kestane çiçeği balı veya kekik balı olan deli bal ger¢ek deli bal değildir. birka¢ kaşıktan fazla da yenebilir. asıl deli bal ormangülü çiçeğinin (rhododendron) özünden yapılır. bu çiçeğin sarı olanı flavum rhododendrondur ve çok zehirlidir. bu bitkiler çiçek açtığında kovanlar bu bölgelere yerleştirilir ve arılar büyük çoğunlukla bu çiçeğin özlerinden bal alırlar. 

bu arada arılar kestane, çiçek ve kekikten de öz aldığı için balın i¢inde kestane, çiçek ve kekik özleri de bulunur. her balda olduğu gibi bu balda da kalite diğer çiçeklerden alınmış özlerin az olmasına bağlıdır.

deli balın elde edildiği bitkinin çeşitli isimleri vardır. sifin, ağu, orman gülü, komar. literatürde ericaceae familyası üyeleridir. rhododendron luteum, flawum gibi türleri vardır. hepsinin zehir oranı ve zehir türü farklıdır. 

andromedotoksin veya daha kullanışlı adıyla grayanotoksin aralarında çok küçük farkları olan ve temelde aynı işlevi görerek voltaj bağımlı sodyum kanallarını işlevsiz hale getiren bir zehir içerir. (bir diyorum ama 60 çeşiti var molekülleri de birbirlerine çok benzerler)  zehir, bal sağımına takip eden birkaç gün içerisinde uçarak balı zararsız hale getirir. tazesini çok yerseniz hipotansiyondan komaya girip 24 saat sonra çıkarsınız. 

hakkında okulda bayağı araştırma yapmış hatta lise hocama yollatmıştım bir örneği geçen sene.üniversitede hocamda sağolsun kargoyu yeni gördü bir sene sonra. sorun yok yiyebilirsiniz dememe rağmen yiyemedi gidip yemesi bana kaldı artık.

heptakometlerin, romalı askerleri saf dışı etmek için kullandıkları baldır aynı zamanda deli bal. on binlerce romalı askere yetecek kadar balı nereden ve nasıl temin ettikleri tam olarak bilinmese bile, bölgenin dağlık yapısındaki suni ve yabani peteklerden bunu tedarik ettikleri, ve hatta yan etkilerini bildiklerinden bunu bir silah olarak düzenli bir şekilde muhafaza edip gerektiğinde kullandıkları düşünülebilir. 

balın nasıl bu duruma geldiği konusunda ise, bölgede eski çağlardan bu yana, (ki mö 8. yy dan itibaren) yetiştirilen ve bir tekstil hammaddesi olarak kullanılan kenevirin payı olduğu düşünülmekte. bir de benim bildiğim arılar zehirli çiçeklerden polen almazlar. 1960'lı yıllara kadar bölgede yoğun olarak ekimi yapılan kenevirden ve doğal olarak yetişen komar (ki çifin de derlermiş) bitkilerinin polenlerinin balda bu türde bir etki yaptığı söylenmektedir.

Gerçek Bal ile Sahtesi Birbirinden Nasıl Ayırt Edilir?