İnsanlığın En Büyük Gelişmelerinden Olacağı Söylenen Metaverse Nedir?
metaverse; kalıcı kolektif kullanılabilir sanal alan ya da üç boyutlu sanal alanların birleştirilmesiyle oluşturulması planlanan bir sanal evren. ana fikrini "internetin, insanların sadece kimi şeylere bakmakla yetinmeyip, içerisinde aktif olduğu üç boyutlu bir evrene dönüştürülmesi" diye özetleyebileceğimiz bir tasarım.
facebook'un sadece avrupa'da 10 bin mühendisi işe alacağını duyurmasıyla gündeme gelen, neredeyse gerçek anlamdaki bir sanal evrendir metaverse. şu an metaverse ile ilgili dile getirilen ve hayal edilenlerin matrix'in "pre-alfa" sürümü gibi bir şey olduğunu söyleyebiliriz.
şu an elimizdeki teknolojiyle metaverse'ün içerisine sanal gerçeklik gözlükleri ya da kaskları ve gelişmiş kulaklıklarla yarattığımız bir avatarla gireceğimiz söyleniyor. şu an için en basit bakış açısıyla baktığımızda karşımızdaki bir ekrandan içerisine daldığımız oyunların evrenine, avatarımızla gerçekten girebileceğiz. dijital dünyaya ve oyun dünyasına az çok yakın olan birisinin sadece bu seviyeye ulaşılmasıyla bile devasa bir ekonominin ortaya çıkacağını görmesi mümkün. avatarlarımız için alacağımız kozmetik eşyalar, hatta dijital arsalar yepyeni bir ekonomi oluşturacak.
tabii sadece bir oyun içerisinde karakterimize kıyafet ya da kozmet eşyalar alacacak kadar sınırlı bir ekonomi olacağını düşünmek de basit kaçar. bu evren içerisinde asla gidemeyeceğimiz şarkıcıların konserlerine, asla gidemeyeceğimiz müzelere ve sergilere de gidebileceğiz. gerçekte verilen bir konserin katılımcılarının en fazla yüz binlerle ifade edileceğini düşünürsek metaverse'te milyonlarca, belki on milyonlarca seyircinin yer aldığı konserler düzenlenebilecek. mesela fortnite, bunu oyun içerisinde düzenlenen bir travis scott konseriyle gerçekleştirmişti.
son günlerde patlama yapan nft'ler, metaverse içerisinde oluşturulan bir sergide ziyaretçilere gösterilebilecek. gerçekte bu tür bir sergiye katılacak ya da katılabilecek kişi sayısı binler, belki on binlerle sınırlıysa metaverse'te yüz binlerce kişi bu sergiyi ziyaret edebilecek.
milyonlarca kişinin katılacağı bir konserde dev şirketlerin sponsor olmak ya da logosunun, adının orada yer alması için ödeyeceği miktarlar bile devasa boyutlarda olacaktır.
ayrıca bu metaverse'e inanan ve bu konuda yatırım yapan tek şirket facebook da değil. buna ek olarak unity, epic games, nvidia gibi şirketler de metaverse için kendi yatırımlarını yapıp projelerini geliştiriyorlar.
özellikle son zamanlarda oldukça dile getirilen ve "hype"lanan bir teknoloji olsa da bunun saman alevi gibi sönüp gideceğini düşünenler de var. açıkçası ben, bunun sönüp giden değil, gittikçe büyüyen ve parlayan bir teknoloji olacağını düşünüyorum. şahsen "warning: the slayer has entered the facility" uyarısıyla doom evreninde yaratık kesip sinir stres atmak çok ilgi çekici geliyor.
metaverse'ü herkes oyuncak sanıyor; doğru, öyle bir boyutu da elbet olacaktır ama insanlık tarihinin başına gelmiş en büyük değişimi yaşatacağını düşünüyorum. sanal gerçeklik kafalıklarımız(?), son 50 yılını giderek daha fazla ekranlara bakarak geçiren insanlık için yeni ve devrimsel bir deneyim sunacak.
fiziksel işler hariç, iş yerine gidip çalışma diye bir şeye olan ihtiyacı ortadan kaldıracak. öğretmenler, öğrenciler okula gidecekler ama metaverse'de. öğrenciler, okula gitmekten çok daha verimli bir öğretme gerçekleştiren simülasyon ve içeriklere maruz kalacak. teneffüslerde arkadaşlarıyla en sevdikleri oyunu multiplayer oynayacaklar. (sonra da herhalde zorunlu fiziksel dünya etkinlikleri saati gelir, otopilot çocuğu alır futbol sahasına falan götürüp getirir.) banka şubesi diye bir şeye olan ihtiyaç tamamen ortadan kalkacak, tıbbi muayenelerin bile önemli bir bölümü metaverse üzerinden gerçekleştirilebilecek. mahkumlar mahkemelere hücrelerinden katılacak, ulaşım masrafları, enerji masrafları inanılmaz seviyede düşecek, insanların birçoğu şu an internet üzerinde çalıştığı gibi, o zaman da metaverse üzerinde çalışacak. sabaha kadar anlatsam ne kadar çok şeyi değiştirme potansiyeli olduğunu bitmez.
ama bu fırsat mı yoksa lanet mi? bu nüfus artışını besleyemeyecek ve bu kadar kişiyi istihdam edemeyecek duruma doğru hızla ilerleyen dünyamız için fırsat olabilir. işin ekonomiye olan etkisinin nasıl yönetileceği çok önemli. eşitsizliği daha da artırabileceği gibi, çok daha eşitlikçi bir dünya yaratmak için de kullanılabilir. bu teknoloji sayesinde yapılacak tasarruf, kaçınılmaz bir devasa ve kitlesel işsizlik sorununa doğru giden dünyada, universal basic income gibi çözümler ve sosyal politikalar için harcanabilir. harcanmayabilir de. belki de, geleceğin ekonomik sağ-ekonomik sol kavgaları bu konular üzerine yapılacak.
bu anlattıklarım da bilimkurgu değil he. facebook, microsoft, geforce, epic games gibi bu işe yatırım yapan öncü şirketlere bakınca mevzunun kapsamı daha net ortaya çıkıyor. sosyallik, iş, grafik, eğlence.