ingiltere'de en yaygın kullanılan (ve bana göre en heyecanlı) yatırım yöntemlerinden biri premium bonds. yatırımın karşılığı belirli bir yüzdeyle, faizle, temettüyle değil; havuzda biriken paranın çekilişle dağıtılmasıyla alınıyor.

çalışma mantığı şu şekilde. diyelim ki 100 pound'unuz var, bunu bir bankaya yatırsanız en iyi ihtimalle bir yılın sonunda %5 faizle (fixed) 105 poundunuz olur ki bu sürede paranıza erişmek isterseniz (easy access) faiz oranı %3.5 civarında olur. ki isa kullanmıyorsanız bu gelirden vergi vermek de gerekir. (coin/fon/borsa gibi anapara korumalı olmayan yöntemleri şimdilik es geçelim. kaldıraçlı coin girerseniz milyon poundunuz da olabilir.)

10 kişi bir araya gelip paramızı birleştirip bankaya 1 yıllığına bağlasak toplam faiz gelirimiz 50 pound olur. bu geliri herkese eşit paylaştırsak herkesin geliri 5 pound olur ve bu sistemi kullanmak için bir avantaj kalmaz. ama diyelim ki her yılın sonunda 10 kişiye 5'er pound değil de 2 kişiye 25 pound verilecek, bu iki kişi de 1'den 1000'e kadar olan 2 sayı seçilip o paralara denk gelen kişiler olacak desek 8 kişinin geliri %0'ken, o 2 kişinin geliri %25 olur ki yatırdığınız parayı kaybetme riski olmadan bu kadar büyük getiri veren bir araç yok. (daha önce eviniz yoksa (ingiltere'de veya türkiye'de) ve 450bine kadar ev alacaksanız lisa'da %25 devlet katkısı var.)

şimdi 10 kişiyi 22 milyon kişi, toplanan 1000 pound'u 120 milyar pound ve paraları toplayan yeri de devlet yapalım, karşımıza premium bond çıkmış oluyor. sisteme yatırılan her 1 pounda 1 çekiliş hakkı veriliyor. her 1 pound için 1 çekiliş hakkınız oluyor. ay başlarında sistemdeki paranın aylık getirisi hesaplanıp çekiliş yapılıyor ve talihlilere dağıtılıyor. ödüller 25 pounddan başlayıp 1 milyon pound'a kadar çıkabiliyor. toplam ödül olarak her ay (sayılar fondaki paraya göre her ay değişiyor):

2.................adet...1 milyon
62...............adet...100 bin
124 .............adet...50 bin
249.............adet...25 bin
622.............adet...10 bin
1,242..........adet...5 bin
13,220........adet...bin
39,660........adet...500
1,406,020...adet...100
1,406,020...adet...50
2,140,768...adet...25

pound veriliyor ve sisteme maksimum 50bin pound yatırabiliyorsunuz. hangi numaralı pound'a ödül çıktığı, o kişinin sistemde ne kadar parasının olduğu, ne zaman yatırdığı, bölgesi falan yüksek getiriler için her ay şu sitede açıklanıyor. örneğin; 2020 şubatında wandsworth'taki biri 1000 pound yatırmış sisteme ve o kişi 2023 nisanında 100 bin pound kazanmış. daha da ilginci, 1976'da 4 pound yatıran biri 25 bin pound kazanmış. işin güzel kısmı bu kazanılan paralara vergi de yok.

normalde kendimi şanslı bilmeme rağmen sistemde tuttuğum paraya hiçbir şey çıkmadı 2 senede. faize yatırsam getirisiyle dışarıda 1-2 güzel yemek yenirdi anca ama her ay başında ns&i'in uygulamasından acaba para kazanmış mıyım heyecanı, kaybettiğim getiriden çok daha fazla.

uzun dönemli yatırım aracı değil kesinlikle (tarihsel olarak borsa yatırımı çok daha iyi getirili), ihtiyacınız olduğunda hızlıca erişebileceğiniz parayı içine biraz da eğlence katarak değerlendirme yöntemi. borsadaki paranıza hemen erişemeyebilirsiniz veya paranızı 2-3 yıl içinde kullanacaksanız borsa pek güvenli yatırım aracı olmayabilir. (uzun vadede getiri olacağı yüksek ihtimalken kısa dönemde dalgalanmalar olabilir.)

premium bond kimlere göre?

- çok para kazanma ihtimalini sevip, anaparasını kaybetmek istemeyenler
- kenarda tuttuğu parasına 1-2 gün içinde erişmek isteyenler
- parasına en az 1 takvim ayı dokunmayacak olanlar
- şansına güvenenler

kimlere göre değil?

- kesin getiri bekleyenler
- daha fazla kazanma şansı isteyenler (genelde anapara riskte olur bu durumda)
- uzun dönemli yatırım yapmak isteyenler
- daha önce evi olmayıp 450 bine kadar ev almak için para biriktirenler
- işini şansa bırakmak istemeyenler

bazı linkler:

yatırımınıza göre, ortalama şansla ne kadar sürede ne kadar kazanılabilir: hesaplama aracı
premium bonds'un web sitesi

850 Bin TL ile Yapılabilecek En Mantıklı Yatırım Nedir?