Güneş'i Su Dökerek Söndürmek Neden Mümkün Değil?
einstein'in pek ünlü e=mc^2 formülünü hepimiz az çok biliyoruz: eşitliğin solunda bulunan 'e' simgesi enerjiyi (energy), sağ tarafındaki 'm' kütleyi (mass) ve 'c' de ışık hızını (celeritas) temsil ediyor.
yani; aslında kütle, enerjinin bir başka formudur. herhangi bir maddenin içinde çok büyük miktarlarda enerji bulunmaktadır.
bu kadarını sadece formüle bakarak anlayabiliyoruz ama bu formül felsefi olarak da çok derin.
bir nevi hayatın kaynağını da açıklıyor.
formül, teknolojik olarak çağ atlamanın kapısını aralamıştır evet ama aynı zamanda felsefi olarak da insanoğluna çağ atlatmıştır.
geçtiğimiz günlerde bir tv programında şöyle bir soru sorulmuş: "güneş'i söndürebilmek için ne kadar su gerekir?"
ne kadar su olursa olsun, güneşi söndürmeye yetmez; çünkü güneş yanmıyor. su ile söndürebileceğimiz reaksiyonlar kimyasal reaksiyonlardır. güneşte olanlar ise kimyasal değil nükleerdir.
güneş'in çok büyük bir kısmı hidrojenden oluşur. o kadar çok hidrojen vardır ki, bunların bir araya geldiklerinde oluşturdukları yerçekimi kuvveti devasa boyutlara ulaşır. ara katmanlarda kalan hidrojen atomları maruz kaldıkları bu devasa kuvveti kaldıramaz ve atom bağları kopar.
aradaki kütle farkları da enerjiye dönüşür.
bu kütle farkı çok az gibi gözükebilir ama bunu c^2 ile çarpınca ortaya çıkan meblağın boyutunu idrak edebiliriz.
dolayısıyla aslında yeterince kütleye sahip her şey yıldıza dönüşür. örneğin, jüpiter çok büyüktür ama kütlesi sahip olduğu hidrojen atomlarını ezmek için yeterli değildir ve yanmaz.
ancak meteorlarla zaman içinde kütlesi sürekli artmaktadır ve eğer güneş sisteminin ömrü yeterse bir noktadan sonra jüpiter de bir yıldız olma potansiyeline sahiptir.
güneşte olan şey tamamen yerçekimi ve atomun yapısı ile alakalıdır. zaten güneşe su ile yaklaşamayız, daha güneşe varmadan su buharlaşıp uzaya dağılır ama diyelim ki hadi bir şekilde güneşe su döktük.
bu onu söndürmez tam tersine toplam kütleyi, dolayısıyla yerçekimini artıracağı için nükleer reaksiyonu hızlandırıp daha hızlı yanmasına sebep olacaktır.
e=mc^2 formülünden önce güneşte neler olduğunu bilmiyorduk. bu formülden sonra taşlar yerine oturdu ve insanlığın o ana kadarki gözlemleri bir anlam kazandı. artık insan evrendeki yeri hakkında elle tutulur birtakım teorilere sahip.
özetlersek, güneşte yerçekiminin etkisi ile madde enerjiye dönüşür ve her şey mikroskobik bir canlının bu enerjiyi kullanabilmeyi öğrenip ilk kez fotosentez yapmasıyla başlamıştır.