Hangi Yazım Doğru: Mostafa Mohamed mi, Mustafa Muhammed mi?
galatasaray`ın yeni oyuncusunun isminin ısrarla mostafa mohammed şeklinde yazılmasını yanlış buluyorum. adamın adı mustafa muhammed. kimliğinde arapça harfler ile mustafa yazıyor, mostafa değil. ingilizler bunu mostafa, fransızlar ise moustapha şeklinde yazıyorlar ve mustafa şeklinde telaffuz ediyorlar. adam buraya mısır`dan geldi, mısırlı ve anadili arapça. kendisi de, mısır resmi makamları da isminin latince yazılması gerektiğinde ingilizce dilini tercih ediyorlar ve mostafa şeklinde yazıyorlar. yani kendisi de mısır dışında ingilizcenin yaygınlığı dolayısı ile dış dünyaya ingilizce versiyonunu kullanıyor. sosyal medya hesaplarında adının ingilizce halini kullanıyor. türkçe, fransızca vs. şeklini kullanmıyor. bu tercihler bizi ilgilendirmiyor ama adamın ismi mustafa, bizim bildiğimiz mustafa.
ancak biz neden ingilizce halini kullanıyoruz, onu anlayamıyorum. bu isimler bizde zaten var. olmasa bile arapça, rusça veya japonca isimleri kendi dilimize çevirmek yerine ingilizceye çevirip kullanıyoruz. mustafa ve muhammed isimlerini yıllardır kullanıyoruz. adamın ismini arapçadan türkçeye çevirmek için önce arapçadan ingilizceye, sonra türkçeye mi çevirmemiz gerekiyor? mostafa yazıp mustafa okumamızın sebebi nedir?
peygamberin ismini de mohammed mostafa (saw) şeklinde değiştirmemiz gerekiyor mu? yoksa sadece bu futbolcuya has bir durum mu? bu durumda ali ismini aly, abdullah ismini abdalla, halit ismini khalit şeklinde de güncelleyecek miyiz?
mısır resmi makamları pasaportu iki dilde hazırlıyor: arapça ve ingilizce. ve ingilizce kısmında mostafa yazıyorlar pasaporta. çünkü ingilizce yazılısı mostafa. tercihen ingilizce seçilmiş çünkü uluslararası en yaygın dil o. bizde ikinci dil olarak ehliyetlerin, pasaportların üzerinde ingilizce yazıyoruz. ama arapça dan türkçeye bir ismi telaffuz etmek yazmak istediğimizde neden ingilizce halini yazıyoruz? adamın adı mustafa, mostafa değil. mostafa ingilizce yazılısı. okunuşu yine mustafa.
bunun diğer örnekleri rus ismi olan nataşa isminin ingilizce natasha şeklinde yazmamız. rusça bir ismi türkçe yazacaksan okunduğun gibi yazarsın. sanırım bu konuda doğru aldığımız doğru örnekler eski rus yazarlar. dostoyevski mesela. ingilizler dostoyevsky şeklinde yazıyorlar doğru telaffuz edebilmek için. taibi o zamanlar halk cahil olmadığı için bu şekilde yerleşmiş. ancak başlığa yazanlardan görüleceği gibi daha adam olayı anlayamıyor bile. halbuki tdk'ye göre aleni bir dil bilgisi hatası bu.
yabancılar, mustafa kemal'in ismini osmanlıcadan çevirdikleri erken dönem çalışmalarında moustapha (o zamanlar yaygın kullanım fransızca idi) yazardı. peygamberin ismini de mohamed mostafa, cemal kaşıkçı`nın işimini jamal khasoğği, mekke'nin ismini macca, kahire`nin ismini cairo diye yazıyor. peygamber hala arap. onun ismide mostafa mı olmalı?
ayrıca ben demiyorum ki adamın muhammed olan adını bizdeki dönüştüğü hali ile muhammet ya da mehmet yapalım. bunu istemiş olsaydım o zaman teknik bir hata yapmış olurdum. bugün bir arap sporcu ingiltereye transfer olursa mostafa, önce fransaya transfer olursa fransızların yazacağı gibi moustapha şeklinde ismini formaya yazıyor.
yurt dışında yaşıyorum. mısır, suudi arabistan. israil, hindistan ve iran sürekli bulunduğum ülkeler ve hepside arapçanın değişik hallerini konuşur. arapçada o sesi vardır. arap alfabesinde sesli harf yoktur. sadece sessiz harfleri yazarlar ve sesli harfler etre, otre, hamza gibi kelimelerin aşağısında yukarısında gördüğünüz hareke denilen yardımcı harfler ile yazılır. günümüzde, mısır ve suudi arabistan'da ( iran ve hindistan'da kullanımı devam ediyor) artık harekeler de kullanılmıyor. okuyucunun kelimeyi cümlenin gelişinden bilmesi bekleniyor. bu saydığım tüm ülkelerde pasaportlar ana dilde ve ikinci dil olarak ingilizce olarak hazırlanıyor. dolayısı ile isimler bir ingilizin doğru telaffuz etmesi için ingilizce hali ile yazılıyor.