Japonya'nın, Kurucusu ve Kutsal Kitabı Olmayan En Büyük Dini: Şintoizm
Nedir, ne değildir?
shinto, shin ve too'nun birleşiminden meydana geliyor.
shin: kami (tanrı), şaman inancında kam
too: yol, (michi sözcüğünün ön okunuşu. örnek: karate-doo, sa-doo, bushi-doo ancak shin sözcüğünün son sesi nasal bir ses olduğu icin otumsuz halde too şeklinde okunur)
shintoo inancı ve orta asya saman din(ler)i çok büyük benzerlikler gösterir. doğal objelere tapınma, ağaçlara ip, kağıt bağlamak (türkiye'de biliyorsunuz poşet bağlıyorlar), tütsü yakmak, ibadet sırasında içki içmek (türk şamanlar tanrıya ulaşmak için alkollü içecekler içerler (di) ve buna "demlenmek" denirdi, aynı şekilde japon shintoist rahipler de üç aşamalı demlenme ritüelini hala uygularlar.
1. aşama girei: yani saygı aşaması olup, yavaş yavaş usul usul osakeler hüpletilir.
2.aşama naorai: tanrının ortama dahil olması nao: direk rai: gelmek anlamına gelir yani direkt ortama müdahil... içkileri hüpletme dozu artar.
3. aşama bureikou: bu; yokluk belirtir ingilizce non, un, dış gibi bir ön ektir, rei saygı, kou da hareket yani saygı kavramının ortadan kalkmasıdır zira 2.aşamadan sonra hüpletilen osake, shoochuu ve ortama tanrı(lar)ın akması ile su kaçar...
japonya'da birçok dinin görülmesinin sebebi aslında kuvvetli bir shintou inancının hala süregelmesinden kaynaklanmaktadır, diğer pagan inançları gibi sonradan gelen dinlerin etkisi ile kolay kolay silinmemiştir. budizmin baskısı, ikinci dünya savaşından sonra amerika'nın tüm din okullarını kapatıp sadece hristiyan okullarına izin vermesi ve desteklemesi gibi dandik misyonerlik çalışmaları sonucu japon kültürü amı götü dağıtmış gibi gözükse de, hristiyanlığı, noeli, isa'yı noel baba ve christmas cake yapan ve günde 15 saat çalışmak zorunda kalan sevimli işçiler olduğunu düşünen insanlar az değildir. onlar için isa, hristiyanlık ya da allah ya da yehova, ne bileyim click sesleri yazabilseydik çeşitli afrika tanrılarının isimlerini de yazardım, onlar için birer tanrıdır, saygı duyulmalıdır, gereksiz gürültü, gereksiz saygısızlığa lüzum yoktur, madem tanrılardır hoş gelmişlerdir...
budizmde evin içine butsudan denilen bir metreden biraz uzunca bir kutu konur ve içine buddhanın küçük bir heykelciği yerleştirilir ancak shintoizm'de bu benzer kutucuğun, yani kamidana'nın içinde, shinto tapınakların her yerinde aynalara rastlarsınız, tam sizin ibadet edeceğiniz yerin karşısında bir ayna vardır. işte shintoizmin en önemli özelliği budur. herhangi bir şeye tapınmaktan önce aynada kendinizi görüp kendinizi önce tartıp sonra yalvarıp yakarmanız istenir sizden. o yüzden japonlar kendi ülkelerine happyakuman no kamisamano kuni (8 milyon tanrılı ülke) derler. çünkü her kamidanın içindeki tanrı aslında kendisini tanrının yerine koyup düşünen ve kendi derdine çareyi önce kendisi arayan kişi olarak gören milyonlarca bireydir. kendi içinde tanrı olduğunu bilen kişi diğer canlı ve cansızların içinde de bir tanrı olduğunu bilir ve gerekli saygıyı gösterir aksi takdirde kendisine de saygısızlık yapmış olacaktır. çok tanrılık, tek tanrılık gibi konulardan, ilkokuldaki "putperest olm onlar" zırvalarından farklı şeyler dönüyor dünyada...
