Güneş Gibi Yıldızlardan Çok Daha Uzun Süre Yaşayacak Yıldız Türü: Kızıl Cüceler
kızıl cüce (red dwarf), evrende en çok sayıda bulunan ve en küçük çapa sahip yıldız türüdür. yüzey sıcaklıkları görece olarak düşük olduğu için kırmızıya yakın bir renkte görünürler.
buradan bir görüntüsüne ulaşılabilir
tüm yıldızlar gibi red dwarf yani kızıl cüceler de hidrojeni bir füzyon tepkimesi ile helyuma dönüştürmek suretiyle yaşam enerjilerini karşılar. ancak kızıl cücelerde hidrojen ve helyum sürekli sirkülasyon halinde olduğundan diğer yıldızlara göre bu füzyon hızı oldukça düşüktür ki bu sayede enerjilerini ekonomik kullanabilirler ve ömürleri diğer yıldızlara göre çok uzundur. güneşimizin boyutlarındaki yıldızların ortalama 10 milyar yıl yaşadığını düşünürsek, bir kızıl cücenin enerjisi onu milyarlarca yıl yaşatabilir. evrenin yaşı ise sadece 13.8 milyar yıl olduğu için kızıl yıldızların evrendeki son yıldızlar olacağı tahmin edilmektedir.
bilim insanları dünyamıza yakın çevrede bulunan her otuz yıldızdan yirmisinin kızıl cüce olduğunu öne sürse de, kızıl cüceleri dünyadan çıplak gözle görmek imkansızdır. bunun en büyük sebebi ise yukarıda bahsettiğim füzyon tepkimelerinin çok yavaş olması. daha az yakıt tüketiyorlar, daha az ışıma yapıyorlar ancak bu sayede daha sönük oluyorlar ve daha uzun yaşıyorlar. ağırlıkları, güneşin ağırlığının yüzde sekizi ile yüzde ellisi arasında değişmektedir.
uzun ömrü ve yörüngesinde kütlesi dünyanınkine yakın, su bulunduran gezegenler bulundurması, bu gezegenlerde tektonik faaliyetlerin bulunması, kızıl cüceleri evrenin başka köşelerinde yaşamı sorgulayan bilim adamları tarafından oldukça popüler bir hale getirmiştir.
burada küçük bir videosu da mevcut
buradan da hızlı kızıl cüce turuna katılıp, kızıl cüceler hakkında en temel on bilgiyi öğrenebilirsiniz. öyle çok aydınlanmazsınız ama ne bileyim, ortamlarda havanız olur.
bir kızıl cüce olan, karakteristik olarak güneşimize benzeyen ve ikiz yıldızı olarak nitelendirilen hd186302 isimli yıldız hakkında da üç numaralı kaynaktan daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Peki kızıl cücelerin gezegenlerinde yaşam var olabilir mi?
bir kırmızı cüce yıldızın sisteminde bulunan gezegenlerin yaşanabilirliği bilim dünyasında tartışma konusudur.
çok fazla olmalarına ve uzun ömürlerine rağmen, kırmızı cücelerin etrafındaki gezegenlerde hayatı zorlaştıracak birçok faktör vardır. ilk olarak bir kırmızı cücenin gezegenleri, kırmızı cüce ile aralarında kütleçekim kilidi olacak kadar yıldıza yakındır. (bkz: kütleçekim kilidi) bu da sistemdeki gezegenlerin, bir tarafının sürekli aydınlıkken diğer tarafının sürekli karanlık olmasına yol açacaktır. bu durum gezegenlerin iki tarafında aşırı sıcaklık değişimleri yaratabilir. bu durum dünya benzeri yaşam şekillerinin oluşmasına engel olacaktır. bu tür kütle çekim kilidine yakalanmış gezegenlerin atmosferlerinde de problemler kaçınılmazdır. sürekli gece olan bölge, atmosferi donduracak, bu durum sürekli aydınlık olan bölgenin, çıplak ve kuru olmasına yol açacaktır.
öte yandan yeni teoriler, kalın bir atmosferin ya da okyanus sistemine sahip olmanın ısıyı gezegende dağıtabileceğini ve iki tarafının da sıcaklıklarının benzer olabileceğini öngörmektedir. bu sistemde, jüpiter benzeri bir gaz devinin uydusunda yaşam için daha elverişli şartlar olabileceğine dair de teoriler vardır. uydu, gezegenine kütleçekim kilidiyle kitlendiği için yıldızın kütleçekim kilidinden kurtulacak ve yörüngesindeki bir turu ısıyı daha eşit şekilde dağıtacaktır.
ikinci olarak, kırmızı cüceler, elektromanyetik enerjilerinin büyük bir kısmını kızılötesi ışık olarak yayarlar. dünya'da bitkiler enerjilerinin çoğunu görünür spektrumla sağlarlar. aynı zamanda kırmızı cücelerin enerji çıkışlarındaki büyük dalgalanmalar, olası yaşam şekillerine zarar verecektir. bazı zamanlar aylar boyunca ışımaları %40 oranında azalırken, bazı zamanlar da parlaklıklarını bir iki dakika içinde iki katına çıkaran ışımalar yaparlar. bazı teorilere göre, yıldıza daha yakın olan gezegenler bu enerji dalgalanmalarına karşı atmosferlerini koruyabilirler. ama bu konu da tartışmalıdır.
kısacası şu an için, kırmızı cücelerdeki yaşam olasılığı konusu tartışmalıdır. mevcut veriler tam bir yanıt veremese de bazı öngörülerde bulunulabilir.