Ivan Turgenyev'in En Bilinen Eseri, Babalar ve Oğullar'ın İncelemesi
turgenyev'in muhtemelen en bilinen yapıtıdır ve batı uygarlığında çokça eleştiriye tabi tutulmuş ve incelenmiş ilk rus romanıdır babalar ve oğullar.
bazarov... rus edebiyatının en ilginç anti-kahramanı belki de. zamanımızın bir kahramanı peçorin gibi acımasız bir sadist olmasa da en az onun kadar radikaldir. peçorin'in çarlık sistemine, kurulu düzene, törelere düşmanlığı yoktur ama bazarov hepsine cephe alarak önceki kuşaktan kesin kopuşu imleyen bir uzlaşmaz olarak sahneye çıkar. zaten romanın yazılışından (1862) 55 yıl sonra 1917'de bolşevik ihtilali gerçekleşecek ve tarih bazarov'u doğrulayacaktır.
dostoyevski, budala romanında bir yan tipleme için "turgenyev’in nihilizmiyle kafayı bozmuş" der ve o da turgenyev’e cephe alır. ve anlarız ki babalar ve oğullar’daki kuşak çatışması aslında modern rus romanının babaları ve oğulları arasında da söz konusudur. rus romanının kare asları birbirlerine saygı duysalar da aralarında gizli bir rekabet olduğu da kuşku götürmez. özellikle yoksulluk içinde büyüyen ve kumar borçları nedeniyle rusya'yı terk eden dostoyevski, kont turgenyev'den nefret etse de ondan borç isteyecek kadar şirazesinden çıkmıştır ki, konudan sapmak pahasına dile getirmek gerek: dostoyevski, babalar ve oğullar'ın oğullar bölüğünde yer alır çünkü turgenyev'den sonra ünlü olabilmiştir. gerek turgenyev gerekse de tolstoy kıta avrupası'nda kısa sürede şöhret olurlarken dostoyevski bu şöhreti çok sonra yakalayabilmiştir.
tekrar konumuza dönersek eğer
muammalı, arafta kalmış, çelişkili karakterler rus edebiyatının alametifarikasıdır. babalar ve oğullar’da ketum bazarov aşk karşısında yelkenleri suya indirerek genç yaşamının ve uzlaşmaz ideolojisinin bedelini öder. arkadaşı nikolay onun daha yumuşak versiyonudur. ağabeyi pavel kinci eski kuşaktır. ve düello iki kuşağın tragedyasının kanlı dekorudur. oğullar babalarıyla inceden inceye alay eder, mesafeli davranırlar. babalar ise anlayışlıdırlar, özverili ve saygılıdırlar. batı'dan süzülüp de gelen kuşkuculuğun tam ortasındaki genç kuşak, yaşlı eski kuşağı dinamitlemek için çabalasalar da bu öyle kolay olmayacaktır. nitekim trajediler de bu dönemde peşi sıra izler kahramanları.
babalar ve oğullar haricinde güçlü tiplemeler de vardır romanda
ağırbaşlı kirsanov ailesi, derebeyi bazarov ailesi ve tamamlayıcı, güçlü yan karakterler. budala'nın nastasya filippovna'sı gibi yarı meşum femme fatale anna sergeyevna, hizmetçi feniçka. kadınlar nihilizmin karşısındaki duvarlardır. erkeklerin kendi aynalarında kusurlu yönleriyle tanışmalarını sağlayan güçlü kadınlardır onlar.
velhasıl rus ataerkisini, geleneksel renklerini, hatta düpedüz rus aile yapısını karşılarına alıp kuşkuyla bakan bazarov ve onun kısmi destekçisi nikolay aşkla baş gösteren değişimden nasiplerini ayrı ayrı alarak içinde bulundukları şartları değerlendirme fırsatı bulurlar. düello sonrası günden güne eriyen bazarov aslında batı medeniyetinden yayılan fikir ve görüşlerin sadık takipçisi, dolayısıyla rusya'ya özgü nihilizmin katı izleyicisi olarak tarihte donar ve son pozunu verir. nikolay ise bu vahim hadisenin ardından daha temkinli ve anlayışla bir yapıya bürünür.
aynı dönemde tanzimat başlığı altında bizde de başlayan batılılaşma hareketlerinin sancıları babalar ve oğullar’da dolambaçlı yollardan metaforize edilir. oğulların babalarını yediği antik yunan'dan, yani kral oidipus'tan bu yana işler aslında çok değişmiştir çünkü burası nihayetinde avrupa toprakları değil, daha soğuk, katı ve uzlaşmaz rus coğrafyasıdır.
rusların bugün batı uygarlığını karşısına alması yeni bir kuşak çatışmasını medeniyetlerüstü düzeyde gündeme getiriyor. romancıları da yeni görevler bekliyor diyebiliriz. elbet bugünlerin romanı da yazılacaktır.