Ev Aydınlatma Seçimlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Detaylar
önce teknik terimleri girelim
watt: ne kadar fazla olursa cebinizden o kadar fazla para çıkacak anlamına gelen elektriğin gücü. watt veya kısaltılıp w şeklinde yazılır.
lumen: lambanın ışık gücüdür. lumen, lümen veya lm şekillerinde yazılır.
lm/w: bir ledin gücüne oranla ne kadar ışık ürettiği yani ne kadar verimli olduğudur.
örneğin 5 watt 800 lumen ve 9 watt 990 lm şeklinde iki adet led ampulünüz var. siz 9 watt olanı tercih ettiniz daha çok ışık veriyor diye. ama sorun şu ki ledlerde verim denilen bir şey vardır.
800/5160 lm/watt değerindedir 5 wattlık led ampul.
990/9110 lm/watt değerindedir 9 wattlık led ampul.
peki bunun bize ne faydası var?
led denilen elektronik malzemelerin kaliteleri vardır. en dandik verimsiz ledler kabaca 80-90 lm/watt değerindedir. en kaliteli verimli ledler 200 lm/watta kadar çıkar. yani nerdeyse kaliteli olanlarla iki kat verim alırsınız ödediğiniz aynı parayla. unutmayın her 1 watt icin para ödüyorsunuz.
üstelik her zaman doğru olmasa da genel geçer kabul verimi düşük olan ledler çabuk ısınır bozulur ömrü azdır. ama bu çok değişken parametresi olan bir konu.
yani sözün özü bazen 9 watt olan bir üründen 5 watt olan bir ürün neredeyse aynı ışığı verebilir. marketlerde sadece wattına bakarak çok ışık verir diye düşünmeyin. şu an bu konu son kullanıcılar tarafından bilinmese de önümüzdeki 20 yılda çocuklarımız tarafından bilinecek. hatta onların zamanında led ampul gibi ürünler bozulduğunda bakkaldan hadi o da olmadan elektrikçiden floresan malzemesi alır gibi driver, led, opak kısım alınabilir ve bütün ürünler birbirine uygun durumda olacak. ışıkla kalın.
biraz da flickr denilen olaydan bahsedelim
flickr; yani titreme demek. her elektronik malzeme gibi led ampulde de driver yani anlaşılır dilde basitçe adaptör vardır. fakat üreticiler maliyeti kısmak için dandik driver kullanabiliyorlar. bu da telefon kamerasıyla bakınca farkedilen ışık titremelerine sebep olabiliyor. bu ışık titremelerinin ise epilepsiye kadar yolu var. tabii ki son kullanıcı olarak bunu satın almadan bilemezsiniz. ama böyle bir şey satın aldıysanız gözle de fark ediliyor ise o led ampulü kullanmayın. özellikle led ampulü kullanmaya başladıktan sonra baş ağrısı gibi problemler çekiyorsanız bunu dikkate almakta fayda var.
yine aklıma gelen ikinci bir konu ise saf beyaz ışık almayın
sapsarı da değil ama beyaz ve sarı ortası naturel white dediğimiz kısaltması nw olan tonlar daha iyi. sebebi ise bugün telefonlarda da karşılan mavi ışığın vücudumuzda sirkadiyen dengesini bozması ve uyuyamaya neden olması. beyaz ışık içinde mavi ışığı da ihtiva eder. o yüzden mümkün olduğunca bembeyaz ışıktan kaçının.
yine ilgilisine cri denilen bir terimden bahsetmek istiyorum
led ampul alırken ambalajında yazabilir de yazmayabilir de. cri color rendering index' in kısaltmasıdır. türkçesi renk geri verim demektir. ışığın vurduğu yüzeyi ne kadar iyi nesnenin aynı renklerinde yansıttığını ifade eder. birimi yoktur. 0'dan 100'e numaralandırılır. hiçbir aydınlatma gereci 100 sayısına ulaşamaz. buna sadece öğlen 12'de bulutsuz bir havada güneş ulaşabilir. sarı ampul, floresan gibi ürünler nesnelerin rengini düzgün gösteremez. ortalama 70-80 civarıdır. hele metal halideler 50 falandır sanırım. bu noktada tek ayrılan profesyonel diyebileceğimiz floresanlardır. onlarda genel olarak 80'dir. ama çok pahalı olsa da 90 olanı da var. floresanlarda yazar bu kodlar. örnegin 827 veya 850 gibi rakamlar görebilirsiniz. 8 cri 27 ise kelvin denilen renk tonudur. 2700 kelvin sapsarı bir ışıktır. 5000 kelvin ise yumuşak bir beyazdır. ledlerde ise cri kalitesizlerde 70 kalitelilerde 90'a kadar çıkar. ama bunu paketinde yazmıyorsa bilemezsiniz.