Japonya'da, Yemenin Cesaret Göstergesi Olduğu Deniz Canlısı: Balon Balığı
balon balığı; aynı zamanda blow fish (uyuşturan balık), swell fish (kabaran balık), puffers (kirpi balığı), fugu (en yaygın olarak bilinen adı) globe fish (küre balığı) olarak da bilinmektedir. bu zehirli deniz balıkları tetraodantidae familyasının üyeleri olup, dört dişli balık olarak adlandırılırlar.
120 civarında balon balığı türü mevcut olup, yaşam alanları farklılık gösterse de genellikle sıcak, derin olmayan tropikal bölgelerden astropikal bölgelere kadar yaşama alanı bulurlar. bu bölgeler batı hindistan, japonya, çin, filipinler, meksika ve tayvan'dır. güney asya ve filipinler'de akarsu ağızlarında ve su altı ormanlarında (mangrove) yaşamaktadırlar.
japonya'da bu balığın yenilmesine büyük bir zarafet ve incelik gözüyle bakılmakta ve lokantalarda 200 dolara alıcı bulabilmektedir. ancak balığın derisinde, karaciğerinde, doku ve kaslarında tetradodoksin (ttx) adı verilen toksin madde bulunmaktadır.bu madde ısıya karşı stabil olduğundan balıkları pişirmek ya da dondurmak toksinin kuvvetini azaltmaz.
özel olarak yetiştirilen ve sertifika sahibi şef aşçılar tarafından bu balıklar hazırlanmaktadır. yine de yılda 200'den fazla zehirlenme vakası görülür ve bunların yarısından fazlası ölümle sonuçlanır.
toksin devinimi
tetradodoksin ve alkoloid besin yönünden çok zengin olan med-cezir bölgelerinde yayılan bir deniz yosunu türü olan dinoflagellatelerde bulunmaktadır. ttx'in gerçek merkezinin vibrionaceae ve pseudomonas adı verilen bakteri türlerinden türediği düşünülmektedir. kabuklular, yumuşakçalar, süngerler ve deniz kestaneleri ise dinoflagellateler ile beslenmektedirler. balon balıkları bu deniz canlıları ile beslendiklerinden toksinler, deri ve organlarında birikmeye başlar. balık, toksik etkilerden sodyum kanal alıcıları sayesinde korunur ve mutasyona uğramaz.
japonya'da insanlar bu balıkları yer çünkü geleneksel olarak bu balıkları yemek sert ve güçlü görünmek olarak algılanır.
semptomlar
toksinler sodyum kanallarını bloke ederek, yani bütün nörotransmisyona zarar vererek (sodyum kanalları çok önemli olan merkezi ve periferal sinir sistemi, kalp, dalak, ciğer ve böbrekte bulunur ve yaşamsal önemdedir) ölümlere neden olur. bu engelleme sinir sisteminde sorunlara yol açmasıyla genel olarak fugu adı verilen bu tür balıkların tüketilmesiyle ortaya çıkar. fiziksel semptomlar değişebilmesine karşın genellikle ağızda ve dilde yanma ve ürperme (tüketimden itibaren 20 dakika ile 3 saate kadar), baş ağrısı, bulanık görme, mide bulantısı, denge kaybı, anlaşılmayan konuşma, kalp ritminde bozukluk, kasılma, nöbet ve 4 ile 6 saat içinde ölüm gerçekleşmektedir. bunun için 1 mg, yani toplu iğne başı kadar tetradodoksin yetmektedir.
şu ana kadar gerçekleştirilenler
- antidotu yoktur.
- sertifikalı şef aşçılar tarafından özellikle japonya'da pişirilir.
- çiftlikte yetiştirilen fugu'lar toksik değildir.
- toksini modern tıpta kullanılır.
- eroin müptelalarını kurtarmak için kullanılır.
- kanser, sinir, romatizma ve kireçlenme hastalarında ağrı kesici olarak kullanılır.
sonuç: denizden baban çıksa yemeyeceksin.