İnsan Irkı, Komplo Teorilerine Şiddetle İnanmaya Neden Çok Meraklı?
komplo teorilerine komple inanan insan, şiddetli proportionality bias krizleri geçiren insandır
cehalet ya da doğal eğilim olması da, gayet zararlı sonuçları olabileceği gerçeğini değiştirmiyor. komple teorilerine inanmanın üç adet başat bilişsel eğilimden kaynaklandığı söylenir: confirmation bias, proportionality bias ve projection.
fakat benim üzerinde kafa yoracağım taraf biraz farklı. skeptisizm'i (skeptisizm/kuşkuculuk: her tür bilgi savını kuşkuyla karşılayan, aklın kesin bir bilgi elde edemeyeceğini, hakikate erişilse dahi sürekli ve tam bir şüphe içinde kalınacağını savunan felsefi görüş) götünden anlayıp "her şeyden şüphe edicen aga. işte bilimsellik bunu gerektirir" deyip (şimdi klasik örnek geliyor ahaha) world trade center saldırısı için "kesin arkasında cia var amuğayim, terör saldırısı olamaz bu" diyerek ikinci seçeneği hiç de skeptikçe olmayan ve de iğrenç bir özgüven ile öne süren güruh mesela.
büyük olayları çok daha karmaşık detaylarla açıklanması homosapiens'in egosunu koruma güdüsü olabilir
postürü gösterip ahanda gör işte yarrraam ben de güçlüyüm/ ben de zekalıyım deme şekli memeliden memeliye değişiyor. elbette birçok yolu var bunun ve fakat anna karenina kuralı gereğince o postür gösterme şekillerinden birisi eksik kalırsa insan için ölümcül sonuçları da olabilir ve de bu ölümcül sonuçlar her memelide kendine özgü sonuçlar olacaktır. buna eyvallah ama insanda bir sıkıntı var. x bir konuda alınan uzmanlık eğitimi, eğitimi almayanlar tarafından küçümsenme eğiliminde.
işte zurnanın zırt dediği yer burası
yani bir astrofizikçi için dünyanın ve hatta büyük gök cisimlerinin küre şeklide olması gerekliliği, cisim battallaştıkça kürenin mükemmelliğinin artacağı çok basit bir gerçeklikken (- şu veya bu şekilde ve şu veya bu adette değişken içeren matematik dili ile açıklanıyor olması, basit olmadığı anlamına gelmez. astrofizikçi için basittir o) fizik ve matematikten bihaber olan birisi için o kadar basit olmuyor. konunun çok basit olabileceği gerçeği, hıyarcağızın egosunu (-modern insanın en etkili postürü) incitiyor olabilir. kendisi konunun açıklamasını karışık bulduğu ve anlamlandıramadığı için de, kendince başkaca karmaşık açıklamalara yöneliyor olabilir.
"bunun ne zararı var?" diyenlere, 19. yy ortalarında ingiltere'de patlak veren çiçek (bkz: smallpox) hastalığını örnek gösterelim
sağduyusuna güvenirim ben ingiliz'in lakin yığınların hareketi ve manipüle edilebilmesi, tek bir bireyin edilmesinden çok çok daha kolay olsa gerek sözlük. çiçek aşısını zorunlu kılan kanun çıkarıyor parlamento. sonra birdenbire halk arasında bu aşının aslında çiçeği falan önlemediği, tıp sektörünün kendi cebini doldurmak için uydurduğu bir oyun olduğu söylentisi hiç şüphe götürmeyecek (!!) kanıtlar öne sürülerek yayılıyor.
bu noktada şu nokta önemli. evet, bağzı tıbbiyeli kodamanlar hakikaten cebini dolduruyor olabilir mi? evet olabilir. fakat bunu hiçbir akıl yürütme tekniği aşının işe yaramaz olduğunu kanıt için öne süremez.
halk ayaklanıyor ingiltere'de. ciddi taraftar kazanıyor çünkü kampanya. e sonra ne mi oluyor. insanoğlu birey halinde yavru aslanlar gibi zor yoldan öğrenmiyor belki ebeveyn yardımı ile falan hazıra konuyor lakin, yığınlar zor yoldan öğreniyor bazı şeyleri o bu yanı ile toplumlar aslan yavrularına çok benzer. yılanı tanımaz. tehlikeyi görmeden yaklaşır ısırığı yiyip götün götün kaçmadan da akıllanmaz.
parlemento kararı revize ediyor ve müteakiben ingiltere de bir çiçek salgını patlıyor ki sorma sözlük.
öte yandan tek bir bireyin, saksağanlığı ile yığınları felakete revan etmesi de olası
örneğin apollo'nun 1969 senesinde ay'a indiğini komplo görenlerin oranı amerika'da %7, ingiltere'de %14. bu zararsız olabilir. lakin bir meczubun çıkıp ta, yaklaşan iklim felaketine çin hükümeti'nin komplosu deyip hepimiz adına felaket kararı veriyor olması da... öyle, yani sikerim aslan yavrusuyla falan açıklanacak kadar masum değil tabi bazı şeyler.
1999 senesinde aids tehdidi ile boğuşan güney afrika hükümetinin dünya sağlık örgütü ve çeşitli ülkelerce yapılan antiretroviral ilaç yardımlarını toksik ve yararsız olduğu gerekçesi ile geri çevirmesi, 2000-2005 arası güney afrika'da 330.000 kişinin ölmesi... böylesi katliamlar, aslan yavrusu analojisine uzak şeyler.
neyse efendim ezcümle
eğer teoriniz varsa, hakemli makaleler başta olmak üzere kaynak taraması yapmadan, en az üç kaynaktan doğrulama yapmadan ulu orta dillendirmeyin. occamlı gelip usturasıyla çükünüzü kesmeden, boktan teorilerinizi kendinize saklayın. basite inanın.
üstadın dediği gibi; basit ve küçük adımlar... ellie (arroway)..
küçük adımlar...