Finalinde Boğaların Kılıçla Öldürüldüğü Boğa Güreşi Nasıl Ortaya Çıktı?
boğa güreşi? dün evde ferdinand adlı animasyonu izlediğimde aklıma düşen bir soru oldu bu mesele... animasyondan kısaca bahsedecek olursak: munro leaf'in 1936 tarihli the story of ferdinand kitabından uyarlanmıştır. film, arenada dövüşmektense tarlalarda çiçek koklamayı tercih eden nazik mi nazik ve de tontik yanaklı bir boğa olan ferdinand'ın öyküsünü anlatır. aynı hikayenin 1938 yapımı ferdinand the bull adında disney yapımı bir filmi de mevcut.
peki bu boğa güreşleri ilk nerede başlamış ve bu günlere kadar gelmiştir?
bildiğimiz anlamda ispanyol tarzı boğa güreşi, ispanyolca konuşulan birkaç ülkede uygulanan güreş türüdür; bu ülkelere bakacak olursak ispanya, meksika, ekvador, venezuela, peru ve ayrıca güney fransa ve portekiz'in bazı bölgelerinde hala yapılmaktadır.
boğa güreşleri, binlerce yıllık geçmişe sahip bir gelenektir ve insanlık tarihinin çeşitli dönemlerinde, farklı coğrafyalarda, farklı kültürel ve dinsel anlamlar kazanmış olsa da kökeni hakkında kesin bir tarih vermek zordur, ancak bir çok şey gibi bildiğimiz manada birçok öncülü var gibi görünmektedir.
bu kanlı gösteri, insanın doğayla ve özellikle de kendinden güçlü hayvanlarla olan ilişkisinin bir yansıması olarak değerlendirebiliriz. bundan dolayı ilk öncüllerini aramak için eski mısır, girit, mezopotamya ve hint kültürlerine bir bakmamız lazım. çünkü bu kültürlerde boğa, genellikle kutsal bir hayvan olarak kabul edilmiştir.
bu kültürlerde boğa, ne kadar kutsal bir hayvan olsa da özellikle m.ö. 2000’lerde girit'teki minos uygarlığı’nda yapılan boğa güreşleri, bu geleneğin en eski örneklerinden biri olarak tarihte yerini almıştır diyebiliriz.
muhtemel minos kültüründe boğalar, dini ritüellerin bir parçası olarak görülürdü ve boğalarla yapılan bu gösteriler, tanrılara sunulan bir tür adak veya hayranlık olarak kabul edildi ya da bu ritüeller, doğanın muhteşem gücünü ve bereketini simgeleyen bir tasvir olarak bir boğaya benzetildi ve insanoğlu da bu gücü onunla savaşarak kontrol altına alınması anlamına geldi.
fakat bizim bildiğimiz anlamda boğa güreşleri her şeyde olduğu gibi dönemin amerikası olan roma kültüründen geldiği düşünülmektedir. çünkü roma imparatorluğu döneminde boğa güreşleri, gladyatör dövüşleri ve hayvan-insan savaşları ile birlikte popüler bir eğlence biçimi olarak kendini göstermişti. ancak bu dönemdeki boğa güreşleri, bugünkü anlamda bir spor olarak değil(bence hala bir spor dalı değil), daha çok bir tür kanlı gösteri ve suçlu insanları cezalandırma yöntemi olarak kullanılıyordu.
modern manada ispanyol boğa güreşi ise ilk defe resmi olarak kral vııı. alfonso'nun taç giyme töreni onuruna düzenlenmiştir. o vakitler yani orta çağda boğa, bir kasaba veya köy meydanına bırakılırdı ve aristokrat bir kişi matador olarak hareket ederdi ve at sırtında uzun bir mızrakla bırakılan hayvanla dövüşürdü. işte ortaçağda boğa güreşlerinde hayvanı öldürmekle görevli olan kişiye matatoros yani boğa katilleri denirdi. asil kişilerden olan bu kişiler ispanya'nın kuzeyinde, bu meslek icra ederken hem iyi bir maaş alırlardı hemde saygın bir kişi olarak görünürlerdi. hal böyleyken bazı hükümdarlar onları şenlikleri için bile işe aldılardı.
daha sonraları 1726 yılına gelindiğinde matador olan francisco romero'nun aklına duş alırken (tamam burayı ben uydurdum :)) süper bir fikir gelir ve neden kırmızı bir pelerin (bu arada boğalar kırmızı rengi algılamazlar) ve kılıç ile arenaya çıkar. pelerini boğaya sallayıp son darbeyi de kılıçla yaparım ve çok havalı olur demiştir.
bunun gören diğer matadorlar sonra bu şekilde sahneye çıkacaklardır. daha sonra ise muhtemel bir yaralanma ve ölüm vakası olduğundan 1729 yılında 3 profesyonel boğa güreşçisi cuadrilla (bir matador ve banderillero ve pikadorlardan oluşan boğa güreşi ekibi) adında bir destek ekibiyle ilk kez sahneye çıkışı gerçekleşti ve bu günkü haline dönüştü diyebiliriz.
sonuç olarak
boğa güreşleri, tarihin derinliklerinden günümüze kadar gelen, birçok kültürel ve dini anlam taşıyan karmaşık bir gelenektir. ancak bu gelenek, günümüzün etik değerleriyle giderek daha fazla çatışmaktadır. boğa güreşlerinin geleceği, bu çatışmanın nasıl çözüleceğine ve toplumların bu spora karşı nasıl bir tavır alacağına bağlıdır. belki de boğa güreşleri, tarihin yozlu sayfalarında yerini alacak ve gelecekte sadece bir zamanlar var olan bir gelenek olarak hatırlanacaktır.
son...