Herkes Parasını Bankadan Çekerse Ne Olur?
bankalar size istediğinizde paranızı geri vermekle yükümlüdür
burada sorun sizin çektiğiniz paranın ne statüde olduğudur. yani vadesiz hesapta duran parayı zaten çekebilirsiniz. banka açısından tek sorun nakit bulmaktır ve çok sıkışırsa merkez bankası'ndan nakit temin eder. sonuçta kağıt bu. mb'ye rakam ya da kağıt devreder, karşılığında kağıt para alır ve size verir.
eğer vadeli hesaptaki paranız çekecekseniz de durum aynıdır aslında ama bu durumda banka başkalarına kredi olarak verdiği paranızdan olacağı için sorun daha büyüktür. banka (eğer mümkünse) kendi özkaynakları ile bunu karşılar ki bankaların belli bir miktar özkaynak ve hazırda nakit bulundurma zorunluluğu vardır. bankaların sağlık ölçeklerinden biri kredi/özkaynak oranıdır. yani adam başkasına sattığı paranın belli bir oranını elinde hazır bulundurmalıdır ki istendiğinde geri verebilsin. iç yüzü biraz daha karışık aslında çünkü bu hazır para esasında bir tür kağıt (hazine bonosu vb) olarak da durabiliyor. yani banka onları yine devlete ya da mb'ye verip para alabilir.
esas sorun tüm bankacılık sistemine emanet paranın tamamına yakınının çekilmesinin istenmesidir
ki bu durum, abd'de büyük buhran öncesinde olan olaylardandır ve çok nadirdir. böyle bir durumda zaten ya savaş ya da çok büyük ulusal afet vb olmuş olmalıdır yani sistemin genelinde sorun vardır. yine de olduğunu varsayarsak bankalar zaten devlet kontrolüne geçer, devlet paranızı gerekirse basar verir ama artık o durumda o parayı tuvalet kağıdı olarak mı kullanırsınız, yakar da ellerinizi mi ısıtırsınız siz bilirsiniz.
normalde kesirli bankacılık sistemi sonucu verilen krediler her zaman toplanan paradan büyük olduğu için aslında çekilen para tek başına sorun değildir. bankalar açısından esas sorun verdikleri kredilerin geri gelmemesidir. yani onlar para bulamazsa sorun daha büyük. yoksa çok zora düşen bir banka bddk yönetimine geçer ve devlet zaten mevduata verdiği destek gereği paranızın belli bir miktarını size hemen verir. üzerindeki kısım ise insafa kalmıştır. birden çok banka bu duruma düşerse yine devlet para bulur, yaratır verir.
kesirli sistem bankaya yatırılan 1 birim paranın şu an da 7-8 kat kadar fazlasının krediye dönüştürülmesine izin vermekte. yani siz 100.000 tl yatırdığınızda banka bunu 700.000-800.000 tl'ye kadar krediye dönüştürebilir. siz paranızı isterseniz tek sorun nakit bulmasıdır ve devletten temin eder. ama o 700-800.000 gelmezse işler sarpa sarar, banka (yeterli özkaynağı yoksa) elden gider.
Kredi olayını detaylandıralım
herkesin parasını bankadan çekmesi, kısmi rezerv bankacılığı yüzünden asla izin verilmeyecek eylemdir.
nedir kısmi rezerv bankacılığı? diyelim ki bir insan 100 tl'sini bir bankaya yatırdı. merkez bankasının oranını belirlediği zorunlu karşılık %10 dersek, ki genelde daha düşüktür, banka müşterisinin kendisine yatırdığı paranın %90'ını kredi olarak verebilir.
90 tl krediyi alan vatandaş da parayı gidip başka bir bankaya yatırsa yine aynı işlem tekrarlanacak. 90 tl'nin %10'u 9 tl merkez bankasına gidecek, kalan 81 tl kredi olacak.
böyle böyle merkez bankasının yaptığı para miktarının defalarca katı para meydana gelmiş olacak.
mesela ortada 100 tl varken, toplam borç 1000 tl olacak. sıra borçları ödemeye geldiğinde borçlar ödenemeyecek, panik başlayacak, herkes parasını çekmeye bankalara hücum edecek. fakat o kadar para yok.
o zaman ne olacak?
hepimize siktir çekecekler. herkesin parası hesapta gözüken dijital rakamlar olarak kalacak. ister halkı ikna ederek paraların bir kısmına çökülecek, ister yüksek enflasyonla aynısı yapılacak.
şu anda televizyonlarda pek dillendirilmese de fed'in tekrar para basmaya başlamasının sebepleri arasında gösteriliyor kısmi rezerv bankacılığı.
bugünlerde dünyanın hemen hemen tamamında dönen dolap bu. hepimiz köleyiz. bu sistem birileri istediğinde vakti gelince çökertilecek ve bankalardaki dijital rakamlara güvenenler mal gibi kalacaklar.
hatta bu zaman geldiğinde elindeki kağıt paraların bir halta yaramadığını görünce çok şaşıracak insanlar. sudan çıkmış balığa dönen milyarlar......
finans ve bankacılığın temellerini öğrenseniz, dünyadan soğursunuz.
tüm çalışmalarınız, emeğiniz, fedakarlıklarınız boş. bu sistemi kuranlar ve devam ettirenler size ne veriyorsa onla yetiniyorsunuz aslında. sövdüğünüz şerefsiz patronlarınız diğerlerinin yanında dünyadaki karınca gibi kalıyor.
parayı basanlar ile hayati ihtiyaçları üreten firmalar aynı insanlar.
sistemin nasıl işlediğini bilmediğiniz için daha çok kazanmak adına yarışan tazılar ve atlar gibi uğraş veriyorsunuz ömür boyu.
çalışma hayatında mobbing, dedikodu, yalan gibi pisliklere batıyorsunuz. fakat köle olduğunuzun, değersiz olduğunuzun farkında değilsiniz.
eğitiminize harcanan paralarla adınıza sağlam hisse senetlerinden ve biraz da altından oluşan portföy oluşturulsaydı, şu an zengindiniz. üşenmedim oturup hesapladım kendiminkini.
fakat finans işlerinden kimse anlamadığı, insanlar köpek gibi çalışmaya programlandığı ve bu şekil çalışmak kutsandığı için kimse olayların farkında değil.
benim hesaplamama göre şu an en azından 5 milyon tl param olurdu. benim bu parayı çalışarak herhangi bir işte kazanmam imkansız. örnek olsun diye amazonun hisse fiyatının grafiğini koyacağım. herkes kendi hesabını yapsın:
https://www.macrotrends.net/…on/stock-price-history
bu parayı çalışarak kazanabilecek çok çok az bir grup insan var. bu insanların arasına girebilmeniz için soluksuz çalışma dışında biraz da şanslı olmanız lazım. çünkü, eğitimliler fazla para kazanıyor diye herkes çocuğunu okuttu ve şu an mühendisler, mimarlar, dişçiler asgari ücretten hallice maaşlarla çalışıyorlar.
herkesin yaptığı verimsizlik meydana getirir. herkes hisse senedi alıyorsa oradan da kaçmak lazım. bu sefer fiyatlar fazla yükselir. aynısı emlakta oldu...