İnsanlık İçin Su Kadar Önemli Olan Güneş Hakkında Merak Edilen Soruların Cevapları
güneş, dünya'dan ne kadar uzaktadır?
güneş ile dünya arasındaki mesafe ortalama olarak yaklaşık 149,6 milyon kilometredir. bu, güneş'in ışığının dünya'ya ulaşmasının yaklaşık 8,3 dakika sürdüğü anlamına gelir. dünya'nın yörüngesi hafif elips şeklinde olduğundan, güneş'e en yakın noktasında (günberi) yaklaşık 147 milyon kilometre, en uzak noktasında (günöte) ise yaklaşık 152 milyon kilometre uzaklıktadır.
bu yüzde 3 ya da daha fazla fark, güneş ışığının günberi döneminde günötesine göre ortalama yüzde 7 daha kuvvetli olduğu anlamına gelir. ancak günberi, aslında kuzey yarım kürede ocak ayının başlarında, kışın ortasında meydana gelir. bu, mevsimlere neden olanın dünya'nın güneş'e yakınlığından ziyade eksen eğikliği olduğunu gösterir.
güneş oksijensiz nasıl yanar?
güneş'te gerçekleşen tam olarak "yanmak" değildir. güneş, yanan kömürdeki karbonun oksijenle kimyasal olarak birleşmesi gibi yanmaz. enerjisini hidrojen çekirdeklerinin füzyonla helyuma dönüşmesinden elde eder. saniyede 600 milyon ton hidrojen, helyuma dönüşür. güneş'teki enerji, nükleer kaynaklıdır.
gökbilimciler, güneş'in füzyon nedeniyle her saniye yaklaşık 4.26 milyon ton (yılda yaklaşık 140 katrilyon ton) kütle kaybettiğini hesaplamıştır. bu, güneş'in toplam kütlesinin yalnızca yüzde 0,00000007'sidir. bu, yaklaşık beş milyar yıl sonra ömrünün sonuna geldiğinde bile mevcut kütlesinin yüzde 99.966'sına sahip olacağı anlamına gelir.
güneş ne kadar büyüktür?
güneş'in yarıçapı yaklaşık 696.342 km'dir. bu, dünya'nın yarıçapının kabaca 109 katıdır. bu, güneş içerisine 1,3 milyondan fazla dünya sığdırabileceğiniz anlamına gelir.
güneş ne kadar sıcaktır?
güneş'in ortası, yüzeyinden daha sıcaktır. tam merkezindeki sıcaklık, termonükleer reaksiyonların gerçekleşmesine imkan sağlayan yaklaşık 15.000.000°c'dir. ancak fotosfer olarak adlandırılan yüzeyinde sıcaklık sadece 5.500°c'dir. şaşırtıcı bir şekilde, güneş'in dış atmosferi yüzeyinden çok daha sıcaktır. burada sıcaklık yaklaşık 2.000.000°c'dir. bazı bölgelerde ise sıcaklık 20.000.000°c'ye ulaşır.
güneşin atmosferindeki yüksek sıcaklıklar için henüz net bir açıklama bulunmamıştır. ancak bunun güneş'in manyetik alanının bir sonucu olduğu neredeyse kesindir.
güneş ne renktir?
güneşten gelen ışığın spektrumu, normalde yeşil olarak tanımlayacağımız bir dalga boyunda zirve yapar. bununla birlikte, görünür spektrumun dar aralığı boyunca, her dalga boyunda yayılan ışık miktarı neredeyse tamamen aynıdır.
ancak insan gözü, tayfın çeşitli renklerinin ortalamasını birlikte alarak ışığı algılamaz. bu nedenle, çok hafif bir yeşil ışık fazlalığı insan gözüne yeşil yerine beyaz görünür. gözlerimizin güneşi yeşil olarak algılaması için güneş'in yalnızca yeşil ışık yayması gerekir.
sarı olarak görmemizin nedeni, dünya'nın atmosferinin mavi ışığı kırmızı ışıktan daha verimli bir şekilde dağıtmasıdır. mavi ışıktaki bu hafif eksiklik, gözümüzün güneş'in rengini sarı olarak algıladığı anlamasına neden olur. uzayda ise güneş'in gerçek rengi beyazdır.
güneş'in manyetik alanı ne kadar güçlüdür?
en son ölçümler, güneş yüzeyinin hemen üzerindeki manyetik alanların 2 gauss ile 6 gauss arasında olduğunu göstermiştir. dünya'nın yüzeydeki manyetik alanı ise 0.25 gauss ile 0.65 gauss arasında, yani güneş'inkinin yaklaşık yüzde 10'u arasında değişmektedir.
bunlar aslında oldukça zayıf manyetik alanlardır. bir buzdolabı mıknatısının gücü yaklaşık 100 gauss'tur. tipik bir hoparlöründeki mıknatıs yaklaşık 10.000 gauss iken, mr cihazları yaklaşık 30.000 gaussluk mıknatıslar kullanır. manyetar (bir tür nötron yıldızı) adı verilen nesnelerin etrafındaki manyetik alanlar katrilyon gauss kadar yüksek olabilir. bu tür manyetik alanlar vücudunuzdaki tüm atomları çarpıtarak sizi anında öldürür.
güneş kaç yaşındadır?
güneş yaklaşık 4,57 milyar yaşındadır. henüz ömrünün ortasında sayılır ve beş milyar yıl daha yaşayacaktır. güneş yaşlandıkça genişleyecek ve parlayacak ve sonunda merkür ve venüs'ü içine alan bir "kırmızı dev" haline gelecektir. dünyanın genişleyen güneş'ten kurtulma şansı olabilir ancak bundan yaklaşık üç milyar yıl sonra güneş'in ürettiği enerji, dünya'nın okyanuslarını ve atmosferini buharlaştırmış olacaktır.
kırmızı dev olarak geçecek yaklaşık bir milyar yılın ardından güneş, dış katmanlarını atarak "gezegenimsi bulutsu" (planetary nebula) oluşturacak. sonunda geride küçük ve sıcak bir "beyaz cüce" kalacak. bu beyaz cüce belki trilyon yıl daha hayatta kalacak ve yavaş yavaş soğuyacaktır.
kaynak: science focus