şintoizm japonya kadar eski bir dindir
şinto dininin kurucusu ya da kutsal metni yoktur. dinin yayılması için propaganda yapılmasına gerek yoktur çünkü din japon kültürünün içine işlemiştir. vaaz eden din adamlarına da şintoizm'de rastlanmaz.
şinto tanrılarına kami denir. hayata dair önemli görülen ve insan hayatını etkileyen kavramlar kami olarak nitelenir. ağaçlar, yağmur, nehirler, dağlar, rüzgar kami olarak tanımlanır. insanlar da öldükten sonra kami olur ve aileleri tarafından kami olarak saygı görürler.
diğer tek tanrılı dinlerde olduğu gibi şinto dininde mutlak kurallar yoktur. neyin iyi ve neyin kötü olduğu tam olarak kesin çizgilerle ayrılmaz. insanlar genel olarak iyi kabul edilir ve kötülüğe neden olanların kötü ruhlar olduğu düşünülür. şinto ayinlerinin temelini bu kötü ruhlardan arınmak oluşturur.
amaterasu en önemli kamidir. güneş tanrıçası olarak tercüme edilir ve imparator ailesinin atası olarak kabul edilir.
izanami ve izanagi japonya'yi doğuran iki kamidir. susanoo fırtına ve rüzgar tanrısıdır.
kamikaze tanrı rüzgarı anlamına gelir. onüçüncü yüzyılda moğollar çin'den sonra japonya üzerine yürüdüklerinde japonlar adlarını çıkan fırtına yardımıyla korumayı başarmışlardır. bu yüzden o dönem çıkan fırtınaya tanrı rüzgarı anlamına gelen kamikaze denmiştir. yüzyıllar sonra amerikalı düşmanları durduracak birliklere de aynı ad verilmiştir.
eski samuray yamamoto'nun yazdığı hagakure adlı eserde "üstüm kirli ve kanlı olmasına rağmen ibadetimi yaparım. tanrılar ibadetimi kabul etmezlerse işin özünü anlamamışlar der geçerim" diyerek şinto inancının bizim semavi dinlerden ne kadar farklı olduğunu ortaya koyar.
kamiler her ne kadar farklı seviyelere göre ayrılsalar da semavi dinlerdeki gibi hikmetinden sual olunmayan, sorgulamadan itaat edilmesi gereken kitapları olan tanrılar değillerdir.
Yaşayış tarzlarına dair ek bilgiler
şintolar, ölülerine saygıyı mezarlarına iyi bakarak gösterir. aksi takdirde ölülerin intikamını alacaklarına inanılır. bu inanışa sahip kişiler çok önemli olduğu duygusunu taşır ve kendilerini kutsal bir ırk olarak görmeleri, katı bir gurur anlayışı geliştirmelerini sağlar. bu anlayış hatayı asla kabul etmez. öyle ki japon toplumunda kimliğine, kişiliğine, onuruna veya işine son derece düşkün olan japon insanın, bu konularda üzerine atılan bir iftirada ya da çözümleyemediği olaylar karşısında ilk olarak intiharı yeğlemesinin temelinde yatan neden budur.
şintoizm'de ilahlar hem erkek (bkz: izanagi) hem de dişi (bkz: izanami)'dir. bu iki ilah daha sonra geleceklerin ataları olmuştur. onlar da aynen insanlar gibi doğar, evlenir, kıskanır, ağlar, hastalanır, ölürler. ahlaki karakterleri de insanlarınkine benzer. günümüzde şintoizm milli bir din olması nedeniyle japonlar arasında yaygındır. başta japonya olmak üzere japonların yaşadığı diğer ülkelerde de yayılma imkanı bulmuştur. günümüzde şintoistlerin sayısının 4.000.000'un üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Popüler kültüre etkisi
anime ve mangalarda şinto dininin etkisi görülebilir. bleach, shaman king gibi pek çok manga insanlar ve ruhlar arasındaki bağı işler.
Film önerisi
Şinto kültürünün korunması ve hristiyanlığın neden Japonya'da yayılmadığı, Scorsese imzalı Silence (2016) filminde oturaklı bir şekilde işlenmişti.