz bayram'dır. kışın bitişini simgeleyen beyaz bayram, tuva ve moğollar arasında kutlanmaya devam ediyor. kadim türkler göktanrı, budizm ve tabiat inancı olmak üzere üç farklı inanışa sahipti. çam ağacı türk coğrafyasında bulunmuyordu. çam fikri ve nardugan tezi, friglerden türeme. türklerin kutladığı "beyaz bayram"da et yenir, kımız içilirdi."
("bilge tonyukuk kazıları", türk yurdu, sayı:356, s.59, nisan 2017)