Hristiyan Dünyasının Denizlere Açılmasını Sağlayan İtalyan Şehir Devletleri: Denizci Cumhuriyetler
repubbliche marinare... italyanca, “denizci cumhuriyetler”
bu terim, italyan tarihinin en önemli ögesi olan ve thalassokrasi ile yönetilen, sekiz şehir devleti belirtir. bu devletlerin en eskisi (ve en kısa ömürlüsü) olan amalfi dükalığı 958 yılında kurulmuş, en uzun süre yaşayabileni (ragusa cumhuriyeti) işe 1808'de napolyon tarafından yok edilmiştir. her ne kadar en son yok olan ragusa cumhuriyeti olsa da en uzun ömürlü olan, hayatına çok daha önce başlamış olan venedik cumhuriyeti'dir.
bu devletlerin çoğu, bizans ımparatorluğundan kalan kolonilerdir. o yüzden şehir isimlerinin bazıları yunanca'dır [örneğin napoli: yunanca nea polis]. tüccar kesimin iktidar gücünü elinde bulundurduğu cumhuriyetler şeklinde örgütlenmiş, zaman zaman birbirleri ile işbirliği içerisinde, zaman zaman ise daha sonra yıkılmalarına giden yolu açacak kadar şiddetli şekilde savaşarak zamanının akdeniz ticaretine ve uluslararası ilişkilerine yön vermişlerdir. bu sayede de hristiyan batı dünyasının doğuya ve okyanus ötesine açılmasının temellerini atıp, kapitalizmin var olmasını sağlamışlardır.
dünya tarihinin akışını, ayrıca dini açıdan birbirleri arasında rekabet ederek de etkilemiş, bir kısmı bizans'ın etkisi ile ortodoks olmuş, bir kısmı ise katolik kilisesini destekleyerek, papal states ile ittifak kurmuştur.
haçlı seferleri sırasındaki deniz gücünün neredeyse tamamı bu devletler tarafından sağlanmıştır. bu sayede akdeniz havzası ve karadenizde koloniler şeklinde yayılabilmiş (özellikle de ceneviz ve venedik), etkinliklerini arttırabilmişlerdir. örneğin, osmanlı imparatorluğu'ndaki pera öncelikle cenevizlilerin kurduğu, sonra venediklilerin devraldığı bir italyan ticaret noktasıdır.
bu cumhuriyetlerin varlığı ve birbirleri ile rekabetlerinin günümüze dek uzanan etkileri bulunur. öncelikle ticaret ve denizcilik adına günümüzde standart hale gelmiş olan kuralların çoğu bu dönemde bulunmuş ya da standartlaşmıştır. örneğin amalfi dükalığı tarafından geliştirilen tabula amalfitana ortaçağın sonuna kadar standart olarak kullanılan denizcilik kanunlarını belirlemiştir.
aynı zamanda bu cumhuriyetlerin birbirleri ile rekabeti italya'nın birliğini almanya hariç diğer avrupa devletleri'ne göre daha geç sağlamasının da sebebidir.